ZUT - Krajowe Ramy Kwalifikacji / Rok 2017/2018 / Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt / Kynologia (S1) / Sylabus przedmiotu

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Kynologia (S1)

Sylabus przedmiotu Chronobiologia:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów	Kynologia
Forma studiów	studia stacjonarne	Poziom	pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta	inżynier
Obszary studiów	nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne, studia inżynierskie
Profil	praktyczny
Moduł	—
Przedmiot	Chronobiologia
Specjalność	przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca	Katedra Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki
Nauczyciel odpowiedzialny	Wiesław Skrzypczak <Wieslaw.Skrzypczak@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele	Alicja Dratwa-Chałupnik <Alicja.Dratwa-Chalupnik@zut.edu.pl>, Adam Lepczyński <Adam.Lepczynski@zut.edu.pl>, Małgorzata Ożgo <Malgorzata.Ozgo@zut.edu.pl>
ECTS (planowane)	2,0	ECTS (formy)	2,0
Forma zaliczenia	zaliczenie	Język	polski
Blok obieralny	11	Grupa obieralna	2

Formy dydaktyczne

Forma dydaktyczna	KOD	Semestr	Godziny	ECTS	Waga	Zaliczenie
wykłady	W	4	10	0,6	0,40	zaliczenie
ćwiczenia audytoryjne	A	4	20	1,4	0,60	zaliczenie

Wymagania wstępne

KOD	Wymaganie wstępne
W-1	Podstawowa wiedza z zakresu biologii komórki.
W-2	Podstawowa wiedza z zakresu fizjologii zwierząt.

Cele przedmiotu

KOD	Cel modułu/przedmiotu
C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.

KOD

Cel modułu/przedmiotu

C-1

Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KOD	Treść programowa	Godziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1	Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.	2
T-A-2	Zegar biologiczny i jego elementy. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców. Filogeneza zegara biologicznego kręgowców.	2
T-A-3	Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.	2
T-A-4	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych.	2
T-A-5	Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).	2
T-A-6	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych.	2
T-A-7	Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.	2
T-A-8	Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.	2
T-A-9	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).	2
T-A-10	Sen - rola biologiczna. Rytm faz sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Znaczenie snu dla prawidłowej czynności organizmu. Fizjopatologia zaburzeń snu.	2
		20
wykłady
T-W-1	Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.	2
T-W-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.	2
T-W-3	Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.	2
T-W-4	Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.	2
T-W-5	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.	2
		10

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KOD	Forma aktywności	Godziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1	Aktywny udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych.	20
A-A-2	Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych.	18
A-A-3	Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i jego omówienie podczas zajęć audytoryjnych.	4
		42
wykłady
A-W-1	Udział studenta w wykładach.	10
A-W-2	Samodzielne studiowanie tematyki wykładów.	8
		18

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KOD	Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
M-3	Praca w grupach.
M-4	Dyskusja dydaktyczna.

Sposoby oceny

KOD	Sposób oceny
S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
Kn_1P_B24.1_W01 Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii. Student jest w stanie wymienić, scharakteryzować oraz rozróżniać rytmy biologiczne oraz wymienić i opisać przykłady rytmów biologicznych na poziomie komórki, narządów i układów. Student jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.	Kn_1P_W01, Kn_1P_W08, Kn_1P_W07	—	—	C-1	T-W-1, T-W-2, T-W-4, T-W-3, T-W-5	M-1, M-2	S-4

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
Kn_1P_B24.1_U01 Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych. Student umie posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.	Kn_1P_U03	—	—	C-1	T-A-3, T-A-6, T-A-5, T-A-2, T-A-8, T-A-7, T-A-4, T-A-1, T-A-9, T-A-10	M-1, M-2, M-4	S-1, S-3, S-2

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
Kn_1P_B24.1_K01 Student ma świadomość znaczenia rytmów biologicznych w Przyrodzie ożywionej. Wykazuje chęć poszerzania wiedzy i zaangażowanie w merytoryczną dyskusję.	Kn_1P_K01, Kn_1P_K03, Kn_1P_K02	—	—	C-1	T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-A-3, T-A-4, T-A-6, T-A-5, T-A-9, T-A-2, T-A-8, T-A-7, T-A-1, T-A-10	M-1, M-2, M-4	S-1

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
Kn_1P_B24.1_W01 Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii. Student jest w stanie wymienić, scharakteryzować oraz rozróżniać rytmy biologiczne oraz wymienić i opisać przykłady rytmów biologicznych na poziomie komórki, narządów i układów. Student jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.	2,0
	3,0	Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii. Student umie poprawnie wymienić i opisać podstawowe rodzaje rytmów biologicznych występujących u ludzi i zwierząt, a także potrafi podać wybrane, podstawowe przykłady wewnatrzustrojowych rytmów biologicznych. Student w stopniu podstawowym jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie podstawowym zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.
	3,5
	4,0
	4,5
	5,0

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
Kn_1P_B24.1_U01 Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych. Student umie posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.	2,0
	3,0	Student potrafi poprawnie interpretować cykliczność kilku procesów fizjologicznych oraz poprawnie ocenia wpływ kilku czynników środowiskowych na przebieg kilku procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w poprawnie analizuje przyczyny kilku zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego. Student potrafi w podstawowym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
	3,5
	4,0
	4,5
	5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
Kn_1P_B24.1_K01 Student ma świadomość znaczenia rytmów biologicznych w Przyrodzie ożywionej. Wykazuje chęć poszerzania wiedzy i zaangażowanie w merytoryczną dyskusję.	2,0
	3,0	Student w podstawowym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz zna rolę zegarów biologicznych w regulacji cykliczności procesów fizjologicznych.
	3,5
	4,0
	4,5
	5,0

Literatura podstawowa

Cymborowski Bronisław, Zegary biologiczne, PWN, Warszawa, 1987
Szmigielski Stanisław, Chronobiologia. Rytmy biologiczne człowieka, PWN, Warszawa, 1974
Emme Andrzej, Rytmy biologiczne, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1968

Literatura dodatkowa

Russell G. Foster, Rhythms of Life: The Biological Clocks that Control the Daily Lives of Every Living Thing, Yale University Press, New Haven, USA, 2005, książka w języku angielskim
Jay C. Dunlap, Jennifer J. Loros i Patricia J. DeCoursey, Chronobiology: Biological Timekeeping, Sinauer Associates, Inc., Sunderland, USA, 2009, książka w języku angielskim

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KOD	Treść programowa	Godziny
T-A-1	Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.	2
T-A-2	Zegar biologiczny i jego elementy. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców. Filogeneza zegara biologicznego kręgowców.	2
T-A-3	Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.	2
T-A-4	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych.	2
T-A-5	Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).	2
T-A-6	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych.	2
T-A-7	Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.	2
T-A-8	Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.	2
T-A-9	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).	2
T-A-10	Sen - rola biologiczna. Rytm faz sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Znaczenie snu dla prawidłowej czynności organizmu. Fizjopatologia zaburzeń snu.	2
		20

Treści programowe - wykłady

KOD	Treść programowa	Godziny
T-W-1	Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.	2
T-W-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.	2
T-W-3	Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.	2
T-W-4	Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.	2
T-W-5	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.	2
		10

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-A-1	Aktywny udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych.	20
A-A-2	Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych.	18
A-A-3	Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i jego omówienie podczas zajęć audytoryjnych.	4
		42

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-W-1	Udział studenta w wykładach.	10
A-W-2	Samodzielne studiowanie tematyki wykładów.	8
		18

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	Kn_1P_B24.1_W01	Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii. Student jest w stanie wymienić, scharakteryzować oraz rozróżniać rytmy biologiczne oraz wymienić i opisać przykłady rytmów biologicznych na poziomie komórki, narządów i układów. Student jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Kn_1P_W01	Posiada wiedzę ogólną o charakterze aplikacyjnym oraz zna nomenklaturę oraz pojęcia, teorie i prawa z zakresu biologii, chemii, matematyki i informatyki
	Kn_1P_W08	Ma wiedzę z zakresu budowy oraz funkcjonowania organizmów żywych na różnych poziomach ich złożoności
	Kn_1P_W07	Ma podstawową wiedzę z zakresu biologii, mikrobiologii, immunologii i nauk pokrewnych dostosowaną do studiowanego kierunku
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programowe	T-W-1	Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.
	T-W-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
	T-W-4	Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.
	T-W-3	Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.
	T-W-5	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
Metody nauczania	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
Sposób oceny	S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0
	3,0	Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii. Student umie poprawnie wymienić i opisać podstawowe rodzaje rytmów biologicznych występujących u ludzi i zwierząt, a także potrafi podać wybrane, podstawowe przykłady wewnatrzustrojowych rytmów biologicznych. Student w stopniu podstawowym jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie podstawowym zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.
	3,5
	4,0
	4,5
	5,0

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	Kn_1P_B24.1_U01	Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych. Student umie posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Kn_1P_U03	Posiada podstawową umiejętność oceny zjawisk wpływających na stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych. Umie zatosować podstawowe prawa biologiczne, w tym genetyczne, oraz potrafi przewidzieć pozytywne i negatywne skutki ich działania u różnych zwierząt, w tym udomowionych
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programowe	T-A-3	Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.
	T-A-6	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych.
	T-A-5	Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).
	T-A-2	Zegar biologiczny i jego elementy. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców. Filogeneza zegara biologicznego kręgowców.
	T-A-8	Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
	T-A-7	Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.
	T-A-4	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych.
	T-A-1	Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
	T-A-9	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).
	T-A-10	Sen - rola biologiczna. Rytm faz sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Znaczenie snu dla prawidłowej czynności organizmu. Fizjopatologia zaburzeń snu.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna.
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
	S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
	S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0
	3,0	Student potrafi poprawnie interpretować cykliczność kilku procesów fizjologicznych oraz poprawnie ocenia wpływ kilku czynników środowiskowych na przebieg kilku procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w poprawnie analizuje przyczyny kilku zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego. Student potrafi w podstawowym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
	3,5
	4,0
	4,5
	5,0

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	Kn_1P_B24.1_K01	Student ma świadomość znaczenia rytmów biologicznych w Przyrodzie ożywionej. Wykazuje chęć poszerzania wiedzy i zaangażowanie w merytoryczną dyskusję.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Kn_1P_K01	Ma świadomość roli i znaczenia zwierząt domowych w życiu człowieka
	Kn_1P_K03	Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności oraz rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i osobistego
	Kn_1P_K02	Wykazuje gotowość do rzeczowej i merytorycznej dyskusji, umożliwiającej osiągnięcie wspólnego stanowiska
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programowe	T-W-1	Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.
	T-W-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
	T-W-3	Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.
	T-W-4	Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.
	T-W-5	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
	T-A-3	Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.
	T-A-4	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych.
	T-A-6	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych.
	T-A-5	Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).
	T-A-9	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).
	T-A-2	Zegar biologiczny i jego elementy. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców. Filogeneza zegara biologicznego kręgowców.
	T-A-8	Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
	T-A-7	Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.
	T-A-1	Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
	T-A-10	Sen - rola biologiczna. Rytm faz sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Znaczenie snu dla prawidłowej czynności organizmu. Fizjopatologia zaburzeń snu.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna.
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0
	3,0	Student w podstawowym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz zna rolę zegarów biologicznych w regulacji cykliczności procesów fizjologicznych.
	3,5
	4,0
	4,5
	5,0