Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa - Rolnictwo (N2)

Sylabus przedmiotu Ochrona i rekultywacja gleb:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Rolnictwo
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom drugiego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta magister
Obszary studiów nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Ochrona i rekultywacja gleb
Specjalność Doradztwo rolnicze
Jednostka prowadząca Zakład Rekultywacji i Chemii Środowiska
Nauczyciel odpowiedzialny Justyna Chudecka <Justyna.Chudecka@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Marek Podlasiński <Marek.Podlasinski@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 1,0 ECTS (formy) 1,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW2 9 1,01,00zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowe informacje o glebie

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Uświadomienie konieczności ochrony i rekultywacji gleb użytkowanych rolniczo w aspekcie kształtowania wysokiej ilości i jakości plonów roślin uprawnych oraz zdrowia zwierząt i ludzi
C-2Zapoznanie z metodami oceny stopnia zdegradowania gleb użytkowanych rolniczo
C-3Nabycie umiejętności ochrony i rekultywacji gleb objętych uprawą

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
wykłady
T-W-1Funkcje przyrodnicze i gospodarcze gleb w środowisku jako uzasadnienie potrzeby ich ochrony i rekultywacji. Prawne uregulowania wiążące się z tematyką przedmiotu - Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku2
T-W-2Nadmierne zagęszczenie i zakwaszenie gleb użytkowanych rolniczo - przyczyny, skutki, zapobieganie i zabiegi rekultywacyjne2
T-W-3Zanieczyszczenie gleb przez metale ciężkie, substancje organiczne, w tym produkty ropopochodne, pozostałości pestycydów oraz nadmierną ilość soli. Detoksykacja gleb metodami "in situ" i "ex situ", w tym fitoremediacja i bioremediacja2
T-W-4Erozja wodna i wietrzna jako poważne czynniki degradujące gleby użytkowane rolniczo. Przyczyny i skutki oddziaływania tych procesów oraz agrotechniczne i techniczne zabiegi przeciwerozyjne. Pisemne zaliczenie wykładów3
9

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
wykłady
A-W-1Udział studenta w wykładach9
A-W-2Samodzielne studiowanie zagadnień wykładowych6
A-W-3Studiowanie literatury specjalistycznej5
A-W-4Przygotowanie studenta do zaliczenia wykładów10
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne
M-2Prezentacje multimedialne z użyciem komputera i projektora
M-3Dyskusja dydaktyczna

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocena cząstkowa przeprowadzana w trakcie realizacji zajęć
S-2Ocena podsumowująca: Ocena przeprowadzana w formie pisemnej w końcowej fazie zajęć

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ROL_2A_D05_W01
W zakresie wiedzy student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb
ROL_2A_W03, ROL_2A_W09R2A_W04, R2A_W05, R2A_W06, R2A_W07C-2T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4M-1, M-2, M-3S-1, S-2

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ROL_2A_D05_U01
W zakresie umiejętności student potrafi wykorzystać nabytą wiedzę teoretyczną do oceny stopnia zdegradowania gleby, potrafi dobrać odpowiedni sposób jej rekultywacji
ROL_2A_U05R2A_U07C-2, C-3T-W-2, T-W-3, T-W-4M-1, M-2, M-3S-1, S-2

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ROL_2A_D05_K01
W zakresie kompetencji student wykazuje się postawą odpowiedzialną i sumiennością w zdobywaniu wiedzy, ma świadomość powiązań, jakie istnieją między stanem gleby a jakością środowiska przyrodniczego
ROL_2A_K01, ROL_2A_K03, ROL_2A_K04R2A_K01, R2A_K05, R2A_K06, R2A_K07C-1, C-2, C-3T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4M-1, M-2, M-3S-1, S-2

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ROL_2A_D05_W01
W zakresie wiedzy student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb
2,0Student nie zna żadnych teoretycznych podstaw związanych z ochroną i rekultywacją gleb
3,0Student zna w stopniu dostatecznym teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb
3,5Student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb w stopniu ponad dostatecznym
4,0Student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb w stopniu dobrym
4,5Student posiada ponad dobrą wiedzę w zakresie ochrony i rekultywacji gleb
5,0Student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb w stopniu bardzo dobrym

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ROL_2A_D05_U01
W zakresie umiejętności student potrafi wykorzystać nabytą wiedzę teoretyczną do oceny stopnia zdegradowania gleby, potrafi dobrać odpowiedni sposób jej rekultywacji
2,0Student nie posiada żadnych umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i zaplanowania dla niej zabiegów rekultywacyjnych
3,0Student posiada dostateczne (połowiczne) umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i dobrania sposobów jej rekultywacji
3,5Student posiada ponad dostateczne umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i zaplanowania dla niej zabiegów rekultywacyjnych
4,0Student posiada dobre umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i dobrania sposobów jej rekultywacji
4,5Student posiada ponad dobre umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i zaplanowania dla niej zabiegów rekultywacyjnych
5,0Student posiada bardzo dobre umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i dobrania sposobów jej rekultywacji

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ROL_2A_D05_K01
W zakresie kompetencji student wykazuje się postawą odpowiedzialną i sumiennością w zdobywaniu wiedzy, ma świadomość powiązań, jakie istnieją między stanem gleby a jakością środowiska przyrodniczego
2,0Student cechuje się postawą nieodpowiedzialną i brakiem sumienności w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, nie posiada żadnej świadomości o wpływie stanu gleb na jakość środowiska przyrodniczego
3,0Student wykazuje się dostateczną odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest dostatecznie świadomy roli, jaką odgrywa stan i czystość gleb w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
3,5Student cechuje się ponad dostateczną odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu zadowalającym (ponad dostatecznym) świadomy roli, jaką odgrywają gleby w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
4,0Student wykazuje się dobrą odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu dobrym świadomy roli, jaką odgrywa stan i czystość gleb w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
4,5Student cechuje się ponad dobrą odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu ponad dobrym świadomy roli, jaką odgrywają gleby w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
5,0Student wykazuje się bardzo dobrą odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu bardzo dobrym świadomy roli, jaką odgrywają gleby w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego

Literatura podstawowa

  1. Baran S., Turski R., Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb, Wydaw. Akademii Rolniczej w Lublinie, Lublin, 1996
  2. Akt prawny, Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku, Dz.U. 1995 Nr 16 poz.78 [online] http://isap.sejm.gov.pl, Warszawa, 1995

Literatura dodatkowa

  1. Greinert H., Greinert A., Ochrona i rekultywacja środowiska glebowego, Wydaw. Politechniki Zielonogórskiej, Zielona Góra, 1999

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Funkcje przyrodnicze i gospodarcze gleb w środowisku jako uzasadnienie potrzeby ich ochrony i rekultywacji. Prawne uregulowania wiążące się z tematyką przedmiotu - Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku2
T-W-2Nadmierne zagęszczenie i zakwaszenie gleb użytkowanych rolniczo - przyczyny, skutki, zapobieganie i zabiegi rekultywacyjne2
T-W-3Zanieczyszczenie gleb przez metale ciężkie, substancje organiczne, w tym produkty ropopochodne, pozostałości pestycydów oraz nadmierną ilość soli. Detoksykacja gleb metodami "in situ" i "ex situ", w tym fitoremediacja i bioremediacja2
T-W-4Erozja wodna i wietrzna jako poważne czynniki degradujące gleby użytkowane rolniczo. Przyczyny i skutki oddziaływania tych procesów oraz agrotechniczne i techniczne zabiegi przeciwerozyjne. Pisemne zaliczenie wykładów3
9

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Udział studenta w wykładach9
A-W-2Samodzielne studiowanie zagadnień wykładowych6
A-W-3Studiowanie literatury specjalistycznej5
A-W-4Przygotowanie studenta do zaliczenia wykładów10
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaROL_2A_D05_W01W zakresie wiedzy student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówROL_2A_W03ma pogłębioną wiedzę w zakresie kształtowania i ochrony krajobrazu oraz planowania i wykorzystania użytków ekologicznych dla wzmocnienia stabilności biocenoz
ROL_2A_W09posiada specjalistyczną wiedzę z zakresu kształtowania terenów rekreacyjnych, inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej oraz funkcjonowania i kształtowania krajobrazu rolniczego
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR2A_W04ma pogłębioną wiedzę o funkcjonowaniu organizmów żywych na różnych poziomach złożoności, przyrody nieożywionej oraz o technicznych zadaniach inżynierskich dostosowaną do studiowanego kierunku studiów
R2A_W05wykazuje znajomość zaawansowanych metod, technik, technologii, narządzi i materiałów pozwalających wykorzystać i kształtować potencjał przyrody w celu poprawy jakości życia człowieka
R2A_W06ma rozszerzoną wiedzę o roli i znaczeniu środowiska przyrodniczego i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz o jego zagrożeniach
R2A_W07ma rozszerzoną wiedzę na temat stanu i kompleksowego działania czynników determinujących funkcjonowanie i rozwój obszarów wiejskich
Cel przedmiotuC-2Zapoznanie z metodami oceny stopnia zdegradowania gleb użytkowanych rolniczo
Treści programoweT-W-1Funkcje przyrodnicze i gospodarcze gleb w środowisku jako uzasadnienie potrzeby ich ochrony i rekultywacji. Prawne uregulowania wiążące się z tematyką przedmiotu - Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku
T-W-2Nadmierne zagęszczenie i zakwaszenie gleb użytkowanych rolniczo - przyczyny, skutki, zapobieganie i zabiegi rekultywacyjne
T-W-3Zanieczyszczenie gleb przez metale ciężkie, substancje organiczne, w tym produkty ropopochodne, pozostałości pestycydów oraz nadmierną ilość soli. Detoksykacja gleb metodami "in situ" i "ex situ", w tym fitoremediacja i bioremediacja
T-W-4Erozja wodna i wietrzna jako poważne czynniki degradujące gleby użytkowane rolniczo. Przyczyny i skutki oddziaływania tych procesów oraz agrotechniczne i techniczne zabiegi przeciwerozyjne. Pisemne zaliczenie wykładów
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne
M-2Prezentacje multimedialne z użyciem komputera i projektora
M-3Dyskusja dydaktyczna
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena cząstkowa przeprowadzana w trakcie realizacji zajęć
S-2Ocena podsumowująca: Ocena przeprowadzana w formie pisemnej w końcowej fazie zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna żadnych teoretycznych podstaw związanych z ochroną i rekultywacją gleb
3,0Student zna w stopniu dostatecznym teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb
3,5Student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb w stopniu ponad dostatecznym
4,0Student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb w stopniu dobrym
4,5Student posiada ponad dobrą wiedzę w zakresie ochrony i rekultywacji gleb
5,0Student zna teoretyczne podstawy ochrony i rekultywacji gleb w stopniu bardzo dobrym
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaROL_2A_D05_U01W zakresie umiejętności student potrafi wykorzystać nabytą wiedzę teoretyczną do oceny stopnia zdegradowania gleby, potrafi dobrać odpowiedni sposób jej rekultywacji
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówROL_2A_U05Potrafi krytycznie ocenić podejmowane działania w rozwiązywaniu problemów związanych z planowaniem i realizacją produkcji w gospodarstwach rolniczych i agroturystycznych
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR2A_U07ocenia wady i zalety podjętych działań, w tym ich oryginalność w rozwiązywaniu zaistniałych problemów zawodowych - dla nabrania doświadczenia i doskonalenia kompetencji inżynierskich
Cel przedmiotuC-2Zapoznanie z metodami oceny stopnia zdegradowania gleb użytkowanych rolniczo
C-3Nabycie umiejętności ochrony i rekultywacji gleb objętych uprawą
Treści programoweT-W-2Nadmierne zagęszczenie i zakwaszenie gleb użytkowanych rolniczo - przyczyny, skutki, zapobieganie i zabiegi rekultywacyjne
T-W-3Zanieczyszczenie gleb przez metale ciężkie, substancje organiczne, w tym produkty ropopochodne, pozostałości pestycydów oraz nadmierną ilość soli. Detoksykacja gleb metodami "in situ" i "ex situ", w tym fitoremediacja i bioremediacja
T-W-4Erozja wodna i wietrzna jako poważne czynniki degradujące gleby użytkowane rolniczo. Przyczyny i skutki oddziaływania tych procesów oraz agrotechniczne i techniczne zabiegi przeciwerozyjne. Pisemne zaliczenie wykładów
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne
M-2Prezentacje multimedialne z użyciem komputera i projektora
M-3Dyskusja dydaktyczna
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena cząstkowa przeprowadzana w trakcie realizacji zajęć
S-2Ocena podsumowująca: Ocena przeprowadzana w formie pisemnej w końcowej fazie zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada żadnych umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i zaplanowania dla niej zabiegów rekultywacyjnych
3,0Student posiada dostateczne (połowiczne) umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i dobrania sposobów jej rekultywacji
3,5Student posiada ponad dostateczne umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i zaplanowania dla niej zabiegów rekultywacyjnych
4,0Student posiada dobre umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i dobrania sposobów jej rekultywacji
4,5Student posiada ponad dobre umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i zaplanowania dla niej zabiegów rekultywacyjnych
5,0Student posiada bardzo dobre umiejętności w zakresie oceny stopnia zdegradowania gleby i dobrania sposobów jej rekultywacji
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaROL_2A_D05_K01W zakresie kompetencji student wykazuje się postawą odpowiedzialną i sumiennością w zdobywaniu wiedzy, ma świadomość powiązań, jakie istnieją między stanem gleby a jakością środowiska przyrodniczego
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówROL_2A_K01Ma świadomość ważności dokształcania i samodoskonalenia w zakresie nowych technologii w rolnictwie oraz rozumie potrzebę uczenia się prze całe życie w celu doskonalenia umiejętności uzyskanych w trakcie studiów, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób
ROL_2A_K03Ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję wysokiej jakości plonów rolniczych z uwzględnieniem ochrony, kształtowania i stanu środowiska naturalnego i roli agroturystyki w rozwoju przedsiębiorczości
ROL_2A_K04Ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki społeczne wykonywanej działalności w zakresie szeroko rozumianego rolnictwa z uwzględnieniem jego wpływu na środowisko
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR2A_K01rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób
R2A_K05ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję wysokiej jakości żywności, dobrostan zwierząt oraz kształtowanie i stan środowiska naturalnego
R2A_K06posiada znajomość działań zmierzających do ograniczenia ryzyka i przewidywania skutków działalności w zakresie szeroko rozumianego rolnictwa i środowiska
R2A_K07ma świadomość potrzeby ukierunkowanego dokształcania i samodoskonalenia w zakresie wykonywanego zawodu
Cel przedmiotuC-1Uświadomienie konieczności ochrony i rekultywacji gleb użytkowanych rolniczo w aspekcie kształtowania wysokiej ilości i jakości plonów roślin uprawnych oraz zdrowia zwierząt i ludzi
C-2Zapoznanie z metodami oceny stopnia zdegradowania gleb użytkowanych rolniczo
C-3Nabycie umiejętności ochrony i rekultywacji gleb objętych uprawą
Treści programoweT-W-1Funkcje przyrodnicze i gospodarcze gleb w środowisku jako uzasadnienie potrzeby ich ochrony i rekultywacji. Prawne uregulowania wiążące się z tematyką przedmiotu - Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku
T-W-2Nadmierne zagęszczenie i zakwaszenie gleb użytkowanych rolniczo - przyczyny, skutki, zapobieganie i zabiegi rekultywacyjne
T-W-3Zanieczyszczenie gleb przez metale ciężkie, substancje organiczne, w tym produkty ropopochodne, pozostałości pestycydów oraz nadmierną ilość soli. Detoksykacja gleb metodami "in situ" i "ex situ", w tym fitoremediacja i bioremediacja
T-W-4Erozja wodna i wietrzna jako poważne czynniki degradujące gleby użytkowane rolniczo. Przyczyny i skutki oddziaływania tych procesów oraz agrotechniczne i techniczne zabiegi przeciwerozyjne. Pisemne zaliczenie wykładów
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne
M-2Prezentacje multimedialne z użyciem komputera i projektora
M-3Dyskusja dydaktyczna
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena cząstkowa przeprowadzana w trakcie realizacji zajęć
S-2Ocena podsumowująca: Ocena przeprowadzana w formie pisemnej w końcowej fazie zajęć
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student cechuje się postawą nieodpowiedzialną i brakiem sumienności w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, nie posiada żadnej świadomości o wpływie stanu gleb na jakość środowiska przyrodniczego
3,0Student wykazuje się dostateczną odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest dostatecznie świadomy roli, jaką odgrywa stan i czystość gleb w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
3,5Student cechuje się ponad dostateczną odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu zadowalającym (ponad dostatecznym) świadomy roli, jaką odgrywają gleby w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
4,0Student wykazuje się dobrą odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu dobrym świadomy roli, jaką odgrywa stan i czystość gleb w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
4,5Student cechuje się ponad dobrą odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu ponad dobrym świadomy roli, jaką odgrywają gleby w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego
5,0Student wykazuje się bardzo dobrą odpowiedzialnością i sumiennością w zdobywaniu wiedzy i umiejętności z zakresu ochrony i rekultywacji gleb, jest w stopniu bardzo dobrym świadomy roli, jaką odgrywają gleby w kształtowaniu jakości środowiska przyrodniczego