Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)

Sylabus przedmiotu Biotransformacja wątrobowa:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Biologia
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta licencjat
Obszary studiów nauk przyrodniczych
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Biotransformacja wątrobowa
Specjalność Biologia
Jednostka prowadząca Katedra Immunologii, Mikrobiologii i Chemii Fizjologicznej
Nauczyciel odpowiedzialny Dorota Jankowiak <dorota.jankowiak@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 2,0 ECTS (formy) 2,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 8 Grupa obieralna 2

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA4 5 1,00,41zaliczenie
wykładyW4 5 1,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowa wiedza z realizowanych na wcześniejszych semestrach przedmiotów: Chemia ogólna, Chemia bioorganiczna, Biochemia, Biologia komórki
W-2Wiedza z zakaresu fizjologii człowieka i zwierzat na poziomie programu liceum

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Opanowanie podstawowych pojęć z zakresu metabilizmu,kinetyki i dynamiki w organizmie człowieka (ssaków). Poznanie podstawowej lokalizacji i mechanizmów biotransformacji ksenobiotyków (w tym leków) oraz ich oddziaływania na w wszystkich poziomach organizacji żywej materii.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków pochodzenia naturalnego (roślinnych i zwierzęcych) o działaniu toksycznym (na wybranych przykładach). Losy w organizmie i biotransformacja najczęściej stosowanych antybiotyków i leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych (na wybranych przykładach.1
T-A-2Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków (w tym leków i środków narkotycznych) o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym (na wybranych przykładach)1
T-A-3Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków (w tym leków i środków narkotycznych) o działaniu pobudzającym układ nerwowy i halucynogennym (na wybranych przykładach).1
T-A-4Losy w organizmie i biotransformacja alkoholu i nikotyny.1
T-A-5Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków dodawanych celowo do żywności: konserwantów, barwników, substancje smakowych i zapachowych (na wybranych przykładach).1
5
wykłady
T-W-1Definicja biotransformacji, biotransformacja wątrobowa. Substancje biologicznie czynne, ksenobiotyki, trucizny. Kategorie i mechanizmy wybiórczości substancji biologicznie czynnych. Organizmy docelowe i niedocelowe.1
T-W-2Czynniki warunkujące aktywność i toksyczność ksenobiotyków w organizmie ssaków: zależne od właściwości fizykochemicznych cząsteczek ksenobiotyku, zależne od organizmu (genetyczne, fizjologiczne, gatunkowe, rasowe, osobnicze itp.). Podstawowe definicje stosowane w ocenie wpływu substancji obcych na organizm. Mechanizmy działania ksenobiotyków w organizmie: fizykochemiczne, receptorowe i pozareceptorowe.1
T-W-3Losy ksenobiotyków w organizmie: Transport przez błony biologiczne. Wchłanianie ze szczególnym uwzględnieniem drogi pokarmowej, wziewnej oraz przez skórę. Dystrybucja w organizmie, przenikanie przez bariery wewnątrzustrojowe, kumulacja w tkankach, rola fazy lipidowej w magazynowaniu i metabolizmie ksenobiotyków.1
T-W-4Biotransformacja wątrobowa ksenobiotyków – reakcje I fazy: utlenianie, redukcja, hydroliza i hydroksylacja. Oksygenazy o funkcji mieszanej (MFO0 i cytochrom P450.1
T-W-5Biotransformacja wątrobowa ksenobiotyków – reakcje II fazy: sprzęgania, acetylacji i alkilacji. Aktywne wydalanie produktów biotransformacji z komórki i organizmu. Hepatotoksyczność ksenobiotykow (wybrane przykłady)1
5

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Uczestnictwo w ćwiczeniach5
A-A-2Przygotowanie z zespołem prezentacji10
A-A-3Studiowanie literatury omawiającej zagadnienia związane z tematem bieżących ćwiczeń2
A-A-4Konsultacje z prowadzacym ćwiczenia3
A-A-5Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem ćwiczeń8
A-A-6Pisemne zaliczenie2
30
wykłady
A-W-1Uczestniczenie w wykładach5
A-W-2Samodzielne studiowanie literatury związanej z bieżącą tematyką wykładów10
A-W-3Konsultacje z prowadzącym wykłady3
A-W-4Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem wykładów10
A-W-5Zaliczenie pisemne i ewentualna poprawa2
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny z omówieniem zagadnień teoretycznych
M-2Prezentacja mulimedialna z wykorzystaniem komputera i projektora
M-3Dyskusja dydaktyczna i problemowa
M-4Konsultacje z prowadzącymi zajęcia

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na poszczególnych ćwiczeniach.
S-2Ocena formująca: Ocena prezentacji przygotowanej przez zespół oraz udziału studenta w jej przestawieniu i omówieniu
S-3Ocena podsumowująca: Ocena pisemnego zaliczenia materiału objętego programem wykładów.
S-4Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena zaliczenia ćwiczeń, na którą składają się ocena aktywności na wszystkich ćwiczeniach, ocena przedstawionej prezentacji i ocena z zaliczenia materiału objętego programem ćwiczeń.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O6.2_W01
Student definiuje podstawowe pojęcia zwiazane z losami i metabolizmem ksenobiotyków w organizmie. Umie wymienić i opisać podstawowe etapy metabolizmu ksenobiotyków w ujęciu ogólnoustrojowym i na terenie wątroby.
BL_1A_W05, BL_1A_W09P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W07
BL_1A_BL-S-O6.2_W02
Student wymienia czynniki majace wpływ na toksyczność ksenobiotyków zalezne od ich własciwości fizykochemicznych i zalezne od organizmu.
BL_1A_W09, BL_1A_W19P1A_W01, P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W07

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O6.2_U01
Student rozpoznaje i charakteryzuje poszczególne grupy "najpopularniejszych" ksenobiotykow. Łączy wiedzę zwiazaną na temat ich właściwości fizykochemiczych z metabolizmem w organizmie.
BL_1A_U12P1A_U01, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10
BL_1A_BL-S-O6.2_U02
Potrafi skrytykować nieuzasadnione i nadmierne stosowanie popularnych farmaceutykow o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym oraz pobudzającym układ nerwowy.
BL_1A_U02, BL_1A_U12P1A_U01, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O6.2_K01
Ma swiadomośc stałego zagrozenia zwiazanego z obecnością i dostępnością do szerokiej gamy ksenobiotyków. Dba więc o należyte postępowanie i rozsadne stosowanie róznego rodzaju związków chemicznych (farmaceutyków, uzywek, dodatków do żywności, srodków czystości itd.) i propaguje taką postawę wśród innych ludzi. Stale uzupełnia swoją wiedzę z tego zakresu.
BL_1A_K05, BL_1A_K07P1A_K01, P1A_K02, P1A_K05, P1A_K07, P1A_K08
BL_1A_BL-S-O6.2_K02
Podczas pracy w zespole wykazuje rzetelność i zaangażowanie. Czuje się odpowiedzalny nie tylko za wykonanie nie tylko swojej częsci zadania, ale również za końcowy efekt pracy grupy jako calości.
BL_1A_K02, BL_1A_K03P1A_K02, P1A_K03, P1A_K04, P1A_K06, P1A_K08

Literatura podstawowa

  1. Semczuk W, Toksykologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2002
  2. Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2009
  3. Hanke J., Piotrowski J.K, Biochemiczne podstawy toksykologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1994
  4. Piotrowski J.K., Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2008

Literatura dodatkowa

  1. Seńczuk W, Toksykologia współczesna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006
  2. Brandys J, Toksykologia - wybrane zagadnienia, Wydawnictwo UJ, Kraków, 1999

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków pochodzenia naturalnego (roślinnych i zwierzęcych) o działaniu toksycznym (na wybranych przykładach). Losy w organizmie i biotransformacja najczęściej stosowanych antybiotyków i leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych (na wybranych przykładach.1
T-A-2Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków (w tym leków i środków narkotycznych) o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym (na wybranych przykładach)1
T-A-3Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków (w tym leków i środków narkotycznych) o działaniu pobudzającym układ nerwowy i halucynogennym (na wybranych przykładach).1
T-A-4Losy w organizmie i biotransformacja alkoholu i nikotyny.1
T-A-5Losy w organizmie i biotransformacja ksenobiotyków dodawanych celowo do żywności: konserwantów, barwników, substancje smakowych i zapachowych (na wybranych przykładach).1
5

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Definicja biotransformacji, biotransformacja wątrobowa. Substancje biologicznie czynne, ksenobiotyki, trucizny. Kategorie i mechanizmy wybiórczości substancji biologicznie czynnych. Organizmy docelowe i niedocelowe.1
T-W-2Czynniki warunkujące aktywność i toksyczność ksenobiotyków w organizmie ssaków: zależne od właściwości fizykochemicznych cząsteczek ksenobiotyku, zależne od organizmu (genetyczne, fizjologiczne, gatunkowe, rasowe, osobnicze itp.). Podstawowe definicje stosowane w ocenie wpływu substancji obcych na organizm. Mechanizmy działania ksenobiotyków w organizmie: fizykochemiczne, receptorowe i pozareceptorowe.1
T-W-3Losy ksenobiotyków w organizmie: Transport przez błony biologiczne. Wchłanianie ze szczególnym uwzględnieniem drogi pokarmowej, wziewnej oraz przez skórę. Dystrybucja w organizmie, przenikanie przez bariery wewnątrzustrojowe, kumulacja w tkankach, rola fazy lipidowej w magazynowaniu i metabolizmie ksenobiotyków.1
T-W-4Biotransformacja wątrobowa ksenobiotyków – reakcje I fazy: utlenianie, redukcja, hydroliza i hydroksylacja. Oksygenazy o funkcji mieszanej (MFO0 i cytochrom P450.1
T-W-5Biotransformacja wątrobowa ksenobiotyków – reakcje II fazy: sprzęgania, acetylacji i alkilacji. Aktywne wydalanie produktów biotransformacji z komórki i organizmu. Hepatotoksyczność ksenobiotykow (wybrane przykłady)1
5

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Uczestnictwo w ćwiczeniach5
A-A-2Przygotowanie z zespołem prezentacji10
A-A-3Studiowanie literatury omawiającej zagadnienia związane z tematem bieżących ćwiczeń2
A-A-4Konsultacje z prowadzacym ćwiczenia3
A-A-5Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem ćwiczeń8
A-A-6Pisemne zaliczenie2
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestniczenie w wykładach5
A-W-2Samodzielne studiowanie literatury związanej z bieżącą tematyką wykładów10
A-W-3Konsultacje z prowadzącym wykłady3
A-W-4Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem wykładów10
A-W-5Zaliczenie pisemne i ewentualna poprawa2
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O6.2_W01Student definiuje podstawowe pojęcia zwiazane z losami i metabolizmem ksenobiotyków w organizmie. Umie wymienić i opisać podstawowe etapy metabolizmu ksenobiotyków w ujęciu ogólnoustrojowym i na terenie wątroby.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W05nazywa i opisuje mechanizmy podstawowych procesów życiowych organizmów na różnym poziomie organizacji
BL_1A_W09zna biochemiczne podłoże procesów życiowych bazujące na wiedzy o klasyfikacji, budowie, funkcjach i przemianach substratów wystepujących w żywych organizmach
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W03ma wiedzę z zakresu matematyki, fizyki i chemii niezbędną dla zrozumienia podstawowych procesów i zjawisk przyrodniczych
P1A_W04ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
P1A_W07ma wiedzę w zakresie podstawowych technik i narzędzi badawczych stosowanych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O6.2_W02Student wymienia czynniki majace wpływ na toksyczność ksenobiotyków zalezne od ich własciwości fizykochemicznych i zalezne od organizmu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W09zna biochemiczne podłoże procesów życiowych bazujące na wiedzy o klasyfikacji, budowie, funkcjach i przemianach substratów wystepujących w żywych organizmach
BL_1A_W19nazywa mechanizmy podstawowych procesów życiowych organizmów na różnym poziomie organizacji
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W01rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
P1A_W03ma wiedzę z zakresu matematyki, fizyki i chemii niezbędną dla zrozumienia podstawowych procesów i zjawisk przyrodniczych
P1A_W04ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
P1A_W07ma wiedzę w zakresie podstawowych technik i narzędzi badawczych stosowanych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O6.2_U01Student rozpoznaje i charakteryzuje poszczególne grupy "najpopularniejszych" ksenobiotykow. Łączy wiedzę zwiazaną na temat ich właściwości fizykochemiczych z metabolizmem w organizmie.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U12posługuje się kluczowymi pojęciami z zakresu chemii bioorganicznej; umie przewidywać przebieg reakcji związków organicznych; wykorzystuje metody analizy instrumentalnej stosowanej w chemii organicznej i biochemicznej; analizuje informacje wynikające z różnic w profilach białkowych; zna podstawowe zasady analiz proteomicznych; analizuje zmiany w organizmie powstające przy zażywaniu wybranych substancji;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_U01stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U04wykonuje zlecone proste zadania badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego
P1A_U06przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
P1A_U10posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O6.2_U02Potrafi skrytykować nieuzasadnione i nadmierne stosowanie popularnych farmaceutykow o działaniu przeciwbólowym, uspokajającym i nasennym oraz pobudzającym układ nerwowy.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U02umie określić zjawiska i procesy fizyczne, chemiczne w środowisku naturalnym i użytkowanym przez człowieka; dokonuje pomiarów i określa podstawowe wielkości fizyczne i chemiczne; przeprowadza proste doświadczenia z fizyki i chemii; potrafi określić ryzyko i przewidzieć ewentualne niebezpieczeństwo wynikające z zachodzących procesów i zjawisk;
BL_1A_U12posługuje się kluczowymi pojęciami z zakresu chemii bioorganicznej; umie przewidywać przebieg reakcji związków organicznych; wykorzystuje metody analizy instrumentalnej stosowanej w chemii organicznej i biochemicznej; analizuje informacje wynikające z różnic w profilach białkowych; zna podstawowe zasady analiz proteomicznych; analizuje zmiany w organizmie powstające przy zażywaniu wybranych substancji;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_U01stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U04wykonuje zlecone proste zadania badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego
P1A_U06przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
P1A_U10posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U11uczy się samodzielnie w sposób ukierunkowany
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O6.2_K01Ma swiadomośc stałego zagrozenia zwiazanego z obecnością i dostępnością do szerokiej gamy ksenobiotyków. Dba więc o należyte postępowanie i rozsadne stosowanie róznego rodzaju związków chemicznych (farmaceutyków, uzywek, dodatków do żywności, srodków czystości itd.) i propaguje taką postawę wśród innych ludzi. Stale uzupełnia swoją wiedzę z tego zakresu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_K05ma otwartą i poszukującą postawę ogólnego i kierunkowego kształtowania i rozwijania własnej aktywności poznawczej w oparciu o różne naukowe źródła informacji
BL_1A_K07jest zdolny do kreatywnego propagowania i dzielenia się z innymi wiedzą dotyczącą znaczenia oraz uwarunkowań podstawowych zjawisk i procesów biologicznych
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_K01rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie
P1A_K02potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
P1A_K05rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych
P1A_K07wykazuje potrzebę stałego aktualizowania wiedzy kierunkowej
P1A_K08potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O6.2_K02Podczas pracy w zespole wykazuje rzetelność i zaangażowanie. Czuje się odpowiedzalny nie tylko za wykonanie nie tylko swojej częsci zadania, ale również za końcowy efekt pracy grupy jako calości.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_K02rozumie podstawowe zasady etyki i postępuje zgodnie z nimi w swojej działalności
BL_1A_K03przejawia aktywny udział i zdyscyplinowanie w pracy indywidualnej oraz grupowej wykazując odpowiedzialne współdziałanie zarówno jako członek jak i lider zespołu koleżeńskiego
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_K02potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
P1A_K03potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania
P1A_K04prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
P1A_K06jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych; umie postępować w stanach zagrożenia
P1A_K08potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy