Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Technologia chemiczna (S2)
specjalność: Inorganic Chemical Technology

Sylabus przedmiotu Gospodarka wodno-ściekowa w przemyśle chemicznym:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Technologia chemiczna
Forma studiów studia stacjonarne Poziom drugiego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta magister inżynier
Obszary studiów nauki techniczne, studia inżynierskie
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Gospodarka wodno-ściekowa w przemyśle chemicznym
Specjalność Technologia wody i inżynierii środowiska
Jednostka prowadząca Instytut Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska
Nauczyciel odpowiedzialny Beata Tryba <Beata.Tryba@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 1,0 ECTS (formy) 1,0
Forma zaliczenia egzamin Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW2 15 1,01,00egzamin

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawy technologii uzdatniania wody i oczyszczania ścieków
W-2Podstawy technologii chemicznej

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studenta z ustawodawstwem w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w Polsce.
C-2Zapoznanie studenta z rodzajami zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska przez zakłady przemysłu chemicznego i branż pokrewnych (rafinerie, włókiennictwo, przemysł spożywczy i papierniczy) oraz wymaganiami prawnymi dotyczącymi dopuszczalnych ilości tych zanieczyszczeń wprowadzanych ze ściekami do wód i do ziemi
C-3Zapoznanie studenta z ogólnymi zasadami gospodarki wodno-ściekowej w zakładach przemysłowych, ze szczególnym uwzględnieniem obiegów wody i bilansów wodnych

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
wykłady
T-W-1Prawo wodne. Ustawy i rozporządzenia związane z gospodarką wodną3
T-W-2Oczyszczanie ścieków i recykling wody w poszczególnych branżach przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych10
T-W-3Analiza cyklu „życia” wody w przemyśle – studium przypadku2
15

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
wykłady
A-W-1Udział w wykładach15
A-W-2Zbieranie materiałów. Samodzielna analiza aktów prawnych związanych z gospodarką wodno-ściekową6
A-W-3Przygotowanie się do zaliczenia8
A-W-4Konsultacje z wykładowcą1
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: test sprawdzający wiedzę zdobytą podczas cyklu wykładów pod koniec zajęć

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TCH_2A_D08-12_W04
Student zna prawo wodne oraz rozporządzenia dotyczące wprowadzania ścieków do wód i gleb oraz do urządzeń kanalizacyjnych, posiada wiedzę z zakresu produkcji i oczyszczania ścieków przemysłowych
TCH_2A_W04C-1, C-2T-W-1, T-W-2M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TCH_2A_D08-12_U01
Student potrafi znależć i zinterpretować odpowiednie akty prawne i rozporządzenia dotyczące gospodarki wodno-ściekowej. Potrafi czytać i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieików przemysłowych.
TCH_2A_U01C-1, C-2, C-3T-W-1, T-W-2, T-W-3M-1S-1
TCH_2A_D08-12_U02
Student potrafi identyfikować i interpretować zagrożenia środowiska wynikające z działalności zakładów przemysłowych. Student potrafi zaproponować sposób oczyszczania ścieków powstałych w zakładach przemysłu chemicznego i branż pokrewnych.
TCH_2A_U02C-2T-W-2, T-W-3M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TCH_2A_D08-12_K01
Student samodzielnie analizuje aspekty prawne i środowiskowe związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi podejmować odpowiednie działania i decyzje w tym zakresie.
TCH_2A_K01C-1T-W-1, T-W-3M-1S-1

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TCH_2A_D08-12_W04
Student zna prawo wodne oraz rozporządzenia dotyczące wprowadzania ścieków do wód i gleb oraz do urządzeń kanalizacyjnych, posiada wiedzę z zakresu produkcji i oczyszczania ścieków przemysłowych
2,0Wyniki z testu sprawdzającego poniżej 50 %
3,0WYniki z testu sprawdzającego przynajmniej 60 %
3,5WYniki z testu sprawdzającego w zakresie od 65 do 75 %
4,0WYniki z testu sprawdzającego powyżej 75 %
4,5WYniki z testu sprawdzającego powyżej 85 %
5,0WYniki z testu sprawdzającego powyżej 95%

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TCH_2A_D08-12_U01
Student potrafi znależć i zinterpretować odpowiednie akty prawne i rozporządzenia dotyczące gospodarki wodno-ściekowej. Potrafi czytać i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieików przemysłowych.
2,0Student nie zna aktów prawnych dotyczących gospodarki wodno-ściekowej oraz nie rozumie schematów technologicznych oczyszczania ścieków przemysłowych
3,0Student posiada bardzo ogólną wiedzę dotyczącą aspektów prawnych związanych z gospodarką wodno-ściekową oraz potrafi czytać schematy technologiczne oczyszczaia ścieków przemysłowych, ale do końca nie rozumie zastosowanych procesów oczyszczania ścieków
3,5Student wykazuje się dość dobrą znajomością aktów prawnych w gospodarce wodo-ściekowej, czyta i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieków przemysłowych, ale jego wiedza nie przekracza 75 % wiedzy przekazanej podczas wykładów
4,0Student dobrze zna akty i rozporządzenia dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, czyyta i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieków przemysłowych, zna źródło powstawania ścieków, jego wiedza ie przekracza 85 % ogólnej wiedzy wykładanego przedmiotu
4,5Student doskonale sobie radzi ze znalezieniem i interpretacją aktów prawnych dotyczących gospodarki wodno-ściekowej, zna rodzaje ścieków powstających z różnych branż przemysłu i potrafi czytać schematy technologiczne oczyszczania ścieków, jego wiedza nie jest kompletna
5,0Student doskonale sobie radzi ze znalezieniem i interpretacją aktów prawnych dotyczących gospodarki wodno-ściekowej, zna rodzaje ścieków powstających z różnych branż przemysłu i potrafi czytać schematy technologiczne oczyszczania ścieków
TCH_2A_D08-12_U02
Student potrafi identyfikować i interpretować zagrożenia środowiska wynikające z działalności zakładów przemysłowych. Student potrafi zaproponować sposób oczyszczania ścieków powstałych w zakładach przemysłu chemicznego i branż pokrewnych.
2,0Student nie zna technologii produkcji przemysłu chemicznego i branż pokrewnych oraz nie potrafi powiedzieć jakiego rodzaju ścieki są wytwarzane w poszczególnych zakładach przemysłowych, nie zna też sposobu ich oczyszczania
3,0Student zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, ale nie potrafi zapropoować sposobu ich oczyszczania
3,5Student zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania, ale nie rozumie zastosowanych technologii
4,0Student zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania i rozumie schematy technologiczne, ale jego wiedza jest w zakresie około 80% ogólnej wiedzy wykładanego przedmiotu
4,5Student dobrze zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania i sam potrafi zaproponowac odpowiednie technologie, ale jego wiedza nie jest kompletna
5,0Student doskonale zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania i rozumie zastosowane procesy i technologie, sam potrafi zaproponować i uzasadnić zmiany

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TCH_2A_D08-12_K01
Student samodzielnie analizuje aspekty prawne i środowiskowe związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi podejmować odpowiednie działania i decyzje w tym zakresie.
2,0Student nie zna i nie rozumie aktów prawnych związanych z gospodarką wodno-ściekową
3,0Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową i częściowo potrafi je zinterpretować
3,5Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową i potrafi je zinterpretować, ale nie zna ich funkcjonowaia w zakładach przemysłowych
4,0Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi je zinterpretować, ale jego wiedza jest na poziomie około 80% ogolnej wiedzy wykładanego przedmiotu
4,5Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi je zinterpretować, jego wiedza jest na poziomie około 90% ogolnej wiedzy wykładanego przedmiotu
5,0Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi je zinterpretować oraz potrafi samodzielnie podejmować decyzje związane z interpretacją przepisów prawnych

Literatura podstawowa

  1. Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz.U. 2001 Nr 115 poz. 1229 z późn. zm.), 2001
  2. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dn. 7 czerwca 2001 r. (Dz.U. 2001 nr 72 poz. 747 z późn. zm.), 2001
  3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. 2006 nr 137 poz. 984 z późn. zm.), 2006
  4. Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. 2006 Nr 136, poz. 964), 2006
  5. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dn. 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627 z późn. zm.), 2001
  6. pr. zb. pod red. Z. Heidricha, Gospodarka wodno-ściekowa. Przepisy-Normy-Technologie-Metody postępowania, Wyd. VERLAG DASHOFER Sp. z o.o., 2009
  7. B. Bartkiewicz, Oczyszczanie ścieków przemysłowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002

Literatura dodatkowa

  1. H.Ruffer, K-H. Rosenwinkel, Oczyszczanie ścieków przemysłowych. Poradnik, Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO, Bydgoszcz, 1998

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Prawo wodne. Ustawy i rozporządzenia związane z gospodarką wodną3
T-W-2Oczyszczanie ścieków i recykling wody w poszczególnych branżach przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych10
T-W-3Analiza cyklu „życia” wody w przemyśle – studium przypadku2
15

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Udział w wykładach15
A-W-2Zbieranie materiałów. Samodzielna analiza aktów prawnych związanych z gospodarką wodno-ściekową6
A-W-3Przygotowanie się do zaliczenia8
A-W-4Konsultacje z wykładowcą1
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTCH_2A_D08-12_W04Student zna prawo wodne oraz rozporządzenia dotyczące wprowadzania ścieków do wód i gleb oraz do urządzeń kanalizacyjnych, posiada wiedzę z zakresu produkcji i oczyszczania ścieków przemysłowych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_2A_W04ma rozszerzoną wiedzę w zakresie oddziaływania procesów technologicznych na środowisko, bezpieczeństwa produkcji przemysłowych, uwarunkowań prawnych w zakresie zagrożeń środowiska
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studenta z ustawodawstwem w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w Polsce.
C-2Zapoznanie studenta z rodzajami zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska przez zakłady przemysłu chemicznego i branż pokrewnych (rafinerie, włókiennictwo, przemysł spożywczy i papierniczy) oraz wymaganiami prawnymi dotyczącymi dopuszczalnych ilości tych zanieczyszczeń wprowadzanych ze ściekami do wód i do ziemi
Treści programoweT-W-1Prawo wodne. Ustawy i rozporządzenia związane z gospodarką wodną
T-W-2Oczyszczanie ścieków i recykling wody w poszczególnych branżach przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: test sprawdzający wiedzę zdobytą podczas cyklu wykładów pod koniec zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Wyniki z testu sprawdzającego poniżej 50 %
3,0WYniki z testu sprawdzającego przynajmniej 60 %
3,5WYniki z testu sprawdzającego w zakresie od 65 do 75 %
4,0WYniki z testu sprawdzającego powyżej 75 %
4,5WYniki z testu sprawdzającego powyżej 85 %
5,0WYniki z testu sprawdzającego powyżej 95%
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTCH_2A_D08-12_U01Student potrafi znależć i zinterpretować odpowiednie akty prawne i rozporządzenia dotyczące gospodarki wodno-ściekowej. Potrafi czytać i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieików przemysłowych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_2A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury polskiej i angielskojęzycznej, baz danych i innych źródeł związanych z technologią chemiczną i naukami pokrewnymi
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studenta z ustawodawstwem w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w Polsce.
C-2Zapoznanie studenta z rodzajami zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska przez zakłady przemysłu chemicznego i branż pokrewnych (rafinerie, włókiennictwo, przemysł spożywczy i papierniczy) oraz wymaganiami prawnymi dotyczącymi dopuszczalnych ilości tych zanieczyszczeń wprowadzanych ze ściekami do wód i do ziemi
C-3Zapoznanie studenta z ogólnymi zasadami gospodarki wodno-ściekowej w zakładach przemysłowych, ze szczególnym uwzględnieniem obiegów wody i bilansów wodnych
Treści programoweT-W-1Prawo wodne. Ustawy i rozporządzenia związane z gospodarką wodną
T-W-2Oczyszczanie ścieków i recykling wody w poszczególnych branżach przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych
T-W-3Analiza cyklu „życia” wody w przemyśle – studium przypadku
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: test sprawdzający wiedzę zdobytą podczas cyklu wykładów pod koniec zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna aktów prawnych dotyczących gospodarki wodno-ściekowej oraz nie rozumie schematów technologicznych oczyszczania ścieków przemysłowych
3,0Student posiada bardzo ogólną wiedzę dotyczącą aspektów prawnych związanych z gospodarką wodno-ściekową oraz potrafi czytać schematy technologiczne oczyszczaia ścieków przemysłowych, ale do końca nie rozumie zastosowanych procesów oczyszczania ścieków
3,5Student wykazuje się dość dobrą znajomością aktów prawnych w gospodarce wodo-ściekowej, czyta i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieków przemysłowych, ale jego wiedza nie przekracza 75 % wiedzy przekazanej podczas wykładów
4,0Student dobrze zna akty i rozporządzenia dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, czyyta i rozumie schematy technologiczne oczyszczania ścieków przemysłowych, zna źródło powstawania ścieków, jego wiedza ie przekracza 85 % ogólnej wiedzy wykładanego przedmiotu
4,5Student doskonale sobie radzi ze znalezieniem i interpretacją aktów prawnych dotyczących gospodarki wodno-ściekowej, zna rodzaje ścieków powstających z różnych branż przemysłu i potrafi czytać schematy technologiczne oczyszczania ścieków, jego wiedza nie jest kompletna
5,0Student doskonale sobie radzi ze znalezieniem i interpretacją aktów prawnych dotyczących gospodarki wodno-ściekowej, zna rodzaje ścieków powstających z różnych branż przemysłu i potrafi czytać schematy technologiczne oczyszczania ścieków
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTCH_2A_D08-12_U02Student potrafi identyfikować i interpretować zagrożenia środowiska wynikające z działalności zakładów przemysłowych. Student potrafi zaproponować sposób oczyszczania ścieków powstałych w zakładach przemysłu chemicznego i branż pokrewnych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_2A_U02potrafi interpretować i analizować pozyskane informacje literaturowe oraz wyciągać prawidłowe wnioski, w zakresie ukończonej specjalności potrafi formułować opinie wraz z uzasadnieniem w języku polskim i angielskim
Cel przedmiotuC-2Zapoznanie studenta z rodzajami zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska przez zakłady przemysłu chemicznego i branż pokrewnych (rafinerie, włókiennictwo, przemysł spożywczy i papierniczy) oraz wymaganiami prawnymi dotyczącymi dopuszczalnych ilości tych zanieczyszczeń wprowadzanych ze ściekami do wód i do ziemi
Treści programoweT-W-2Oczyszczanie ścieków i recykling wody w poszczególnych branżach przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych
T-W-3Analiza cyklu „życia” wody w przemyśle – studium przypadku
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: test sprawdzający wiedzę zdobytą podczas cyklu wykładów pod koniec zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna technologii produkcji przemysłu chemicznego i branż pokrewnych oraz nie potrafi powiedzieć jakiego rodzaju ścieki są wytwarzane w poszczególnych zakładach przemysłowych, nie zna też sposobu ich oczyszczania
3,0Student zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, ale nie potrafi zapropoować sposobu ich oczyszczania
3,5Student zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania, ale nie rozumie zastosowanych technologii
4,0Student zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania i rozumie schematy technologiczne, ale jego wiedza jest w zakresie około 80% ogólnej wiedzy wykładanego przedmiotu
4,5Student dobrze zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania i sam potrafi zaproponowac odpowiednie technologie, ale jego wiedza nie jest kompletna
5,0Student doskonale zna technologie produkcji i rodzaje ścieków powstających w zakładach przemysłowych, zna metody ich oczyszczania i rozumie zastosowane procesy i technologie, sam potrafi zaproponować i uzasadnić zmiany
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTCH_2A_D08-12_K01Student samodzielnie analizuje aspekty prawne i środowiskowe związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi podejmować odpowiednie działania i decyzje w tym zakresie.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_2A_K01potrafi myśleć i działać w sposób kreatywny i przedsiębiorczy, ma świadomość ważności pozatechnicznych aspektów działalności inżynierskiej i odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studenta z ustawodawstwem w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w Polsce.
Treści programoweT-W-1Prawo wodne. Ustawy i rozporządzenia związane z gospodarką wodną
T-W-3Analiza cyklu „życia” wody w przemyśle – studium przypadku
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z prezentacją multimedialną
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: test sprawdzający wiedzę zdobytą podczas cyklu wykładów pod koniec zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna i nie rozumie aktów prawnych związanych z gospodarką wodno-ściekową
3,0Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową i częściowo potrafi je zinterpretować
3,5Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową i potrafi je zinterpretować, ale nie zna ich funkcjonowaia w zakładach przemysłowych
4,0Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi je zinterpretować, ale jego wiedza jest na poziomie około 80% ogolnej wiedzy wykładanego przedmiotu
4,5Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi je zinterpretować, jego wiedza jest na poziomie około 90% ogolnej wiedzy wykładanego przedmiotu
5,0Student zna akty prawne związane z gospodarką wodno-ściekową w zakładach przemysłowych i potrafi je zinterpretować oraz potrafi samodzielnie podejmować decyzje związane z interpretacją przepisów prawnych