Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Elektryczny - Teleinformatyka (S1)

Sylabus przedmiotu Filozofia:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Teleinformatyka
Forma studiów studia stacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Filozofia
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych
Nauczyciel odpowiedzialny Dariusz Zienkiewicz <Dariusz.Zienkiewicz@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Bożena Dydycz <Bozena.Dydycz@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 1,0 ECTS (formy) 1,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 5 Grupa obieralna 1

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW6 15 1,01,00zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Wiedza ogólna z zakresu wiedzy o społeczeństwie.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Znajomość podstawowej terminologii filozoficznej.
C-2Umiejętność charakteryzowania poszczególnych stanowisk i problemów filozoficznych.
C-3Umiejętność analizy, porównywania i oceny ze względu na przyjęte kryteria poszczególnych stanowisk filozoficznych.
C-4Umiejętność pracy własnej z tekstem, zauważanie i hierarchizowanie problemów filozoficznych, precyzyjne ich przedstawianie w formie werbalnej.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
wykłady
T-W-1Źródła myślenia filozoficznego, motywy filozofowania. Filozofia jako nauka – powstanie i przedmiot zainteresowań. Źródła myślenia naukowego.2
T-W-2Sokrates jako twórca kategorii etycznych. Sofiści a Platon – absolutyzm a relatywizm wartości. Wielkie szkoły etyczne – stoicy, epikurejczycy, sceptycy.2
T-W-3Arystotelesowska koncepcja prawdy. Główne zagadnienia i spory epistemologiczne.1
T-W-4Powstanie chrześcijaństwa jako przykład wpływu rozwiązań filozoficznych na sposób uprawiania nauk szczegółowych – św.Augustyn, św.Tomasz.2
T-W-5Kopernik, F.Bacon, Galileusz – czy nowa metoda w nauce? Cechy charakterystyczne świata fizyki klasycznej – Newton. Filozoficzny obraz świata i człowieka wyłaniający się z klasycznych nauk przyrodniczych.2
T-W-6Od Kartezjusza do Kanta – czy oświeceniowa wiara w rozum jest racjonalna?2
T-W-7Nauka i obraz świata wyłaniające się ze szczególnej i ogólnej teorii względności. Filozoficzne konsekwencje mechaniki kwantowej.2
T-W-8Przygodność jako podstawowa cecha człowieka i świata epoki postmodernizmu. Zaliczenie wykładów.2
15

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
wykłady
A-W-1uczestnictwo w zajęciach15
A-W-2Przygotowanie z zadanej literatury i wykładów do końcowej rozmowy zaliczeniowej.10
25

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny.
M-2Wykład problemowy.
M-3Wykład konwersatoryjny.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Aktywność merytoryczna podczas wykładu konwersatoryjnego.
S-2Ocena podsumowująca: Test

Zamierzone efekty uczenia się - wiedza

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TI_1A_A10_W01
Student wykazuje znajomość podstawowej terminologii filozoficznej.
TI_1A_W08C-3, C-1, C-2T-W-5, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-3, T-W-7, T-W-8M-3, M-1, M-2S-1, S-2

Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TI_1A_A09.1_U01
Posiada umiejętność analizy, porównywania i oceny poszczególnych stanowisk filozoficznch ze względu na przyjęte kryteria.
TI_1A_U03C-1, C-2, C-3, C-4T-W-2, T-W-6, T-W-4, T-W-1, T-W-7, T-W-8, T-W-5, T-W-3M-2, M-3, M-1S-1, S-2

Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TI_1A_A10_K01
Potrafi zauważać, dyskutować dylematy filozoficzne, etyczne w przedstawianych stanowiskach. Ocenia i podejmuje odpowiedzialne decyzje biorące pod uwagę wartości humanistyczne.
TI_1A_K03, TI_1A_K02C-3, C-4, C-2T-W-5, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-3, T-W-7, T-W-8M-3, M-2S-2

Kryterium oceny - wiedza

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TI_1A_A10_W01
Student wykazuje znajomość podstawowej terminologii filozoficznej.
2,0nie wykazuje znajomości podstawowej terminologii filozoficznej lub posługuje się nią w sposób całkowicie błędny bez zrozumienia pojęć.
3,0potrafi przedstawić podstawowe pojęcia. Poglądy filozoficzne odtwarza w sposób pamięciowy bez zrozumienia uwikłanych w nie problemów.
3,5poprawnie posługuje się terminologią filozoficzną. Potrafi przedstawić wybrane stanowiska filozoficzne w języku wskazującym na ich rozumienie.
4,0swobodnie i poprawnie odtwarza poglądy filozoficzne i charakteryzuje systemy i kierunki filozoficzne. Zauważa różnice w definiowaniu pojęć filozofii i nauk szczegółowych; potrafi wskazać na konsekwencje do jakich prowadzi traktowanie filozofii jako metanauki.
4,5w bezbłędny sposób posługuje się pojęciami; potrafi sprawnie wskazać na różnice między myśleniem potocznym, naukowym i filozoficznym; potrafi ująć materiał filozoficzny w aspekcie problemów epistemologicznych, ontologicznych, itp; potrafi dokonać krytycznej analizy omawianych stanowisk; wykorzystywane procedury myślowe wskazują na znajomość tekstów źródłowych.
5,0posługiwanie się aparatem filozoficznym wskazuje na znajomość metodologii jaką posługuje się filozofia; potrafi przedstawić podstawowe problemy epistemologiczne, ontologiczne itp. w sposób systemowy i uporządkowany; dokonuje samodzielnych i twórczych operacji myślowych na poznanym materiale filozoficznym.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TI_1A_A09.1_U01
Posiada umiejętność analizy, porównywania i oceny poszczególnych stanowisk filozoficznch ze względu na przyjęte kryteria.
2,0
3,0Zauważa podstawowe problemy filozoficzne. Nie jest w stanie dokonywać ich analizy.
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TI_1A_A10_K01
Potrafi zauważać, dyskutować dylematy filozoficzne, etyczne w przedstawianych stanowiskach. Ocenia i podejmuje odpowiedzialne decyzje biorące pod uwagę wartości humanistyczne.
2,0Nie zauważa dylematów filozoficznych i ich konsekwencji dla życia osobistego i zawodowego. Nie jest w stanie dokonywać hierarchii wartości i kierować się nią podczas podejmowania decyzji.
3,0Zauważa podstawowe dylematy filozoficzne. Nie jest w stanie dokonywać hierarchii wartości i kierować się nią podczas podejmowania decyzji.
3,5Zauważa podstawowe dylematy filozoficzne. Wykazuje gotowość do akceptacji przedstawianych hierarchii wartości, lecz ich nie interioryzuje. Decyzje podejmuje spontanicznie bez wcześniejszego ich rozważenia.
4,0Niektóre dylematy filozoficzne rozważa kompetentnie. Potrafi zauważyć ich wykładnię w życiu osobistym lub zawodowym. Potrafi ocenić różnorakie hierarchie wartości ze względu na wcześniej przyjęte kryteria. Dokonuje świadomej interioryzacji niektórych wartości.
4,5Dylematy filozoficzne rozważa kompetentnie. Potrafi zauważyć ich wykładnię w życiu osobistym lub zawodowym. Potrafi ocenić różnorakie hierarchie wartości ze względu na wcześniej przyjęte kryteria. Dokonuje świadomej interioryzacji niektórych wartości. Samodzielnie i twórczo modyfikuje hierarchie wartości dostosowując je do potrzeb własnego samodoskonalenia osobowościowego.
5,0Dylematy filozoficzne rozważa kompetentnie. Potrafi zauważyć ich wykładnię w życiu osobistym lub zawodowym. Potrafi ocenić różnorakie hierarchie wartości ze względu na wcześniej przyjęte kryteria. Dokonuje świadomej interioryzacji niektórych wartości i jednocześnie potrafi je poddać krytycznej ocenie. Samodzielnie i twórczo modyfikuje hierarchie wartości dostosowując je do potrzeb własnego samodoskonalenia i samorealizacji pozostając jednocześnie w zgodzie z przyjętymi zasadami. Potrafi dokonać oceny systemu wartości w kontekście złożoności kulturowej - potrafi relatywizować własne oceny.

Literatura podstawowa

  1. Ajdukiewicz K, Zagadnienia i kierunki filozofii, Czytelnik, Kęty, Warszawa, 2004
  2. Baggini J., Przybornik filozofa – kompendium metod i pojęć filozoficznych, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, 2010
  3. Hartman J., Wstęp do filozofii, PWN, Warszawa, 2008
  4. Reale G., Historia filozofii starożytnej T.1-T.4, Wydawnictwo KUL, Lublin, 2004
  5. Tatarkiewicz W., Historia filozofii T.1.-T.3., PWN, Warszawa, 2007

Literatura dodatkowa

  1. Greene B., Piękno wszechświata. Superstruny, ukryte wymiary i poszukiwania teorii ostatecznej, Prószyński i S-ka, 2006
  2. Opara S. (red.), Podstawy filozofii, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 2009
  3. Palacz R., Klasycy filozofii, Polskie Wydawnictwo Prawnicze Iuris, 2005
  4. Rorty R., Przygodność, ironia i solidarność, Wydawnictwo W.A.B., 2009

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Źródła myślenia filozoficznego, motywy filozofowania. Filozofia jako nauka – powstanie i przedmiot zainteresowań. Źródła myślenia naukowego.2
T-W-2Sokrates jako twórca kategorii etycznych. Sofiści a Platon – absolutyzm a relatywizm wartości. Wielkie szkoły etyczne – stoicy, epikurejczycy, sceptycy.2
T-W-3Arystotelesowska koncepcja prawdy. Główne zagadnienia i spory epistemologiczne.1
T-W-4Powstanie chrześcijaństwa jako przykład wpływu rozwiązań filozoficznych na sposób uprawiania nauk szczegółowych – św.Augustyn, św.Tomasz.2
T-W-5Kopernik, F.Bacon, Galileusz – czy nowa metoda w nauce? Cechy charakterystyczne świata fizyki klasycznej – Newton. Filozoficzny obraz świata i człowieka wyłaniający się z klasycznych nauk przyrodniczych.2
T-W-6Od Kartezjusza do Kanta – czy oświeceniowa wiara w rozum jest racjonalna?2
T-W-7Nauka i obraz świata wyłaniające się ze szczególnej i ogólnej teorii względności. Filozoficzne konsekwencje mechaniki kwantowej.2
T-W-8Przygodność jako podstawowa cecha człowieka i świata epoki postmodernizmu. Zaliczenie wykładów.2
15

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1uczestnictwo w zajęciach15
A-W-2Przygotowanie z zadanej literatury i wykładów do końcowej rozmowy zaliczeniowej.10
25
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTI_1A_A10_W01Student wykazuje znajomość podstawowej terminologii filozoficznej.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTI_1A_W08Zna i rozumie problemy współczesnej cywilizacji, ma wiedzę z zakresu ekonomii, zarządzania i prawa, w tym podstawowych pojęć i zasad z zakresu ochrony własności przemysłowej i praw autorskich.
Cel przedmiotuC-3Umiejętność analizy, porównywania i oceny ze względu na przyjęte kryteria poszczególnych stanowisk filozoficznych.
C-1Znajomość podstawowej terminologii filozoficznej.
C-2Umiejętność charakteryzowania poszczególnych stanowisk i problemów filozoficznych.
Treści programoweT-W-5Kopernik, F.Bacon, Galileusz – czy nowa metoda w nauce? Cechy charakterystyczne świata fizyki klasycznej – Newton. Filozoficzny obraz świata i człowieka wyłaniający się z klasycznych nauk przyrodniczych.
T-W-6Od Kartezjusza do Kanta – czy oświeceniowa wiara w rozum jest racjonalna?
T-W-1Źródła myślenia filozoficznego, motywy filozofowania. Filozofia jako nauka – powstanie i przedmiot zainteresowań. Źródła myślenia naukowego.
T-W-4Powstanie chrześcijaństwa jako przykład wpływu rozwiązań filozoficznych na sposób uprawiania nauk szczegółowych – św.Augustyn, św.Tomasz.
T-W-2Sokrates jako twórca kategorii etycznych. Sofiści a Platon – absolutyzm a relatywizm wartości. Wielkie szkoły etyczne – stoicy, epikurejczycy, sceptycy.
T-W-3Arystotelesowska koncepcja prawdy. Główne zagadnienia i spory epistemologiczne.
T-W-7Nauka i obraz świata wyłaniające się ze szczególnej i ogólnej teorii względności. Filozoficzne konsekwencje mechaniki kwantowej.
T-W-8Przygodność jako podstawowa cecha człowieka i świata epoki postmodernizmu. Zaliczenie wykładów.
Metody nauczaniaM-3Wykład konwersatoryjny.
M-1Wykład informacyjny.
M-2Wykład problemowy.
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Aktywność merytoryczna podczas wykładu konwersatoryjnego.
S-2Ocena podsumowująca: Test
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0nie wykazuje znajomości podstawowej terminologii filozoficznej lub posługuje się nią w sposób całkowicie błędny bez zrozumienia pojęć.
3,0potrafi przedstawić podstawowe pojęcia. Poglądy filozoficzne odtwarza w sposób pamięciowy bez zrozumienia uwikłanych w nie problemów.
3,5poprawnie posługuje się terminologią filozoficzną. Potrafi przedstawić wybrane stanowiska filozoficzne w języku wskazującym na ich rozumienie.
4,0swobodnie i poprawnie odtwarza poglądy filozoficzne i charakteryzuje systemy i kierunki filozoficzne. Zauważa różnice w definiowaniu pojęć filozofii i nauk szczegółowych; potrafi wskazać na konsekwencje do jakich prowadzi traktowanie filozofii jako metanauki.
4,5w bezbłędny sposób posługuje się pojęciami; potrafi sprawnie wskazać na różnice między myśleniem potocznym, naukowym i filozoficznym; potrafi ująć materiał filozoficzny w aspekcie problemów epistemologicznych, ontologicznych, itp; potrafi dokonać krytycznej analizy omawianych stanowisk; wykorzystywane procedury myślowe wskazują na znajomość tekstów źródłowych.
5,0posługiwanie się aparatem filozoficznym wskazuje na znajomość metodologii jaką posługuje się filozofia; potrafi przedstawić podstawowe problemy epistemologiczne, ontologiczne itp. w sposób systemowy i uporządkowany; dokonuje samodzielnych i twórczych operacji myślowych na poznanym materiale filozoficznym.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTI_1A_A09.1_U01Posiada umiejętność analizy, porównywania i oceny poszczególnych stanowisk filozoficznch ze względu na przyjęte kryteria.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTI_1A_U03Potrafi samodzielnie planować i realizować proces uczenia się przez cale życie, a także motywować innych do stałego samodoskonalenia.
Cel przedmiotuC-1Znajomość podstawowej terminologii filozoficznej.
C-2Umiejętność charakteryzowania poszczególnych stanowisk i problemów filozoficznych.
C-3Umiejętność analizy, porównywania i oceny ze względu na przyjęte kryteria poszczególnych stanowisk filozoficznych.
C-4Umiejętność pracy własnej z tekstem, zauważanie i hierarchizowanie problemów filozoficznych, precyzyjne ich przedstawianie w formie werbalnej.
Treści programoweT-W-2Sokrates jako twórca kategorii etycznych. Sofiści a Platon – absolutyzm a relatywizm wartości. Wielkie szkoły etyczne – stoicy, epikurejczycy, sceptycy.
T-W-6Od Kartezjusza do Kanta – czy oświeceniowa wiara w rozum jest racjonalna?
T-W-4Powstanie chrześcijaństwa jako przykład wpływu rozwiązań filozoficznych na sposób uprawiania nauk szczegółowych – św.Augustyn, św.Tomasz.
T-W-1Źródła myślenia filozoficznego, motywy filozofowania. Filozofia jako nauka – powstanie i przedmiot zainteresowań. Źródła myślenia naukowego.
T-W-7Nauka i obraz świata wyłaniające się ze szczególnej i ogólnej teorii względności. Filozoficzne konsekwencje mechaniki kwantowej.
T-W-8Przygodność jako podstawowa cecha człowieka i świata epoki postmodernizmu. Zaliczenie wykładów.
T-W-5Kopernik, F.Bacon, Galileusz – czy nowa metoda w nauce? Cechy charakterystyczne świata fizyki klasycznej – Newton. Filozoficzny obraz świata i człowieka wyłaniający się z klasycznych nauk przyrodniczych.
T-W-3Arystotelesowska koncepcja prawdy. Główne zagadnienia i spory epistemologiczne.
Metody nauczaniaM-2Wykład problemowy.
M-3Wykład konwersatoryjny.
M-1Wykład informacyjny.
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Aktywność merytoryczna podczas wykładu konwersatoryjnego.
S-2Ocena podsumowująca: Test
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Zauważa podstawowe problemy filozoficzne. Nie jest w stanie dokonywać ich analizy.
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTI_1A_A10_K01Potrafi zauważać, dyskutować dylematy filozoficzne, etyczne w przedstawianych stanowiskach. Ocenia i podejmuje odpowiedzialne decyzje biorące pod uwagę wartości humanistyczne.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTI_1A_K03Jest gotów do podjęcia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za pełnione role zawodowe.
TI_1A_K02Jest gotów do kształtowania i stosowania postaw prospołecznych: humanizmu, tolerancji, otwartości i współpracy oraz efektywnego komunikowania się, inicjowania działań i uczestnictwa w działalności na rzecz środowiska społecznego, a także do myślenia i działania w sposób przedsiębiorczy.
Cel przedmiotuC-3Umiejętność analizy, porównywania i oceny ze względu na przyjęte kryteria poszczególnych stanowisk filozoficznych.
C-4Umiejętność pracy własnej z tekstem, zauważanie i hierarchizowanie problemów filozoficznych, precyzyjne ich przedstawianie w formie werbalnej.
C-2Umiejętność charakteryzowania poszczególnych stanowisk i problemów filozoficznych.
Treści programoweT-W-5Kopernik, F.Bacon, Galileusz – czy nowa metoda w nauce? Cechy charakterystyczne świata fizyki klasycznej – Newton. Filozoficzny obraz świata i człowieka wyłaniający się z klasycznych nauk przyrodniczych.
T-W-6Od Kartezjusza do Kanta – czy oświeceniowa wiara w rozum jest racjonalna?
T-W-1Źródła myślenia filozoficznego, motywy filozofowania. Filozofia jako nauka – powstanie i przedmiot zainteresowań. Źródła myślenia naukowego.
T-W-4Powstanie chrześcijaństwa jako przykład wpływu rozwiązań filozoficznych na sposób uprawiania nauk szczegółowych – św.Augustyn, św.Tomasz.
T-W-2Sokrates jako twórca kategorii etycznych. Sofiści a Platon – absolutyzm a relatywizm wartości. Wielkie szkoły etyczne – stoicy, epikurejczycy, sceptycy.
T-W-3Arystotelesowska koncepcja prawdy. Główne zagadnienia i spory epistemologiczne.
T-W-7Nauka i obraz świata wyłaniające się ze szczególnej i ogólnej teorii względności. Filozoficzne konsekwencje mechaniki kwantowej.
T-W-8Przygodność jako podstawowa cecha człowieka i świata epoki postmodernizmu. Zaliczenie wykładów.
Metody nauczaniaM-3Wykład konwersatoryjny.
M-2Wykład problemowy.
Sposób ocenyS-2Ocena podsumowująca: Test
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Nie zauważa dylematów filozoficznych i ich konsekwencji dla życia osobistego i zawodowego. Nie jest w stanie dokonywać hierarchii wartości i kierować się nią podczas podejmowania decyzji.
3,0Zauważa podstawowe dylematy filozoficzne. Nie jest w stanie dokonywać hierarchii wartości i kierować się nią podczas podejmowania decyzji.
3,5Zauważa podstawowe dylematy filozoficzne. Wykazuje gotowość do akceptacji przedstawianych hierarchii wartości, lecz ich nie interioryzuje. Decyzje podejmuje spontanicznie bez wcześniejszego ich rozważenia.
4,0Niektóre dylematy filozoficzne rozważa kompetentnie. Potrafi zauważyć ich wykładnię w życiu osobistym lub zawodowym. Potrafi ocenić różnorakie hierarchie wartości ze względu na wcześniej przyjęte kryteria. Dokonuje świadomej interioryzacji niektórych wartości.
4,5Dylematy filozoficzne rozważa kompetentnie. Potrafi zauważyć ich wykładnię w życiu osobistym lub zawodowym. Potrafi ocenić różnorakie hierarchie wartości ze względu na wcześniej przyjęte kryteria. Dokonuje świadomej interioryzacji niektórych wartości. Samodzielnie i twórczo modyfikuje hierarchie wartości dostosowując je do potrzeb własnego samodoskonalenia osobowościowego.
5,0Dylematy filozoficzne rozważa kompetentnie. Potrafi zauważyć ich wykładnię w życiu osobistym lub zawodowym. Potrafi ocenić różnorakie hierarchie wartości ze względu na wcześniej przyjęte kryteria. Dokonuje świadomej interioryzacji niektórych wartości i jednocześnie potrafi je poddać krytycznej ocenie. Samodzielnie i twórczo modyfikuje hierarchie wartości dostosowując je do potrzeb własnego samodoskonalenia i samorealizacji pozostając jednocześnie w zgodzie z przyjętymi zasadami. Potrafi dokonać oceny systemu wartości w kontekście złożoności kulturowej - potrafi relatywizować własne oceny.