Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (S1)
specjalność: Biologia
Sylabus przedmiotu Biotransformacja wątrobowa:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | licencjat | ||
| Obszary studiów | nauk przyrodniczych | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Biotransformacja wątrobowa | ||
| Specjalność | Biologia | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Immunologii, Mikrobiologii i Chemii Fizjologicznej | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Dorota Jankowiak <dorota.jankowiak@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 2,0 | ECTS (formy) | 2,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | 10 | Grupa obieralna | 2 |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Podstawowa wiedza z realizowanych na wcześniejszych semestrach przedmiotów: Chemia ogólna, Chemia bioorganiczna, Biochemia, Biologia komórki |
| W-2 | Wiedza z zakaresu fizjologii człowieka i zwierzat na poziomie programu liceum |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Opanowanie podstawowych pojęć z zakresu metabilizmu,kinetyki i dynamiki w organizmie człowieka (ssaków). Poznanie podstawowej lokalizacji i mechanizmów biotransformacji ksenobiotyków (w tym leków) oraz ich oddziaływania na w wszystkich poziomach organizacji żywej materii. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków pochodzenia naturalnego (roślinnych i zwierzęcych) o działaniu toksycznym (na wybranych przykładach). | 2 |
| T-A-2 | Losy w organizmie i biotransformacja najczęściej stosowanych antybiotyków i leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych (na wybranych przykładach | 2 |
| T-A-3 | Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków (w tym leków i środków narkotycznych) o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym (na wybranych przykładach) | 3 |
| T-A-4 | Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków (w tym leków i środków narkotycznych) o działaniu pobudzającym układ nerwowy i halucynogennym (na wybranych przykładach). | 3 |
| T-A-5 | Losy w organizmie i biotransformacja alkoholu i nikotyny. | 2 |
| T-A-6 | Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków dodawanych celowo do żywności: konserwantów, barwników, substancje smakowych i zapachowych (na wybranych przykładach). | 2 |
| T-A-7 | Pisemne zaliczenie materiału znajdującego się w programie ćwiczeń | 1 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Definicja biotransformacji, biotransformacja wątrobowa. Substancje biologicznie czynne, ksenobiotyki, trucizny. Kategorie i mechanizmy wybiórczości substancji biologicznie czynnych. Organizmy docelowe i niedocelowe. | 1 |
| T-W-2 | Czynniki warunkujące aktywność i toksyczność ksenobiotyków w organizmie ssaków: zależne od właściwości fizykochemicznych cząsteczek ksenobiotyku, zależne od organizmu (genetyczne, fizjologiczne, gatunkowe, rasowe, osobnicze itp.). Podstawowe definicje stosowane w ocenie wpływu substancji obcych na organizm. Mechanizmy działania ksenobiotyków w organizmie: fizykochemiczne, receptorowe i pozareceptorowe. | 3 |
| T-W-3 | Losy ksenobiotyków w organizmie: Transport przez błony biologiczne. Wchłanianie ze szczególnym uwzględnieniem drogi pokarmowej, wziewnej oraz przez skórę. Dystrybucja w organizmie, przenikanie przez bariery wewnątrzustrojowe, kumulacja w tkankach, rola fazy lipidowej w magazynowaniu i metabolizmie ksenobiotyków. | 4 |
| T-W-4 | Biotransformacja wątrobowa ksenobiotyków – reakcje I fazy: utlenianie, redukcja, hydroliza i hydroksylacja. Oksygenazy o funkcji mieszanej (MFO0 i cytochrom P450. | 4 |
| T-W-5 | Biotransformacja wątrobowa ksenobiotyków – reakcje II fazy: sprzęgania, acetylacji i alkilacji. Aktywne wydalanie produktów biotransformacji z komórki i organizmu. Hepatotoksyczność ksenobiotykow (wybrane przykłady) | 2 |
| T-W-6 | Pisemne zaliczenie materiału objętego programem wykładów. | 1 |
| 15 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Uczestnictwo w ćwiczeniach | 15 |
| A-A-2 | Przygotowanie z zespołem prezentacji | 4 |
| A-A-3 | Studiowanie literatury omawiającej zagadnienia związane z tematem bieżących ćwiczeń | 2 |
| A-A-4 | Konsultacje z prowadzacym ćwiczenia | 1 |
| A-A-5 | Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem ćwiczeń | 8 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestniczenie w wykładach | 15 |
| A-W-2 | Samodzielne studiowanie literatury związanej z bieżącą tematyką wykładów | 4 |
| A-W-3 | Konsultacje z prowadzącym wykłady | 1 |
| A-W-4 | Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem wykładów | 10 |
| 30 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny z omówieniem zagadnień teoretycznych |
| M-2 | Prezentacja mulimedialna z wykorzystaniem komputera i projektora |
| M-3 | Dyskusja dydaktyczna i problemowa |
| M-4 | Konsultacje z prowadzącymi zajęcia |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na poszczególnych ćwiczeniach. |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena prezentacji przygotowanej przez zespół oraz udziału studenta w jej przestawieniu i omówieniu |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Ocena pisemnego zaliczenia materiału objętego programem wykładów. |
| S-4 | Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena zaliczenia ćwiczeń, na którą składają się ocena aktywności na wszystkich ćwiczeniach, ocena przedstawionej prezentacji i ocena z zaliczenia materiału objętego programem ćwiczeń. |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O6.2_W01 Student definiuje podstawowe pojęcia zwiazane z losami i metabolizmem ksenobiotyków w organizmie. Umie wymienić i opisać podstawowe etapy metabolizmu ksenobiotyków w ujęciu ogólnoustrojowym i na terenie wątroby. | BL_1A_W05, BL_1A_W09 | P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W07 | C-1 | T-W-1, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-5, T-A-6 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3, S-4 |
| BL_1A_BL-S-O6.2_W02 Student wymienia czynniki majace wpływ na toksyczność ksenobiotyków zalezne od ich własciwości fizykochemicznych i zalezne od organizmu. | BL_1A_W09, BL_1A_W19 | P1A_W01, P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W07 | C-1 | T-W-1, T-W-2, T-W-3 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3, S-4 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O6.2_U01 Student rozpoznaje i charakteryzuje poszczególne grupy "najpopularniejszych" ksenobiotykow. Łączy wiedzę zwiazaną na temat ich właściwości fizykochemiczych z metabolizmem w organizmie. | BL_1A_U12 | P1A_U01, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10 | C-1 | T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2 |
| BL_1A_BL-S-O6.2_U02 Potrafi skrytykować nieuzasadnione i nadmierne stosowanie popularnych farmaceutykow o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym oraz pobudzającym układ nerwowy. | BL_1A_U02, BL_1A_U12 | P1A_U01, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11 | C-1 | T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6 | M-1, M-3, M-4 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O6.2_K01 Ma swiadomośc stałego zagrozenia zwiazanego z obecnością i dostępnością do szerokiej gamy ksenobiotyków. Dba więc o należyte postępowanie i rozsadne stosowanie róznego rodzaju związków chemicznych (farmaceutyków, uzywek, dodatków do żywności, srodków czystości itd.) i propaguje taką postawę wśród innych ludzi. Stale uzupełnia swoją wiedzę z tego zakresu. | BL_1A_K05, BL_1A_K07 | P1A_K01, P1A_K02, P1A_K05, P1A_K07, P1A_K08 | C-1 | T-W-2, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2 |
| BL_1A_BL-S-O6.2_K02 Podczas pracy w zespole wykazuje rzetelność i zaangażowanie. Czuje się odpowiedzalny nie tylko za wykonanie nie tylko swojej częsci zadania, ale również za końcowy efekt pracy grupy jako calości. | BL_1A_K02, BL_1A_K03 | P1A_K02, P1A_K03, P1A_K04, P1A_K06, P1A_K08 | C-1 | T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5 | M-2, M-3 | S-2 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O6.2_W01 Student definiuje podstawowe pojęcia zwiazane z losami i metabolizmem ksenobiotyków w organizmie. Umie wymienić i opisać podstawowe etapy metabolizmu ksenobiotyków w ujęciu ogólnoustrojowym i na terenie wątroby. | 2,0 | |
| 3,0 | Student w miernym stopniu posługuje się i wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu kinetyki i dynamiki ksenobiotyków. W ograniczonym zakresie i wybiórczo wymienia i opisuje miejsca i etapy biotransformacji substancji obcych w organizmie. Podaje etapy i główne mechanizmy biotransformacji watrobowej najpopularniejszych użwek i leków. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| BL_1A_BL-S-O6.2_W02 Student wymienia czynniki majace wpływ na toksyczność ksenobiotyków zalezne od ich własciwości fizykochemicznych i zalezne od organizmu. | 2,0 | |
| 3,0 | Student wymienia podstawowe czynniki majace wpływ na toksyczność ksenobiotyków zalezne od ich własciwości fizykochemicznych i zalezne od organizmu, Wybiórczo i w ograniczonym zakresie potrafi wyjaśnic mechanizmy toksycznego działania ksenobiotyków. Zna główne bariery i mechanizmy oporności komórek i organizmu na działanie substancji obcych. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O6.2_U01 Student rozpoznaje i charakteryzuje poszczególne grupy "najpopularniejszych" ksenobiotykow. Łączy wiedzę zwiazaną na temat ich właściwości fizykochemiczych z metabolizmem w organizmie. | 2,0 | |
| 3,0 | Student w podstawowym, ograniczonym zakresie rozpoznaje i charakteryzuje poszczególne grupy "najpopularniejszych" ksenobiotykow. Wybiórczo łączy wiedzę zwiazaną na temat ich właściwości fizykochemiczych z metabolizmem w organizmie. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| BL_1A_BL-S-O6.2_U02 Potrafi skrytykować nieuzasadnione i nadmierne stosowanie popularnych farmaceutykow o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym oraz pobudzającym układ nerwowy. | 2,0 | |
| 3,0 | Student w podstawowym zakresie skrytykować nieuzasadnione i nadmierne stosowanie ogólnodostępnych ksenobiotyków róznorodnego pochodzenia. W miernym stopniu uzasadnia na wybranych, nielicznych przykładach elementy swojej krytyki. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O6.2_K01 Ma swiadomośc stałego zagrozenia zwiazanego z obecnością i dostępnością do szerokiej gamy ksenobiotyków. Dba więc o należyte postępowanie i rozsadne stosowanie róznego rodzaju związków chemicznych (farmaceutyków, uzywek, dodatków do żywności, srodków czystości itd.) i propaguje taką postawę wśród innych ludzi. Stale uzupełnia swoją wiedzę z tego zakresu. | 2,0 | |
| 3,0 | Ma podstawową świadomośc stałego zagrozenia zwiazanego z obecnością w srodowisku i dostępnością do szerokiej gamy ksenobiotyków. W niewielkim jednak stpniu dba o należyte postępowanie i rozsadne stosowanie róznego rodzaju związków chemicznych (farmaceutyków, uzywek, dodatków do żywności, środków czystości itd.) i propaguje taką postawę wśród innych ludzi. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| BL_1A_BL-S-O6.2_K02 Podczas pracy w zespole wykazuje rzetelność i zaangażowanie. Czuje się odpowiedzalny nie tylko za wykonanie nie tylko swojej częsci zadania, ale również za końcowy efekt pracy grupy jako calości. | 2,0 | |
| 3,0 | Student poprawnie wykonał powierzone mu przez zesół zadanie, zachowując indywidualność, nie zadbał jednak o spójność swej części z całością pracy zespołu. W przedstawieniu i omówieniu przezentacji oraz dyskusji jest mało aktywny. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Literatura podstawowa
- Semczuk W, Toksykologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2002
- Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2009
- Hanke J., Piotrowski J.K, Biochemiczne podstawy toksykologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1994
- Piotrowski J.K., Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2008
Literatura dodatkowa
- Seńczuk W, Toksykologia współczesna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006
- Brandys J, Toksykologia - wybrane zagadnienia, Wydawnictwo UJ, Kraków, 1999