Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biotechnologia (S1)
Sylabus przedmiotu Endokrynologia ssaków:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biotechnologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
| Obszary studiów | charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Endokrynologia ssaków | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Małgorzata Ożgo <Malgorzata.Ozgo@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 3,0 | ECTS (formy) | 3,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | 6 | Grupa obieralna | 3 |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Podstawowa wiedza z zakresu fizjologii zwierząt. |
| W-2 | Podstawowa wiedza z biologii komórki. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Celem przedmiotu jest poznanie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie. |
| C-2 | Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze skutkami fizjologicznych niedoborów i nadmiaru hormonów oraz metod oznaczania stężeń hormonów białkowych i steroidowych w płynach ustrojowych. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny. | 2 |
| T-A-2 | Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych. | 2 |
| T-A-3 | Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia. | 3 |
| T-A-4 | Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice. | 4 |
| T-A-5 | Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne. | 3 |
| T-A-6 | Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca. | 2 |
| T-A-7 | Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną. | 2 |
| T-A-8 | Rola szyszynki u człowieka. | 2 |
| 20 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów. | 2 |
| T-W-2 | Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin). | 2 |
| T-W-3 | Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania metabolizm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu. | 2 |
| T-W-4 | Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego. | 2 |
| T-W-5 | Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej. | 2 |
| 10 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych. | 20 |
| A-A-2 | Samodzielne przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i omówienie podczas zajęć. | 20 |
| A-A-3 | Studiowanie literatury przedmiotu. | 10 |
| 50 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Udział studenta w wykładach. | 10 |
| A-W-2 | Samodzielne studiowanie tematyki wykładów. | 3 |
| A-W-3 | Przygotowanie do zaliczenia. | 10 |
| A-W-4 | Konsultacje | 2 |
| 25 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne. |
| M-2 | Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora. |
| M-3 | Dyskusja dydaktyczna. |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach. |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęc audytoryjnych. |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych. |
| S-4 | Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów. |
Zamierzone efekty uczenia się - wiedza
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BT_1A_BT-S-O6.3_W01 W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie zdefiniować pojęcie hormonu; opisać strukturę i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego; wyjaśnić na przykładach sprzężenie zwrotne; opisać i podać przykłady autokrynnego, parakrynnego i endokrynnego działania hormonów. | BT_1A_W06 | — | — | C-2 | T-W-1, T-W-2 | M-1, M-2 | S-4 |
| BT_1A_BT-S-O6.3_W02 Student powinien opisać biosyntezę i uwalnianie omawianych hormonów oraz objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe, a także opisać skutki nadmiaru lub niedoboru omawianych hormonów. | BT_1A_W05, BT_1A_W06 | — | — | C-1 | T-A-8, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-5, T-A-7, T-A-6, T-A-4, T-W-5, T-W-4, T-W-3 | M-1, M-2 | S-4 |
Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BT_1A_BT-S-O6.3_U01 W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | BT_1A_U07 | — | — | C-2 | T-A-3, T-A-5, T-A-7, T-A-6, T-A-4 | M-2, M-3 | S-1, S-2, S-3 |
| BT_1A_BT-S-O6.3_U02 Student potrafi posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach biologicznych. | BT_1A_U08 | — | — | C-1 | T-A-1, T-A-2, T-W-1, T-W-5, T-W-2, T-W-4, T-W-3 | M-2, M-3 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BT_1A_BT-S-O6.3_K01 W wyniku przeprowadzonych zajęć student ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów wykorzystuje podejście naukowe. | BT_1A_K04 | — | — | C-1 | T-W-1, T-W-2 | M-1 | S-4 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BT_1A_BT-S-O6.3_W01 W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie zdefiniować pojęcie hormonu; opisać strukturę i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego; wyjaśnić na przykładach sprzężenie zwrotne; opisać i podać przykłady autokrynnego, parakrynnego i endokrynnego działania hormonów. | 2,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student nie jest w stanie zdefiniować pojęcia hormonu, wymienić i scharakteryzować głowne rodzaje hormonów. |
| 3,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie w podstawowym stopniu zdefiniować pojęcie hormonu i wymienić głowne rodzaje hormonów. | |
| 3,5 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie poprawnie zdefiniować pojęcie hormonu oraz wymienić i scharakteryzować wybrane rodzaje hormonów. | |
| 4,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie w dobrym stopniu zdefiniować pojęcie hormonu oraz wymienić i scharakteryzować podstawowe rodzaje hormonów. | |
| 4,5 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie w stopniu dobrym plus zdefiniować pojęcie hormonu oraz wymienić i scharakteryzować głowne rodzaje hormonów. | |
| 5,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie w stopniu bardzo dobrym zdefiniować pojęcie hormonu oraz wymienić i scharakteryzować głowne rodzaje hormonów. | |
| BT_1A_BT-S-O6.3_W02 Student powinien opisać biosyntezę i uwalnianie omawianych hormonów oraz objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe, a także opisać skutki nadmiaru lub niedoboru omawianych hormonów. | 2,0 | Student nie potrafi opisać biosyntezy i uwalniania hormonów oraz objaśnić działania hormonów na komórki docelowe. |
| 3,0 | Student powinien w stopniu podstawowym uwalnianie wybranych hormonów oraz objaśniać działanie wybranych hormonów na komórki docelowe. | |
| 3,5 | Student powinien poprawnie opisać uwalnianie oraz objaśniać działanie wybranych hormonów na komórki docelowe. | |
| 4,0 | Student powinien w stopniu dobrym opisać biosyntezę i uwalnianie wybranych hormonów oraz objaśniać ich działanie hormonów na komórki docelowe. | |
| 4,5 | Student powinien w stopniu dobrym plus opisać biosyntezę i uwalnianie hormonów (z jakimi zapoznał się na zajęciach) oraz na wybranych przykładach objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe. | |
| 5,0 | Student powinien w stopniu bardzo dobrym opisać biosyntezę i uwalnianie hormonów oraz objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe. |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BT_1A_BT-S-O6.3_U01 W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | 2,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student nie potrafi interpretować różnic w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencji niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. |
| 3,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien w podstawowym stopniu umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | |
| 3,5 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien w dostatecznym stopniu umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | |
| 4,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien w dobrym stopniu umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | |
| 4,5 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien w dużym stopniu umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | |
| 5,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien w wysokim stopniu umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu. | |
| BT_1A_BT-S-O6.3_U02 Student potrafi posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach biologicznych. | 2,0 | Student nie potrafi posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach bilogicznych. |
| 3,0 | Student potrafi w podstawowym stopniu posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach bilogicznych. | |
| 3,5 | Student potrafi w dostatecznym stopniu posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach bilogicznych. | |
| 4,0 | Student potrafi w dobrym stopniu posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach bilogicznych. | |
| 4,5 | Student potrafi w dużym stopniu posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach bilogicznych. | |
| 5,0 | Student potrafi w wysokim stopniu posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach bilogicznych. |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BT_1A_BT-S-O6.3_K01 W wyniku przeprowadzonych zajęć student ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów wykorzystuje podejście naukowe. | 2,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student nia ma świadomości znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Nie wykazuje zrozumienia o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów nie wykorzystuje podejścia naukowego. |
| 3,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student ma w podstawowym stopniu świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. W podstawowym stopniu wykazuje zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów w podstawowym stopniu wykorzystuje podejście naukowe. | |
| 3,5 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student w poprawnym stopniu ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje w poprawnym stopniu zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów w poprawnym stopniu wykorzystuje podejście naukowe. | |
| 4,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student w dobrym stopniu ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje w dobrym stopniu zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów w dobrym stopniu wykorzystuje podejście naukowe. | |
| 4,5 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student w dużym stopniu ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje w dużym stopniu zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów w dużym stopniu wykorzystuje podejście naukowe. | |
| 5,0 | W wyniku przeprowadzonych zajęć student w wysokim stopniu ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje w wysokim stopniu zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów w wysokim stopniu wykorzystuje podejście naukowe. |
Literatura podstawowa
- Ślebodziński A., Zarys endokrynologii zwierząt użytkowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1979
- Traczyk W.Z., Trzebski A., Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2001
- Konturek S., Fizjologia człowieka - Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2000
Literatura dodatkowa
- Korman E., Podstawy endokrynologii wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1999
- Pawlikowski M., Zarys endokrynologii klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996