Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Ochrona środowiska (S1)
Sylabus przedmiotu Hydrologia, meteorologia i klimatologia:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Ochrona środowiska | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
| Obszary studiów | nauk technicznych, studiów inżynierskich | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Hydrologia, meteorologia i klimatologia | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Zakład Meteorologii, Botaniki i Kształtowania Terenów Zieleni | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Małgorzata Czarnecka <Malgorzata.Czarnecka@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Jadwiga Nidzgorska-Lencewicz <Jadwiga.Nidzgorska-Lencewicz@zut.edu.pl>, Maria Tomaszewska <Maria.Tomaszewska@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Znajomość podstawych zagadnień z zakresu geografii fizycznej, chemii fizycznej oraz fizyki, zwłaszcza termodynamiki. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Uksztaltowanie umiejętności przedstawienia różnych obiektów hydrograficznych |
| C-2 | Poznanie obiektów, zjawisk i procesów wodnych występujących na globie ziemskimi |
| C-3 | Nabycie umiejętności opisu i interpretacji zjawisk i procesów hydrologicznych i meteorologicznych oraz mechanizmów klimatotwórczych w powiązaniu ze stanem środowiska przyrodniczego. |
| C-4 | Rozpoznawanie stanów atmosfery i typów pogody oraz oceny ich wpływu na środowisko geograficzne. |
| C-5 | Posługiwanie się podstawowymi technikami pomiarów i obserwacji hydrologicznych i meteorologicznych oraz standardowymi metodami i wskaźnikami ich opracowania i zastosowania. Wykształcenie umiejętności interpretacji i wykorzystania map hydrologicznych, klimatycznych i synoptycznych |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Morfometria jeziora- obliczanie podstawowych wskaźników i parametrów jeziora i misy jeziornej | 3 |
| T-A-2 | Obliczanie charakterystycznych wskaźników zlewni | 2 |
| T-A-3 | Organizacja sieci meteorologicznej oraz podsystemu monitoringu jakości powietrza. Zasady prowadzenia pomiarów instrumentalnych i obserwacji wizualnych, reprezentatywność wyników pomiarów. | 2 |
| T-A-4 | Przyrządy, metodyka pomiarów i obserwacji oraz podstawowe sposoby opracowania i analizy czasowej i przestrzennej zmienności głównych elementów i zjawisk meteorologicznych: temperatury powietrza, wilgotności powietrza, zachmurzenia, opadów atmosferycznych, ciśnienia atmosferycznego oraz kierunku i prędkości wiatru. | 5 |
| T-A-5 | Charakterystyka warunków pogodowych w układach barycznych. Zasady sporzadzania, analiza i interpretacja map synoptycznych. Progozy pogody. | 3 |
| 15 | ||
| laboratoria | ||
| T-L-1 | Wyznaczanie granic zlewni cząstkowych i rysowanie wykresu przyrostu dorzecza. | 3 |
| T-L-2 | Pomiar parametrów fizykochemicznych wody – mętność, pH, temperatura, barwa, przewodnictwo i ilość substancji rozpuszczonych (TDS) | 2 |
| T-L-3 | Statystyczne i graficzne metody opracowania, przedstawiania oraz interpretacji czasowej zmienności warunków termicznych, opadowych i anemometrycznych, jako elementów pogody i klimatu | 6 |
| T-L-4 | Zasady kreślenia, analiza treści i praktyczne wykorzystanie map klimatycznych. | 2 |
| T-L-5 | Internet jako źródło informacji o środowisku atmosferycznym. | 2 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Występowanie i obieg wody w przyrodzie. Bilans wodny Ziemi. | 1 |
| T-W-2 | Lądowa część hydrosfery. Pochodzenie wód podziemnych i ich charakterystyka. | 1 |
| T-W-3 | Wody powierzchniowe - źródła, cieki naturalne i sztuczne. Odpływ podziemny i powierzchniowy. | 2 |
| T-W-4 | Systemy rzeczne w sieci wód płynących - stany wód, przepływy, miary odpływu, niżówki, wezbrania i powodzie. Jeziora naturalne i sztuczne – geneza, typy, zasilania, termika i wahania stanów | 2 |
| T-W-5 | Skład chemiczny wód śródlądowych, łącznie z typami troficznymi jezior. | 1 |
| T-W-6 | Lodowiec -powstawanie, właściwości | 1 |
| T-W-7 | Morza i oceany. Dynamika wód oceanicznych- falowanie, pływy. Woda morska i właściwości. | 2 |
| T-W-8 | Skład i pionowa budowa atmosfery. Bilans promieniowania Słonca, Ziemii i atmosfery. Bilans cieplny powierzchni czynnej. Temperatura powietrza i gleby. | 2 |
| T-W-9 | Warunki, procesy i produkty kondensacji pary wodnej. Klimatyczny bilans wodny. Procesy adiabatyczne i stany równowagi w atmosferze. | 4 |
| T-W-10 | Ogólna cyrkulacja atmosferyczna i powstawanie układów barycznych. | 2 |
| T-W-11 | Geograficzne, radiacyjne i cyrkulacyjne czynniki klimatu. Procesy klimatotwórcze. Strefy klimatyczne i klasyfikacje klimatów. Charakterystyczne cechy klimatu i typy pogody w Polsce. Cechy topoklimatu obszarów miejskich i przemysłowych | 3 |
| T-W-12 | Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i ich wpływ na bilans promieniowania, bilans cieplny i wilgotnościowy | 2 |
| T-W-13 | Globalne, regionalne i lokalne skutki zanieczyszczenia atmosfery- efekt cieplarniany, zubozenie warstwy ozonowej, kwasne deszcze, zjawiska smogu. | 3 |
| T-W-14 | Obserwowane i przewidywane zmiany klimatu w skalach: globalnej, regionalnej i lokalnej | 2 |
| T-W-15 | Ekstremalne i niekorzystne elementy i zjawiska meteorologiczne | 2 |
| 30 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 15 |
| A-A-2 | Przygotowanie do zajęć zaplanowanych na ćwiczenia | 5 |
| A-A-3 | Przygotowanie do zaliczenia | 10 |
| 30 | ||
| laboratoria | ||
| A-L-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 15 |
| A-L-2 | Przygotowanie do zadań realizowanych na zajęciach | 4 |
| A-L-3 | Udział w konsultacjach | 5 |
| A-L-4 | Realizacja indywidualnych opracowań | 6 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w wykładach | 30 |
| A-W-2 | Studiowanie literatury | 15 |
| A-W-3 | Przygotowanie do zaliczenia wykładu | 15 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykłady informacyjne z wykorzystaniem środków audiowizualnych i multimedialnych, z elementami metod eksponujących (film) i aktywizującej ( dyskusja dydaktyczna) |
| M-2 | Ćwiczenia: metody poglądowe i praktyczne związane z pokazem podstawowych przyrzadów hydrologicznych i meteorologicznych i demonstracja zasad wykonywania pomiarów. |
| M-3 | Ćwiczenia: metody eksponujące z użyciem komputera i programowe z wykorzystaniem internetu - analiza map synoptycznych i prognoz pogody. |
| M-4 | Ćwiczenia : metody praktyczne - realizacja indywidualnych zadań, złożonych z części graficznej i opisowej ( komentarz) |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Ocena kompletności i jakości indywidualnych zadań praktycznych |
| S-2 | Ocena formująca: Zaliczenie pisemnych sprawdzianów, obejmujacych zagadnienia omawiane i realizowane na ćwiczeniach |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie treści wykładów w postaci dwóch odrębnych sprawdzianów, z zakresu hydrologii oraz meteorologii i klimatologii |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KOS_1A_C03_W01 Ma uporządkowaną wiedzę ogólną obejmującą kluczowe zagadnienia dotyczące hydrosfery i atmosfery, niezbędną do identyfikacji zagrożeń oraz kształtowania systemów ochrony zasobów wodnych i powietrza. | KOS_1A_W07 | T1A_W03 | — | C-2, C-4, C-1, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-4, T-W-7, T-W-5, T-W-6, T-W-3, T-W-8, T-W-10, T-W-12, T-W-14, T-W-9, T-W-11, T-W-13, T-W-15 | M-1, M-2, M-3 | S-2, S-3 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KOS_1A_C03_U01 Student posiada umiejętność pozyskiwania i doboru z róźnych źródeł krajowych i zagranicznych danych opisujących zasoby i zjawiska zachodzace w hydrosferze i atmosferze, potrafi je opracowywać i zilustrować za pomocą standardowych metod statystycznych i graficznych oraz zinterpretować wyniki dla potrzeb ochrony środowiska. | KOS_1A_U01 | T1A_U01 | — | C-5, C-3 | T-L-4, T-A-2, T-L-2, T-L-1, T-A-1, T-A-4, T-L-3, T-A-3, T-A-5, T-L-5 | M-4, M-2 | S-1 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KOS_1A_C03_K01 Ma świadomość roli hydrosfery i atmosfery, jako integralnych komponentów środowiska naturalnego i potrzeby ochrony w racjonalnym zagospodarowaniu ich zasobów. Rozumiejąc skutki działalności inżynierskiej w środowisku poczuwa się do odpowiedzialności za podejmowane decyzje. | KOS_1A_K02 | T1A_K02 | InzA_K01 | C-3, C-5 | T-L-5, T-W-5, T-W-13, T-W-12 | M-3, M-4 | S-1 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| KOS_1A_C03_W01 Ma uporządkowaną wiedzę ogólną obejmującą kluczowe zagadnienia dotyczące hydrosfery i atmosfery, niezbędną do identyfikacji zagrożeń oraz kształtowania systemów ochrony zasobów wodnych i powietrza. | 2,0 | Student nie zna żadnych obiektów hydrograficznych, elementów i zjawisk zachodzących w hydrosferze i atmosferze. Nie rozróżnia pojęć: bilans wodny, pogoda i klimat |
| 3,0 | Student wymienia niektóre obiekty hydrograficzne oraz główne elementy i zjawiska zachodzące w hydrosferze i atmosferze, ale nie potrafi ich scharakteryzować. Definiuje bilans wodny oraz tłumaczy różnice pomiedzy pogodą i klimatem. | |
| 3,5 | Student potrafi wymienić i scharakteryzować poszczególne obiekty hydrograficzne oraz przestawić bilans i obieg wody na kuli ziemskiej. Charakteryzuje poszczególne elementy i zjawiska atmosferyczne i ich zmienność dobową i sezonową, ale nie zna ich rozkładów przestrzennych. Wskazuje czynniki i elementy kształtujące główne typy pogody, ale wymienia tylko niektóre czynniki klimatotwórcze | |
| 4,0 | Student wyczerpująco charakteryzuje wszystkie obiekty hydrograficzne, potrafi przestawić bilans i obieg wody na kuli ziemskiej, identyfikuje najważniejsze zjawiska i zależności zachodzące w hydrosferze. Wymienia i charakteryzuje wszystkie elementy i zjawiska atmosferyczne, omawiając ich zmienność czasową, ale również rozkłady przestrzenne. Rozróżnia czynniki i elementy kształtujące główne typy pogody, zna czynniki klimatotwórcze i wymienia strefy klimatyczne. | |
| 4,5 | Student wyczerpująco charakteryzuje wszystkie obiekty hydrograficzne, przestawia bilans i obieg wody na kuli ziemskiej, identyfikuje i objaśnia zjawiska i zależności zachodzące w hydrosferze. Wskazuje elementy i zjawiska atmosferyczne, opisuje ich zmienność czasową i przestrzenną, objaśnia ich wzajemne powiązania w kształtowaniu różnych typów pogody i klimatu. Zna wszystkie czynniki klimatotwórcze, wymienia i charakteryzuje strefy klimatyczne oraz opisuje cechy klimatu Polski. Wylicza przyczyny i omawia globalne zmiany klimatu w XX wieku. | |
| 5,0 | Student wyczerpująco charakteryzuje wszystkie obiekty hydrograficzne, przedstawia bilans i obieg wody na kuli ziemskiej, identyfikuje i opisuje zjawiska i zależności zachodzące w hydrosferze. Charakteryzuje elementy i zjawiska atmosferyczne, w tym ich zmienność czasową i przestrzenną. Identyfikuje czynniki i elementy kształtujace różne typy pogody. Zna i charakteryzuje wszystkie czynniki klimatotwórcze i główne strefy klimatyczne, objaśnia charakterystyczne cechy klimatu Polski oraz obszarów zurbanizowanych. Wylicza i objaśnia przyczyny oraz skutki, a także prognozy zmian klimatu w skalach: globalnej, regionalnej i lokalnej, |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| KOS_1A_C03_U01 Student posiada umiejętność pozyskiwania i doboru z róźnych źródeł krajowych i zagranicznych danych opisujących zasoby i zjawiska zachodzace w hydrosferze i atmosferze, potrafi je opracowywać i zilustrować za pomocą standardowych metod statystycznych i graficznych oraz zinterpretować wyniki dla potrzeb ochrony środowiska. | 2,0 | Student nie potrafi wyszukiwać materiałów opisujących ilościowe i jakościowe cechy hydrosfery i atmosfery. |
| 3,0 | Wykorzystując różne źródła krajowe student pozyskuje i dobiera zasadnicze dane o elementach i zjawiskach zachodzących w hydrosferze i atmosferze i potrafi samodzielnie opracować charakterystyki przynajmniej dwóch elementów, po jednym z z każdej geosfery. | |
| 3,5 | Student ma umiejętność pozyskiwania, weryfikowania i doboru z różnych baz krajowych i zagranicznych danych opisujących hydrosferę i atmosferę, potrafi opracować i zilustrować graficznie najważniejsze elementy i zjawiska. | |
| 4,0 | Student ma umiejętność doboru z różnych baz krajowych i zagranicznych danych opisujących głowne elementy i zjawiska zachodzące w hydrosferze i atmosferze, potrafi je opracować i zilustrować przy zastosowaniu standardowych metod oraz zinterpretować uzyskane wyniki. | |
| 4,5 | Student ma umiejętność doboru z różnych baz krajowych i zagranicznych danych opisujących hydrosferę i atmosferę, potrafi je opracować i zilustrować przy zastosowaniu standardowych metod oraz zinterpretować uzyskane wyniki | |
| 5,0 | Student ma umiejętność doboru z różnych baz krajowych i zagranicznych danych opisujących hydrosferę i atmosferę, potrafi je opracować i zilustrować przy zastosowaniu standardowych metod oraz zinterpretować uzyskane wyniki |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| KOS_1A_C03_K01 Ma świadomość roli hydrosfery i atmosfery, jako integralnych komponentów środowiska naturalnego i potrzeby ochrony w racjonalnym zagospodarowaniu ich zasobów. Rozumiejąc skutki działalności inżynierskiej w środowisku poczuwa się do odpowiedzialności za podejmowane decyzje. | 2,0 | Student nie ma świadomości roli hydrosfery i atmosfery jako komponentów środowiska naturalnego i nie rozumie potrzeby ochrony ich zasobów. |
| 3,0 | Student ma świadomość znaczenia hydrosfery i atmosfery jako komponentów środowiska, ale nie rozumie potrzeby ochrony ich zasobów. | |
| 3,5 | Student rozumiejąc znaczenie hydrosfery i atmosfery i dostrzegając ich zagrożenia związane z coraz bardziej intensywniejszą eksploatacja środowiska ma pełną świadomość potrzeby ochrony ich zasobów. | |
| 4,0 | Student rozumiejąc znaczenie hydrosfery i atmosfery i dostrzegając ich zagrożenia związane z coraz bardziej intensywniejszą eksploatacją środowiska. Ma pełną świadomość konieczności ochrony ich zasobów i szacuje ryzyko związane z prowadzoną działalnościa inżynierską. | |
| 4,5 | Student rozumie potrzebę ochrony zasobów hydrosfery i atmosfery i ma świadomość zgrożeń wynikających z różnych form działalnością inżynierskiej. W poczuciu odpowiedzialności za podejmowane decyzje wybiera rozwiązania techniczne i organizacyjne bezpieczne dla środowiska. | |
| 5,0 | Student rozumie potrzebę ochrony zasobów hydrosfery i atmosfery i ma świadomość zgrożeń wynikających z różnych form działalnością inżynierskiej. W poczuciu odpowiedzialności za podejmowane decyzje wybiera rozwiązania techniczne i organizacyjne bezpieczne dla środowiska i podejmuje aktywną współpracę zespołową nad rozwiązaniami eliminującymi niezamierzone negatywne skutki działalności inżynierskiej. |
Literatura podstawowa
- Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski, Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2005, czwarty
- Kożuchowski K., Meteorologia i kimatologia, PWN, Warszawa, 2005
- Czarnecka M., Kozminski C., Meteorologia a zanieczyszczenia atmosfery., AR Szczecin i US Szczecin, Szczecin, 2006
Literatura dodatkowa
- Wos A., Meteorologia dla geografów, PWN, Warszawa, 2006, Wyd V poprawione
- Zwozdziak J., Zwozdziak A., Szczurek A., Meteorologia w ochronie atmosfery, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 1998
- Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., Meteorologia i klimatologia: Pomiary, obserwacje, opracowania., PWN, Warszawa, 2000
- Kozminski C. i Michalska B. (red.), Atlas zasobów i zagrozen klimatycznych Pomorza, AR Szczecin, Szczecin, 2004