Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Ochrona środowiska (S2)
specjalność: Procesy i aparaty w ochronie środowiska

Sylabus przedmiotu Ekotoksykologia:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Ochrona środowiska
Forma studiów studia stacjonarne Poziom drugiego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta magister inżynier
Obszary studiów nauk technicznych, studiów inżynierskich
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Ekotoksykologia
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Chemii Organicznej i Chemii Fizycznej
Nauczyciel odpowiedzialny Magdalena Olszak-Humienik <Magdalena.Olszak-Humienik@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Maciej Jabłoński <Maciej.Jablonski@zut.edu.pl>, Janina Możejko <Janina.Mozejko@zut.edu.pl>, Magdalena Olszak-Humienik <Magdalena.Olszak-Humienik@zut.edu.pl>, Wiesław Parus <Wieslaw.Parus@zut.edu.pl>, Andrzej Wieczorek <Andrzej.Wieczorek@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 4,0 ECTS (formy) 4,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA1 15 1,00,41zaliczenie
wykładyW1 30 3,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowa wiedza z zakresu, chemii nieorganicznej, organicznej i fizycznej.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Podanie ogólnych wiadomości na temat rodzaju zatruć i czynników warunkujących toksyczność. Zrozumienie i interpretacja zagrożeń obserwowanych w otaczającym środowi-sku. Umiejętność szacowania ryzyka zagrożenia. Umiejętność stosowania podstawowych wiadomości z zakresu równowag fizycznych i chemicznych oraz kinetyki do przewidywa-nia zagrożenia toksykologicznego.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Przeliczanie wartości dopuszczalnych stężeń wyrażanych w różnych jednostkach. Obliczanie zależności pomiędzy parametrami warunkującymi toksyczność. Analiza mechanizmów bio-transformacji wybranych toksyn. Analiza kinetyki zatruć.15
15
wykłady
T-W-1Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii i ekotoksykologii. Podstawowe zasady obowiązujące w toksykologii. Łańcuch zanieczyszczeń (źródła naturalne i antropogeniczne, transport, pochłanianie, działanie na jednostki, gatunki i ekosystemy, degradacja). Czynniki warunkujące toksyczność. Właściwości fizykochemiczne toksyn – zewnątrzustrojowe (rozpuszczalność, zdolność do dysocjacji i jonizacji, wielkość cząstek, temperatura wrzenia, współczynnik podziału, budowa chemiczna warunkująca aktywność biologiczną, podstawniki zwiększające i zmniejszające toksyczność, rola izomerii). Czynniki biologiczne - wewnątrzustrojowe (płeć, wiek, konstytucja organizmu, stany chorobowe, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe). Stężenie ksenobiotyku i jego dawka. Wpływ czynników środowiskowych na toksyczność, dostępność biologiczna - trwałość w środowisku, rozpuszczalność, współczynnik podziału pomiędzy fazy środowiska). Przyczyny i rodzaje zatruć. Mechanizmy szkodliwego działanie toksyn na organizmy żywe. Transport zanieczyszczeń od źródeł do żywych organizmów. Transport fizyczny zanieczyszczeń (transport przez wiatr, transport wodą, transport w glebie). Transport ze środowiska do żywych organizmów. Transport biologiczny wewnątrz organizmu (kumulacja toksyn w łańcuchach pokarmowych, biokumulacja, biomagnifikacja, biokoncentracja, ksenobiotyki przekazywane z pokolenia na pokolenie). Najgroźniejsze zanieczyszczenia powietrza (pyły, gazy; SO2, NOx, CO, węglowodory, chlorowcopochodne, metale ciężkie, pestycydy, azotany i azotyny, NH3, fluorki, smog fotochemiczny, biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Zanieczyszczenia wód (biologiczne i chemiczne skażenie wód, zarazki przenoszone za pośrednictwem wody, skażenie termiczne, eutrofizacja, wpływ deter-gentów i związków ropopochodnych na ekosystemy wodne, skutki chlorowania wody pitnej, toksyczne działanie sinic. Substancje szkodliwe występujące w ściekach komunalnych, rolniczych i przemysłowych. Odpady wprowadzane do środowiska i ich rodzaje. Unieszkodliwia-nie odpadów promieniotwórczych. Zanieczyszczenia gleb, procesy samooczyszczania gleby - tlenowe i beztlenowe, choroby szerzące się przez glebę. Własności i wpływ naturalnych toksyn i jadów. Szkodliwość czynników fizycznych w środowisku (promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, ultradźwięki, infradźwięki, promieniowanie podczerwone, promieniowanie ultrafioletowe, promieniowanie laserowe, światło, hałas, wibracja, ciśnienie- hipobaria, hiperbaria). Losy trucizn w organizmie, metabolizm ksenobiotyków (wchłanianie, dystrybucja, biotransformacja, wydalanie, toksykokinetyka, toksykodynamika). Zaburzenia poszczególnych układów i narządów w ostrych zatruciach u ludzi. Objawy patofizjologiczne najczęściej spotykanych zatruć. Zależność dawka – odpowiedź. Interakcje toksykologiczne - synergizm, antagonizm, potencjacja. Kinetyka zatruć - modele kinetyczne, czas półtrwania ksenobiotyku w organizmie i środowisku. Procedura szacowania ryzyka (identyfikacji zagrożenia, ocena zależności dawka - odpowiedź, oszacowanie wielkości narażenia, charakterystyki ryzyka, narażenie, ekspozycja, zarządzanie ryzykiem, informowanie o ryzyku). Klasyfikacja substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia.30
30

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Uczestnictwo w ćwiczeniach, przygotowanie się do ćwiczeń audytoryjnych, rozwiązywanie zadań, czytanie wskazanej literatury, przygotowanie się do kolokwium, przygotowanie się do zaliczenia.30
30
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w wykładach, czytanie wskazanej literatury, przygotowanie się do kolokwium, przygotowanie się do zaliczenia.75
A-W-2uczestnictwo w zajęciach15
90

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem klasycznych metod problemowych., anegdota, obja-śnianie, wyjaśnianie, dyskusja dydaktyczna, pokaz istniejących zagrożeń.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: osiągnięte efekty uczenia się na podstawie pracy pisemnej, pod koniec semestru.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
KOS_2A_B03_W03
W wyniku przeprowadzonych zajęć student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu ekotoksykologii, nazywa czynniki warunkujące toksyczność, rodzaje toksyn, skutki działania ksenobiotyków, objaśnia konieczność minimalizacji emisji zanieczyszczeń, wpływ poszczególnych parametrów fizykochemicznych na szkodliwość toksyn, określa skutki narażenia na czynniki toksyczne,opisuje zjawiska zachodzące w środowisku, powiązania pomiędzy poszczególnymi jego fazami, występujące zagrożenia, losy ksenobiotyków w środowisku i żywym orga-nizmie, mechanizm biotransformacji toksyn, wpływ szkodliwości czynników fizycznych na żywe organizmy rozróżnia zagrożenia, mechanizmy działania toksyn, charakteryzuje skutki ekspozycji na dany ksenobiotyk, szkodliwość poszczególnych toksyn i czynników fizycznych Tłumaczy konieczność dbałości o stan środowiska, interakcje pomiędzy ksenobiotykami, wskazuje rodzaje zagrożeń, sposób działania poszczególnych toksyn, czynniki zwiększające ryzyko
KOS_2A_W03, KOS_2A_W07, KOS_2A_W09T2A_W01, T2A_W04, T2A_W06InzA2_W01C-1T-W-1, T-A-1M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
KOS_2A_B03_U01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student analizuje własności substancji pod kątem ich szkodliwości dla środowiska i żywych organizmów, formułuje wnioski odnośnie zagrożenia, interpretuje piktogramy mówiące o rodzaju zagrożenia korzysta z literatury fachowej, poradników fizykochemicznych, kart charakterystyk, potrafi dokonać analizy rozwiązań technicznych pod kątem zagrożeń toksykologicz-nych, wykonuje obliczenia z zakresu czynników warunkujących toksyczność, sporządza wykresy zależności pomiędzy czynnikami warunkującymi toksyczność, schematy biotransformacji toksyn wyszukuje w literaturze własności fizykochemiczne toksycznych substancji, prezentuje wyniki obliczeń i analiz
KOS_2A_U15, KOS_2A_U01T2A_U01, T2A_U12C-1T-A-1, T-W-1M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
KOS_2A_B03_K02
W wyniku przeprowadzonych zajęć student nabędzie postawy wrażliwości na skutki oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko i zrozumie wagę odpowiedzialności za jego stan, będzie dążył do stosowania idei zrównoważonego rozwoju, nabędzie kreatywności w poszukiwaniu nowych proekologicznych rozwiązań, konieczności ustawicznego kształcenia, wrażliwości na sprawiedliwą ocenę, wyrażania ocen o prowadzącym zajęcia.
KOS_2A_K02T2A_K02InzA2_K01C-1T-A-1, T-W-1M-1S-1

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
KOS_2A_B03_W03
W wyniku przeprowadzonych zajęć student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu ekotoksykologii, nazywa czynniki warunkujące toksyczność, rodzaje toksyn, skutki działania ksenobiotyków, objaśnia konieczność minimalizacji emisji zanieczyszczeń, wpływ poszczególnych parametrów fizykochemicznych na szkodliwość toksyn, określa skutki narażenia na czynniki toksyczne,opisuje zjawiska zachodzące w środowisku, powiązania pomiędzy poszczególnymi jego fazami, występujące zagrożenia, losy ksenobiotyków w środowisku i żywym orga-nizmie, mechanizm biotransformacji toksyn, wpływ szkodliwości czynników fizycznych na żywe organizmy rozróżnia zagrożenia, mechanizmy działania toksyn, charakteryzuje skutki ekspozycji na dany ksenobiotyk, szkodliwość poszczególnych toksyn i czynników fizycznych Tłumaczy konieczność dbałości o stan środowiska, interakcje pomiędzy ksenobiotykami, wskazuje rodzaje zagrożeń, sposób działania poszczególnych toksyn, czynniki zwiększające ryzyko
2,0
3,0Student przyswoił 65% wiedzy
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
KOS_2A_B03_U01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student analizuje własności substancji pod kątem ich szkodliwości dla środowiska i żywych organizmów, formułuje wnioski odnośnie zagrożenia, interpretuje piktogramy mówiące o rodzaju zagrożenia korzysta z literatury fachowej, poradników fizykochemicznych, kart charakterystyk, potrafi dokonać analizy rozwiązań technicznych pod kątem zagrożeń toksykologicz-nych, wykonuje obliczenia z zakresu czynników warunkujących toksyczność, sporządza wykresy zależności pomiędzy czynnikami warunkującymi toksyczność, schematy biotransformacji toksyn wyszukuje w literaturze własności fizykochemiczne toksycznych substancji, prezentuje wyniki obliczeń i analiz
2,0
3,0student ukształtował 65% umiejętności
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
KOS_2A_B03_K02
W wyniku przeprowadzonych zajęć student nabędzie postawy wrażliwości na skutki oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko i zrozumie wagę odpowiedzialności za jego stan, będzie dążył do stosowania idei zrównoważonego rozwoju, nabędzie kreatywności w poszukiwaniu nowych proekologicznych rozwiązań, konieczności ustawicznego kształcenia, wrażliwości na sprawiedliwą ocenę, wyrażania ocen o prowadzącym zajęcia.
2,0
3,0student ukształtował 65% poprawnych postaw
3,5
4,0
4,5
5,0

Literatura podstawowa

  1. S. F. Zakrzewski, Podstawy toksykologii środowiska, PWN, Warszaw, 1997
  2. A. Sadowska, G. Obidowska, M. Rumowska, Ekotoksykologia, SGGW, Warszawa, 2011
  3. Praca zbiorowa, Principles and methods of toxicology, Ed. A. Wallace Hayes, 2001

Literatura dodatkowa

  1. W. Isidorow, J. Jaroszyńska, Chemiczne problemy ekologii, Wyd. Uniw., Białystok, 1998
  2. S. K. Wiąckowski, I. Wiąckowska, Globalne zagrożenia środowiska, WSP, Kielce, 1999

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Przeliczanie wartości dopuszczalnych stężeń wyrażanych w różnych jednostkach. Obliczanie zależności pomiędzy parametrami warunkującymi toksyczność. Analiza mechanizmów bio-transformacji wybranych toksyn. Analiza kinetyki zatruć.15
15

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii i ekotoksykologii. Podstawowe zasady obowiązujące w toksykologii. Łańcuch zanieczyszczeń (źródła naturalne i antropogeniczne, transport, pochłanianie, działanie na jednostki, gatunki i ekosystemy, degradacja). Czynniki warunkujące toksyczność. Właściwości fizykochemiczne toksyn – zewnątrzustrojowe (rozpuszczalność, zdolność do dysocjacji i jonizacji, wielkość cząstek, temperatura wrzenia, współczynnik podziału, budowa chemiczna warunkująca aktywność biologiczną, podstawniki zwiększające i zmniejszające toksyczność, rola izomerii). Czynniki biologiczne - wewnątrzustrojowe (płeć, wiek, konstytucja organizmu, stany chorobowe, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe). Stężenie ksenobiotyku i jego dawka. Wpływ czynników środowiskowych na toksyczność, dostępność biologiczna - trwałość w środowisku, rozpuszczalność, współczynnik podziału pomiędzy fazy środowiska). Przyczyny i rodzaje zatruć. Mechanizmy szkodliwego działanie toksyn na organizmy żywe. Transport zanieczyszczeń od źródeł do żywych organizmów. Transport fizyczny zanieczyszczeń (transport przez wiatr, transport wodą, transport w glebie). Transport ze środowiska do żywych organizmów. Transport biologiczny wewnątrz organizmu (kumulacja toksyn w łańcuchach pokarmowych, biokumulacja, biomagnifikacja, biokoncentracja, ksenobiotyki przekazywane z pokolenia na pokolenie). Najgroźniejsze zanieczyszczenia powietrza (pyły, gazy; SO2, NOx, CO, węglowodory, chlorowcopochodne, metale ciężkie, pestycydy, azotany i azotyny, NH3, fluorki, smog fotochemiczny, biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Zanieczyszczenia wód (biologiczne i chemiczne skażenie wód, zarazki przenoszone za pośrednictwem wody, skażenie termiczne, eutrofizacja, wpływ deter-gentów i związków ropopochodnych na ekosystemy wodne, skutki chlorowania wody pitnej, toksyczne działanie sinic. Substancje szkodliwe występujące w ściekach komunalnych, rolniczych i przemysłowych. Odpady wprowadzane do środowiska i ich rodzaje. Unieszkodliwia-nie odpadów promieniotwórczych. Zanieczyszczenia gleb, procesy samooczyszczania gleby - tlenowe i beztlenowe, choroby szerzące się przez glebę. Własności i wpływ naturalnych toksyn i jadów. Szkodliwość czynników fizycznych w środowisku (promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, ultradźwięki, infradźwięki, promieniowanie podczerwone, promieniowanie ultrafioletowe, promieniowanie laserowe, światło, hałas, wibracja, ciśnienie- hipobaria, hiperbaria). Losy trucizn w organizmie, metabolizm ksenobiotyków (wchłanianie, dystrybucja, biotransformacja, wydalanie, toksykokinetyka, toksykodynamika). Zaburzenia poszczególnych układów i narządów w ostrych zatruciach u ludzi. Objawy patofizjologiczne najczęściej spotykanych zatruć. Zależność dawka – odpowiedź. Interakcje toksykologiczne - synergizm, antagonizm, potencjacja. Kinetyka zatruć - modele kinetyczne, czas półtrwania ksenobiotyku w organizmie i środowisku. Procedura szacowania ryzyka (identyfikacji zagrożenia, ocena zależności dawka - odpowiedź, oszacowanie wielkości narażenia, charakterystyki ryzyka, narażenie, ekspozycja, zarządzanie ryzykiem, informowanie o ryzyku). Klasyfikacja substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia.30
30

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Uczestnictwo w ćwiczeniach, przygotowanie się do ćwiczeń audytoryjnych, rozwiązywanie zadań, czytanie wskazanej literatury, przygotowanie się do kolokwium, przygotowanie się do zaliczenia.30
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w wykładach, czytanie wskazanej literatury, przygotowanie się do kolokwium, przygotowanie się do zaliczenia.75
A-W-2uczestnictwo w zajęciach15
90
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaKOS_2A_B03_W03W wyniku przeprowadzonych zajęć student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu ekotoksykologii, nazywa czynniki warunkujące toksyczność, rodzaje toksyn, skutki działania ksenobiotyków, objaśnia konieczność minimalizacji emisji zanieczyszczeń, wpływ poszczególnych parametrów fizykochemicznych na szkodliwość toksyn, określa skutki narażenia na czynniki toksyczne,opisuje zjawiska zachodzące w środowisku, powiązania pomiędzy poszczególnymi jego fazami, występujące zagrożenia, losy ksenobiotyków w środowisku i żywym orga-nizmie, mechanizm biotransformacji toksyn, wpływ szkodliwości czynników fizycznych na żywe organizmy rozróżnia zagrożenia, mechanizmy działania toksyn, charakteryzuje skutki ekspozycji na dany ksenobiotyk, szkodliwość poszczególnych toksyn i czynników fizycznych Tłumaczy konieczność dbałości o stan środowiska, interakcje pomiędzy ksenobiotykami, wskazuje rodzaje zagrożeń, sposób działania poszczególnych toksyn, czynniki zwiększające ryzyko
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówKOS_2A_W03ma rozszerzoną i pogłębioną wiedzę z zakresu chemii nieorganicznej, organicznej, fizycznej i innych działów chemii oraz inżynierii i technologii chemicznej dotyczącą głównie budowy i właściwości materii, a także metod i procesów służących do otrzymywania substancji chemicznych, określania ich właściwości, analizy składu oraz oceny wpływu na środowisko
KOS_2A_W07ma podbudowaną teoretycznie szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami, takimi jak ocena oddziaływania na środowisko, minimalizowanie zagrożeń dla środowiska poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technologii produkcji oraz ograniczanie i eliminowanie emisji do środowiska na etapie wytwarzania produktów oraz emisji odpadów z instalacji
KOS_2A_W09ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaT2A_W01ma rozszerzoną i pogłębioną wiedzę z zakresu matematyki, fizyki, chemii i innych obszarów właściwych dla studiowanego kierunku studiów przydatną do formułowania i rozwiązywania złożonych zadań z zakresu studiowanego kierunku studiów
T2A_W04ma podbudowaną teoretycznie szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami z zakresu studiowanego kierunku studiów
T2A_W06ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA2_W01ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
Cel przedmiotuC-1Podanie ogólnych wiadomości na temat rodzaju zatruć i czynników warunkujących toksyczność. Zrozumienie i interpretacja zagrożeń obserwowanych w otaczającym środowi-sku. Umiejętność szacowania ryzyka zagrożenia. Umiejętność stosowania podstawowych wiadomości z zakresu równowag fizycznych i chemicznych oraz kinetyki do przewidywa-nia zagrożenia toksykologicznego.
Treści programoweT-W-1Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii i ekotoksykologii. Podstawowe zasady obowiązujące w toksykologii. Łańcuch zanieczyszczeń (źródła naturalne i antropogeniczne, transport, pochłanianie, działanie na jednostki, gatunki i ekosystemy, degradacja). Czynniki warunkujące toksyczność. Właściwości fizykochemiczne toksyn – zewnątrzustrojowe (rozpuszczalność, zdolność do dysocjacji i jonizacji, wielkość cząstek, temperatura wrzenia, współczynnik podziału, budowa chemiczna warunkująca aktywność biologiczną, podstawniki zwiększające i zmniejszające toksyczność, rola izomerii). Czynniki biologiczne - wewnątrzustrojowe (płeć, wiek, konstytucja organizmu, stany chorobowe, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe). Stężenie ksenobiotyku i jego dawka. Wpływ czynników środowiskowych na toksyczność, dostępność biologiczna - trwałość w środowisku, rozpuszczalność, współczynnik podziału pomiędzy fazy środowiska). Przyczyny i rodzaje zatruć. Mechanizmy szkodliwego działanie toksyn na organizmy żywe. Transport zanieczyszczeń od źródeł do żywych organizmów. Transport fizyczny zanieczyszczeń (transport przez wiatr, transport wodą, transport w glebie). Transport ze środowiska do żywych organizmów. Transport biologiczny wewnątrz organizmu (kumulacja toksyn w łańcuchach pokarmowych, biokumulacja, biomagnifikacja, biokoncentracja, ksenobiotyki przekazywane z pokolenia na pokolenie). Najgroźniejsze zanieczyszczenia powietrza (pyły, gazy; SO2, NOx, CO, węglowodory, chlorowcopochodne, metale ciężkie, pestycydy, azotany i azotyny, NH3, fluorki, smog fotochemiczny, biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Zanieczyszczenia wód (biologiczne i chemiczne skażenie wód, zarazki przenoszone za pośrednictwem wody, skażenie termiczne, eutrofizacja, wpływ deter-gentów i związków ropopochodnych na ekosystemy wodne, skutki chlorowania wody pitnej, toksyczne działanie sinic. Substancje szkodliwe występujące w ściekach komunalnych, rolniczych i przemysłowych. Odpady wprowadzane do środowiska i ich rodzaje. Unieszkodliwia-nie odpadów promieniotwórczych. Zanieczyszczenia gleb, procesy samooczyszczania gleby - tlenowe i beztlenowe, choroby szerzące się przez glebę. Własności i wpływ naturalnych toksyn i jadów. Szkodliwość czynników fizycznych w środowisku (promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, ultradźwięki, infradźwięki, promieniowanie podczerwone, promieniowanie ultrafioletowe, promieniowanie laserowe, światło, hałas, wibracja, ciśnienie- hipobaria, hiperbaria). Losy trucizn w organizmie, metabolizm ksenobiotyków (wchłanianie, dystrybucja, biotransformacja, wydalanie, toksykokinetyka, toksykodynamika). Zaburzenia poszczególnych układów i narządów w ostrych zatruciach u ludzi. Objawy patofizjologiczne najczęściej spotykanych zatruć. Zależność dawka – odpowiedź. Interakcje toksykologiczne - synergizm, antagonizm, potencjacja. Kinetyka zatruć - modele kinetyczne, czas półtrwania ksenobiotyku w organizmie i środowisku. Procedura szacowania ryzyka (identyfikacji zagrożenia, ocena zależności dawka - odpowiedź, oszacowanie wielkości narażenia, charakterystyki ryzyka, narażenie, ekspozycja, zarządzanie ryzykiem, informowanie o ryzyku). Klasyfikacja substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia.
T-A-1Przeliczanie wartości dopuszczalnych stężeń wyrażanych w różnych jednostkach. Obliczanie zależności pomiędzy parametrami warunkującymi toksyczność. Analiza mechanizmów bio-transformacji wybranych toksyn. Analiza kinetyki zatruć.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem klasycznych metod problemowych., anegdota, obja-śnianie, wyjaśnianie, dyskusja dydaktyczna, pokaz istniejących zagrożeń.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: osiągnięte efekty uczenia się na podstawie pracy pisemnej, pod koniec semestru.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student przyswoił 65% wiedzy
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaKOS_2A_B03_U01W wyniku przeprowadzonych zajęć student analizuje własności substancji pod kątem ich szkodliwości dla środowiska i żywych organizmów, formułuje wnioski odnośnie zagrożenia, interpretuje piktogramy mówiące o rodzaju zagrożenia korzysta z literatury fachowej, poradników fizykochemicznych, kart charakterystyk, potrafi dokonać analizy rozwiązań technicznych pod kątem zagrożeń toksykologicz-nych, wykonuje obliczenia z zakresu czynników warunkujących toksyczność, sporządza wykresy zależności pomiędzy czynnikami warunkującymi toksyczność, schematy biotransformacji toksyn wyszukuje w literaturze własności fizykochemiczne toksycznych substancji, prezentuje wyniki obliczeń i analiz
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówKOS_2A_U15potrafi ocenić przydatność i możliwość wykorzystania nowych osiągnięć (technik i technologii) w zakresie studiowanego kierunku studiów
KOS_2A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie studiowanego kierunku studiów ochrona środowiska; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji i krytycznej oceny, a także wyciągać wnioski oraz formułować i wyczerpująco uzasadniać opinie
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaT2A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie studiowanego kierunku studiów; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji i krytycznej oceny, a także wyciągać wnioski oraz formułować i wyczerpująco uzasadniać opinie
T2A_U12potrafi ocenić przydatność i możliwość wykorzystania nowych osiągnięć (technik i technologii) w zakresie studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotuC-1Podanie ogólnych wiadomości na temat rodzaju zatruć i czynników warunkujących toksyczność. Zrozumienie i interpretacja zagrożeń obserwowanych w otaczającym środowi-sku. Umiejętność szacowania ryzyka zagrożenia. Umiejętność stosowania podstawowych wiadomości z zakresu równowag fizycznych i chemicznych oraz kinetyki do przewidywa-nia zagrożenia toksykologicznego.
Treści programoweT-A-1Przeliczanie wartości dopuszczalnych stężeń wyrażanych w różnych jednostkach. Obliczanie zależności pomiędzy parametrami warunkującymi toksyczność. Analiza mechanizmów bio-transformacji wybranych toksyn. Analiza kinetyki zatruć.
T-W-1Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii i ekotoksykologii. Podstawowe zasady obowiązujące w toksykologii. Łańcuch zanieczyszczeń (źródła naturalne i antropogeniczne, transport, pochłanianie, działanie na jednostki, gatunki i ekosystemy, degradacja). Czynniki warunkujące toksyczność. Właściwości fizykochemiczne toksyn – zewnątrzustrojowe (rozpuszczalność, zdolność do dysocjacji i jonizacji, wielkość cząstek, temperatura wrzenia, współczynnik podziału, budowa chemiczna warunkująca aktywność biologiczną, podstawniki zwiększające i zmniejszające toksyczność, rola izomerii). Czynniki biologiczne - wewnątrzustrojowe (płeć, wiek, konstytucja organizmu, stany chorobowe, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe). Stężenie ksenobiotyku i jego dawka. Wpływ czynników środowiskowych na toksyczność, dostępność biologiczna - trwałość w środowisku, rozpuszczalność, współczynnik podziału pomiędzy fazy środowiska). Przyczyny i rodzaje zatruć. Mechanizmy szkodliwego działanie toksyn na organizmy żywe. Transport zanieczyszczeń od źródeł do żywych organizmów. Transport fizyczny zanieczyszczeń (transport przez wiatr, transport wodą, transport w glebie). Transport ze środowiska do żywych organizmów. Transport biologiczny wewnątrz organizmu (kumulacja toksyn w łańcuchach pokarmowych, biokumulacja, biomagnifikacja, biokoncentracja, ksenobiotyki przekazywane z pokolenia na pokolenie). Najgroźniejsze zanieczyszczenia powietrza (pyły, gazy; SO2, NOx, CO, węglowodory, chlorowcopochodne, metale ciężkie, pestycydy, azotany i azotyny, NH3, fluorki, smog fotochemiczny, biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Zanieczyszczenia wód (biologiczne i chemiczne skażenie wód, zarazki przenoszone za pośrednictwem wody, skażenie termiczne, eutrofizacja, wpływ deter-gentów i związków ropopochodnych na ekosystemy wodne, skutki chlorowania wody pitnej, toksyczne działanie sinic. Substancje szkodliwe występujące w ściekach komunalnych, rolniczych i przemysłowych. Odpady wprowadzane do środowiska i ich rodzaje. Unieszkodliwia-nie odpadów promieniotwórczych. Zanieczyszczenia gleb, procesy samooczyszczania gleby - tlenowe i beztlenowe, choroby szerzące się przez glebę. Własności i wpływ naturalnych toksyn i jadów. Szkodliwość czynników fizycznych w środowisku (promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, ultradźwięki, infradźwięki, promieniowanie podczerwone, promieniowanie ultrafioletowe, promieniowanie laserowe, światło, hałas, wibracja, ciśnienie- hipobaria, hiperbaria). Losy trucizn w organizmie, metabolizm ksenobiotyków (wchłanianie, dystrybucja, biotransformacja, wydalanie, toksykokinetyka, toksykodynamika). Zaburzenia poszczególnych układów i narządów w ostrych zatruciach u ludzi. Objawy patofizjologiczne najczęściej spotykanych zatruć. Zależność dawka – odpowiedź. Interakcje toksykologiczne - synergizm, antagonizm, potencjacja. Kinetyka zatruć - modele kinetyczne, czas półtrwania ksenobiotyku w organizmie i środowisku. Procedura szacowania ryzyka (identyfikacji zagrożenia, ocena zależności dawka - odpowiedź, oszacowanie wielkości narażenia, charakterystyki ryzyka, narażenie, ekspozycja, zarządzanie ryzykiem, informowanie o ryzyku). Klasyfikacja substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem klasycznych metod problemowych., anegdota, obja-śnianie, wyjaśnianie, dyskusja dydaktyczna, pokaz istniejących zagrożeń.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: osiągnięte efekty uczenia się na podstawie pracy pisemnej, pod koniec semestru.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0student ukształtował 65% umiejętności
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaKOS_2A_B03_K02W wyniku przeprowadzonych zajęć student nabędzie postawy wrażliwości na skutki oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko i zrozumie wagę odpowiedzialności za jego stan, będzie dążył do stosowania idei zrównoważonego rozwoju, nabędzie kreatywności w poszukiwaniu nowych proekologicznych rozwiązań, konieczności ustawicznego kształcenia, wrażliwości na sprawiedliwą ocenę, wyrażania ocen o prowadzącym zajęcia.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówKOS_2A_K02ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaT2A_K02ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA2_K01ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Cel przedmiotuC-1Podanie ogólnych wiadomości na temat rodzaju zatruć i czynników warunkujących toksyczność. Zrozumienie i interpretacja zagrożeń obserwowanych w otaczającym środowi-sku. Umiejętność szacowania ryzyka zagrożenia. Umiejętność stosowania podstawowych wiadomości z zakresu równowag fizycznych i chemicznych oraz kinetyki do przewidywa-nia zagrożenia toksykologicznego.
Treści programoweT-A-1Przeliczanie wartości dopuszczalnych stężeń wyrażanych w różnych jednostkach. Obliczanie zależności pomiędzy parametrami warunkującymi toksyczność. Analiza mechanizmów bio-transformacji wybranych toksyn. Analiza kinetyki zatruć.
T-W-1Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii i ekotoksykologii. Podstawowe zasady obowiązujące w toksykologii. Łańcuch zanieczyszczeń (źródła naturalne i antropogeniczne, transport, pochłanianie, działanie na jednostki, gatunki i ekosystemy, degradacja). Czynniki warunkujące toksyczność. Właściwości fizykochemiczne toksyn – zewnątrzustrojowe (rozpuszczalność, zdolność do dysocjacji i jonizacji, wielkość cząstek, temperatura wrzenia, współczynnik podziału, budowa chemiczna warunkująca aktywność biologiczną, podstawniki zwiększające i zmniejszające toksyczność, rola izomerii). Czynniki biologiczne - wewnątrzustrojowe (płeć, wiek, konstytucja organizmu, stany chorobowe, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe). Stężenie ksenobiotyku i jego dawka. Wpływ czynników środowiskowych na toksyczność, dostępność biologiczna - trwałość w środowisku, rozpuszczalność, współczynnik podziału pomiędzy fazy środowiska). Przyczyny i rodzaje zatruć. Mechanizmy szkodliwego działanie toksyn na organizmy żywe. Transport zanieczyszczeń od źródeł do żywych organizmów. Transport fizyczny zanieczyszczeń (transport przez wiatr, transport wodą, transport w glebie). Transport ze środowiska do żywych organizmów. Transport biologiczny wewnątrz organizmu (kumulacja toksyn w łańcuchach pokarmowych, biokumulacja, biomagnifikacja, biokoncentracja, ksenobiotyki przekazywane z pokolenia na pokolenie). Najgroźniejsze zanieczyszczenia powietrza (pyły, gazy; SO2, NOx, CO, węglowodory, chlorowcopochodne, metale ciężkie, pestycydy, azotany i azotyny, NH3, fluorki, smog fotochemiczny, biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Zanieczyszczenia wód (biologiczne i chemiczne skażenie wód, zarazki przenoszone za pośrednictwem wody, skażenie termiczne, eutrofizacja, wpływ deter-gentów i związków ropopochodnych na ekosystemy wodne, skutki chlorowania wody pitnej, toksyczne działanie sinic. Substancje szkodliwe występujące w ściekach komunalnych, rolniczych i przemysłowych. Odpady wprowadzane do środowiska i ich rodzaje. Unieszkodliwia-nie odpadów promieniotwórczych. Zanieczyszczenia gleb, procesy samooczyszczania gleby - tlenowe i beztlenowe, choroby szerzące się przez glebę. Własności i wpływ naturalnych toksyn i jadów. Szkodliwość czynników fizycznych w środowisku (promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, ultradźwięki, infradźwięki, promieniowanie podczerwone, promieniowanie ultrafioletowe, promieniowanie laserowe, światło, hałas, wibracja, ciśnienie- hipobaria, hiperbaria). Losy trucizn w organizmie, metabolizm ksenobiotyków (wchłanianie, dystrybucja, biotransformacja, wydalanie, toksykokinetyka, toksykodynamika). Zaburzenia poszczególnych układów i narządów w ostrych zatruciach u ludzi. Objawy patofizjologiczne najczęściej spotykanych zatruć. Zależność dawka – odpowiedź. Interakcje toksykologiczne - synergizm, antagonizm, potencjacja. Kinetyka zatruć - modele kinetyczne, czas półtrwania ksenobiotyku w organizmie i środowisku. Procedura szacowania ryzyka (identyfikacji zagrożenia, ocena zależności dawka - odpowiedź, oszacowanie wielkości narażenia, charakterystyki ryzyka, narażenie, ekspozycja, zarządzanie ryzykiem, informowanie o ryzyku). Klasyfikacja substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem klasycznych metod problemowych., anegdota, obja-śnianie, wyjaśnianie, dyskusja dydaktyczna, pokaz istniejących zagrożeń.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: osiągnięte efekty uczenia się na podstawie pracy pisemnej, pod koniec semestru.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0student ukształtował 65% poprawnych postaw
3,5
4,0
4,5
5,0