Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Inżynieria chemiczna i procesowa (N1)
Sylabus przedmiotu Podstawy chemii organicznej:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Inżynieria chemiczna i procesowa | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
| Obszary studiów | charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Podstawy chemii organicznej | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Chemii Organicznej i Chemii Fizycznej | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Aneta Wesołowska <Aneta.Wesolowska@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Joanna Nowicka-Scheibe <Joanna.Nowicka-Scheibe@zut.edu.pl>, Jacek Sośnicki <Jacek.Sosnicki@zut.edu.pl>, Łukasz Struk <Lukasz.Struk@zut.edu.pl>, Aneta Wesołowska <Aneta.Wesolowska@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Posiadanie podstawowej wiedzy z chemii organicznej z zakresu szkoły ponadgimnazjalnej. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie studentów z zasadami nomenklatury związków organicznych. |
| C-2 | Zapoznanie studentów z reakcjami wynikającymi z budowy związków organicznych. |
| C-3 | Kształtowanie umiejętności pisania równań i podstawowych mechanizmów reakcji w chemii organicznej. |
| C-4 | Zapoznanie studentów z podstawowymi operacjami jednostkowymi w laboratorium chemii organicznej. |
| C-5 | Zapoznanie studentów z podstawowym sprzętem laboratoryjnym i aparaturą chemiczną, sposobami jego montażu i obsługi. |
| C-6 | Ugruntowanie znajomości podstawowych zagadnień techniki laboratoryjnej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| T-L-1 | Zapoznanie studentów z zasadami BHP i PPOŻ obowiązującymi w pracowni chemii organicznej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na lokalizację pojemników na odpady niebezpieczne, rozmieszczenie gaśnic i kocy gaśnicznych. Zapoznanie studentów z podstawowym sprzętem i szkłem laboratoryjnym. | 2 |
| T-L-2 | Destylacja acetonu, jako prosta operacja jednostkowa, mająca na celu oczyszczanie i oznaczanie temperatury wrzenia ciekłych związków organicznych. | 3 |
| T-L-3 | Destylacja frakcyjna, jako podstawowa metoda rozdzielania mieszanin dwuskładnikowych. | 3 |
| T-L-4 | Acylowanie amin aromatycznych na przykładzie otrzymywania acetanilidu. Krystalizacja z wody jako metoda oczyszczania stałych związków organicznych. | 5 |
| T-L-5 | Ocena stopnia czystości związku organicznego na podstawie pomiaru jego temperatury topnienia. Identyfikacja nieznanej substancji na podstawie oznaczenia temperatury topnienia. | 2 |
| T-L-6 | Destylacja wody pod obniżonym ciśnieniem, jako przykład oczyszczania cieczy wysokowrzących. | 3 |
| 18 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Wstęp do chemii organicznej - hybrydyzacja, heterolityczny i homolityczny rozpad wiązania atomowego. Reakcje jonowe i wolnorodnikowe. Izomeria i podział związków organicznych. | 2 |
| T-W-2 | Produkty przetwórstwa ropy naftowej. Alkany o budowie łańcuchowej. Reakcje substytucji rodnikowej. | 2 |
| T-W-3 | Nazewnictwo alkenów i alkinów. Reaktywność wiązania podwójnego i potrójnego. Zastosowanie acetylenu w przemyśle. | 2 |
| T-W-4 | Kryteria aromatyczności. Otrzymywanie i właściwości benzenu. Reakcje substytucji elektrofilowej w szeregu aromatycznym. Definicja odczynnika elektrofilowego. | 2 |
| T-W-5 | Chlorowcopochodne alifatyczne - reakcje substytucji nukleofilowej i eliminacji. Przykładowe reakcje substytucji nukleofilowej węglowodorów aromatycznych - mechanizmy addycji-eliminacji (A-E) i eliminacji-addycji (E-A). | 2 |
| T-W-6 | Nazewnictwo, metody otrzymywania i reakcje amin alifatycznych i aromatycznych. | 2 |
| T-W-7 | Nazewnictwo, otrzymywanie i reaktywność alkoholi i fenoli (podobieństwa i różnice). | 2 |
| T-W-8 | Metody otrzymywania aldehydów i ketonów oraz ich reakcje z pochodnymi amin oraz ze związkami Grignarda. | 2 |
| T-W-9 | Synteza kwasów karboksylowych i ich pochodnych. Mechanizm reakcji estryfikacji. | 2 |
| 18 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| A-L-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 18 |
| A-L-2 | Przygotowanie teoretyczne do wykonania poszczególnych operacji jednostkowych i preparatów. | 10 |
| A-L-3 | Zaliczenie preparatów wykonanych w ramach zajęć laboratoryjnych. | 5 |
| A-L-4 | Przygotowanie sprawozdań z ćwiczeń wykonywanych w laboratorium. | 17 |
| 50 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 18 |
| A-W-2 | Praca z literaturą zalecaną przez prowadzącego zajęcia. | 12 |
| A-W-3 | Przygotowanie się do zaliczenia wykładu. | 20 |
| 50 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Metody podające: wykład informacyjny, objaśnienia i wyjaśnienia. |
| M-2 | Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna, seminarium. |
| M-3 | Metody praktyczne: pokaz z użyciem modeli chemicznych, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe. |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne. |
| S-2 | Ocena podsumowująca: Kolokwia ustne. |
| S-3 | Ocena formująca: Obserwacja pracy w grupie. |
| S-4 | Ocena formująca: Aktywność na zajęciach. |
| S-5 | Ocena formująca: Sprawozdanie z wykonanych zajęć. |
Zamierzone efekty uczenia się - wiedza
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_1A_B05_W01 Student zna systematykę najważniejszych klas związków organicznych. | ICHP_1A_W03 | — | — | C-1 | T-W-8, T-W-6, T-W-2, T-W-7, T-W-3, T-W-5, T-W-9 | M-1, M-2 | S-2, S-1 |
| ICHP_1A_B05_W02 Student opisuje podstawowe typy reakcji chemicznych oraz grupy funkcyjne pod kątem ich reaktywności i wykorzystania w syntezie organicznej. | ICHP_1A_W08, ICHP_1A_W03 | — | — | C-2, C-3 | T-W-8, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-7, T-W-3, T-W-5, T-W-9 | M-1, M-3, M-2 | S-2, S-4, S-1 |
| ICHP_1A_B05_W03 Student ma wiedzę na temat rozdziału mieszanin związków organicznych. | ICHP_1A_W09, ICHP_1A_W03 | — | — | C-4, C-6, C-5 | T-L-5, T-L-4, T-L-6, T-L-1, T-L-2, T-L-3 | M-1, M-3, M-2 | S-2, S-4, S-5 |
| ICHP_1A_B05_W04 Student rozpoznaje podstawowe typy izomerii oraz tłumaczy podstawowe zagadnienia dotyczące stereochemii. | ICHP_1A_W08, ICHP_1A_W03 | — | — | C-2, C-1, C-3 | T-W-8, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-7, T-W-3, T-W-5, T-W-9 | M-1, M-3, M-2 | S-2, S-1 |
Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_1A_B05_U01 Student potrafi zastosować w praktyce zasady nomenklatury związków organicznych. | ICHP_1A_U01 | — | — | C-1 | T-W-8, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-7, T-W-3, T-W-5, T-W-9 | M-1, M-2 | S-2, S-1 |
| ICHP_1A_B05_U02 Student potrafi scharakteryzować poszczególne klasy związków organicznych oraz przedstawić reakcje , którym one ulegają. | ICHP_1A_U01, ICHP_1A_U05 | — | — | C-2, C-1, C-3 | T-W-8, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-7, T-W-3, T-W-5, T-W-9 | M-1, M-3, M-2 | S-2, S-4, S-1 |
| ICHP_1A_B05_U03 Student potrafi przeprowadzić jednoetapową syntezę związku organicznego. | ICHP_1A_U01, ICHP_1A_U08, ICHP_1A_U12 | — | — | C-4, C-6, C-5 | T-L-4, T-L-1 | M-1, M-3, M-2 | S-2, S-4, S-5, S-3 |
| ICHP_1A_B05_U04 Student potrafi zastosować podstawowe operacje jednostkowe do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. | ICHP_1A_U01, ICHP_1A_U08, ICHP_1A_U12 | — | — | C-4, C-6, C-5 | T-L-5, T-L-4, T-L-6, T-L-1, T-L-2, T-L-3 | M-3, M-2 | S-2, S-4, S-5, S-3 |
| ICHP_1A_B05_U05 Student potrafi interpretować wyniki uzyskane z doświadczenia chemicznego oraz opisuje to doświadczenia. | ICHP_1A_U01, ICHP_1A_U12 | — | — | C-4, C-6, C-5 | T-L-5, T-L-4, T-L-6, T-L-1, T-L-2, T-L-3 | M-3, M-2 | S-4, S-5, S-3 |
Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_1A_B05_K01 Student potrafi pracować samodzielnie i w zespole nad wyznaczonym zadaniem. | ICHP_1A_K01, ICHP_1A_K03 | — | — | C-4, C-6, C-2, C-5, C-1, C-3 | T-W-8, T-W-6, T-W-1, T-W-4, T-W-2, T-W-7, T-W-3, T-W-5, T-W-9, T-L-5, T-L-4, T-L-6, T-L-1, T-L-2, T-L-3 | M-1, M-3, M-2 | S-4, S-5, S-3 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_1A_B05_W01 Student zna systematykę najważniejszych klas związków organicznych. | 2,0 | Student nie zna systematyki związków organicznych i nie rozróżnia podstawowych grup funkcyjnych w związkach organicznych. |
| 3,0 | Student zna zasady systematyki zwiazków organicznych i potrafi prawidłowo nazwać 55-69 procent spośród omawianych na zajęciach zwiazków organicznych. | |
| 3,5 | Student zna zasady systematyki zwiazków organicznych i potrafi prawidłowo nazwać 70-79 procent spośród omawianych na zajęciach zwiazków organicznych. | |
| 4,0 | Student zna zasady systematyki zwiazków organicznych i potrafi prawidłowo nazwać 80-89 procent spośród omawianych na zajęciach zwiazków organicznych. | |
| 4,5 | Student zna zasady systematyki zwiazków organicznych i potrafi prawidłowo nazwać 90-95 procent spośród omawianych na zajęciach zwiazków organicznych. | |
| 5,0 | Student zna zasady systematyki zwiazków organicznych i potrafi prawidłowo nazwać powyżej 95 procent spośród omawianych na zajęciach zwiazków organicznych. | |
| ICHP_1A_B05_W02 Student opisuje podstawowe typy reakcji chemicznych oraz grupy funkcyjne pod kątem ich reaktywności i wykorzystania w syntezie organicznej. | 2,0 | Student nie charakteryzuje podstawowych typów reakcji chemicznych oraz grup funkcyjnych występujących w związkach organicznych, pod kątem ich reaktywności i wykorzystania w syntezie organicznej. |
| 3,0 | Student charakteryzuje podstawowe typy reakcji chemicznych. Nie charakteryzuje grup funkcyjnych występujących w związkach organicznych, pod kątem ich reaktywności i wykorzystania w syntezie organicznej. | |
| 3,5 | Student charakteryzuje podstawowe typy reakcji. Charakteryzuje jedynie niektóre grupy funkcyjne pod kątem reaktywności. Student nie potrafi wykorzystać tych reakcji w syntezie organicznej. | |
| 4,0 | Student charakteryzuje podstawowe typy reakcji. Charakteryzuje jedynie niektóre grupy funkcyjne pod kątem reaktywności. Potrafi wskazać niektóre aspekty wykorzystania ich w syntezie organicznej. | |
| 4,5 | Student charakteryzuje podstawowe typy reakcji. Charakteryzuje większość grup funkcyjnych pod kątem ich reaktywności. Potrafi wskazać niektóre aspekty wykorzystania ich w syntezie organicznej. | |
| 5,0 | Student charakteryzuje podstawowe typy reakcji. Charakteryzuje większość grup funkcyjnych pod kątem ich reaktywności. Potrafi wskazać wiele aspektów wykorzystania ich w syntezie organicznej. | |
| ICHP_1A_B05_W03 Student ma wiedzę na temat rozdziału mieszanin związków organicznych. | 2,0 | Student nie posiada wystarczającej wiedzy na temat rozdziału mieszanin zwiazków organicznych. |
| 3,0 | Student posiada 55-69 procent wiedzy dotyczącej rozdziału mieszanin związków organicznych. | |
| 3,5 | Student posiada 70-79 procent wiedzy dotyczącej rozdziału mieszanin związków organicznych. | |
| 4,0 | Student posiada 80-89 procent wiedzy dotyczącej rozdziału mieszanin związków organicznych. | |
| 4,5 | Student posiada 90-95 procent wiedzy dotyczącej rozdziału mieszanin związków organicznych. | |
| 5,0 | Student posiada powyżej 95 procent wiedzy dotyczącej rozdziału mieszanin związków organicznych. | |
| ICHP_1A_B05_W04 Student rozpoznaje podstawowe typy izomerii oraz tłumaczy podstawowe zagadnienia dotyczące stereochemii. | 2,0 | Student w ogóle nie rozpoznaje podstawowych typów izomerii i nie potrafi wytłumaczyć podstawowych zagadnień stereochemii. |
| 3,0 | Student rozpoznaje, ale nie tłumaczy podstawowych typów izomerii i zagadnień stereochemii. | |
| 3,5 | Student rozpoznaje, ale tłumaczy tylko zagadnienia izomerii, nie tłumaczy zagadnień stereochemii. | |
| 4,0 | Rozpoznaje, ale tłumaczy tylko niektóre zagadnienia izomerii i stereochemii. | |
| 4,5 | Rozpoznaje i tłumaczy większość zagadnień izomerii i stereochemii. | |
| 5,0 | Rozpoznaje i tłumaczy wszystkie zagadnienia izomerii i większość lub wszystkie zagadnienia stereochemii. |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_1A_B05_U01 Student potrafi zastosować w praktyce zasady nomenklatury związków organicznych. | 2,0 | Student nie potrafi zastosować zasad nomenklatury zwiazków organicznych. |
| 3,0 | Student w 55-69 procentach potrafi prawidłowo zastosować zasady nomenklatury związków organicznych. | |
| 3,5 | Student w 70-79 procentach potrafi prawidłowo zastosować zasady nomenklatury związków organicznych. | |
| 4,0 | Student w 80-89 procentach potrafi prawidłowo zastosować zasady nomenklatury związków organicznych. | |
| 4,5 | Student w 90-95 procentach potrafi prawidłowo zastosować zasady nomenklatury związków organicznych. | |
| 5,0 | Student praktycznie bezbłędnie (powyżej 95 procent) potrafi zastosować zasady nomenklatury związków organicznych. | |
| ICHP_1A_B05_U02 Student potrafi scharakteryzować poszczególne klasy związków organicznych oraz przedstawić reakcje , którym one ulegają. | 2,0 | Student nie potrafi nawet krótko scharakteryzować poszczególnych klas związków organicznych, ani przedstawić jakiejkolwiek reakcji, której dana klasa związków ulega. |
| 3,0 | Student wymienia nieliczne grupy funkcyjne i krótko je charakteryzuje, bez podawania reakcji jakim dana klasa związków ulega. | |
| 3,5 | Student wymienia grupy funkcyjne i krótko je charakteryzuje. Potrafi z pomocą nauczyciela podać kilka reakcji jakim dana klasa związków ulega. | |
| 4,0 | Student wymienia i charakteryzuje podstawowe grupy funkcyjne oraz potrafi z niewielką pomocą nauczyciela podać reakcje jakim dana klasa związków ulega. | |
| 4,5 | Student bezbłędnie wymienia i charakteryzuje podstawowe grupy funkcyjne i z nielicznymi błędami potrafi samodzielnie podać reakcje jakim dana klasa związków ulega. | |
| 5,0 | Student bezbłędnie wymienia i charakteryzuje podstawowe grupy funkcyjne oraz samodzielnie podaje reakcje jakim dana klasa związków organicznych ulega. | |
| ICHP_1A_B05_U03 Student potrafi przeprowadzić jednoetapową syntezę związku organicznego. | 2,0 | Student nie potrafi przeprowadzić jednoetapowej syntezy prostego związku organicznego nawet w oparciu o przewodnik do zajęć. |
| 3,0 | Student, w oparciu o przewodnik do zajęć, przeprowadza ze znaczną pomoca prowadzącego zajęcia syntezę prostego związku organicznego. | |
| 3,5 | Student, w oparciu o przewodnik do zajęć, przeprowadza przy niewielkiej pomocy prowadzacego zajęcia syntezę prostego związku organicznego. | |
| 4,0 | Student, w oparciu o przewodnik do zajęć, samodzielnie przeprowadza syntezę prostego związku organicznego. | |
| 4,5 | Student, przy niewielkiej pomocy nauczyciela, samodzielnie przeprowadza syntezę prostego związku organicznego. | |
| 5,0 | Student samodzielnie i bezbłędnie przeprowadza syntezę prostego związku organicznego. | |
| ICHP_1A_B05_U04 Student potrafi zastosować podstawowe operacje jednostkowe do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. | 2,0 | Student nie potrafi zastosować podstawowych operacji jednostkowych do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. |
| 3,0 | Student wymaga dużej pomocy ze strony prowadzącego zajęcia w doborze podstawowych operacji jednostkowych do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. | |
| 3,5 | Student popełnia liczne błędy w doborze i zastosowaniu podstawowych operacji jednostkowych do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. | |
| 4,0 | Student popełnia nieliczne błędy w doborze i zastosowaniu podstawowych operacji jednostkowych do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. | |
| 4,5 | Student popełnia sporadycznie błędy w doborze i zastosowaniu podstawowych operacji jednostkowych do rozdziału i oczyszczania substancji organicznych. | |
| 5,0 | Student bezbłędnie stosuje podstawowe operacje jednostkowe do rozdziału o oczyszczania związków organicznych. | |
| ICHP_1A_B05_U05 Student potrafi interpretować wyniki uzyskane z doświadczenia chemicznego oraz opisuje to doświadczenia. | 2,0 | Student nie potrafi opisać doświadczenia chemicznego ani zintepretować jego wyników. |
| 3,0 | Student wymaga dużej pomocy ze strony prowadzącego zajęcia w interpretacji wyników i opisie doświadczenia chemicznego. | |
| 3,5 | Student samodzielnie opisuje doświadczenie chemiczne, ale wymaga pomocy przy interpretowaniu jego wyników. | |
| 4,0 | Student samodzielnie interpretuje wyniki doświadczenia ale popełnia błędy w opisie doświadczenia. | |
| 4,5 | Student popełnia drobne błędy podczas opisu doświadczenia chemicznego oraz podczas interpretacji wyników tego doświadczenia. | |
| 5,0 | Student samodzielnie interpretuje wyniki i bezbłędnie opisuje doswiadczenie chemiczne. |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_1A_B05_K01 Student potrafi pracować samodzielnie i w zespole nad wyznaczonym zadaniem. | 2,0 | Student nie potrafi pracować samodzielnie ani w zespole nad wyznaczonym zadaniem. |
| 3,0 | Student potrafi pracować w zespole, ale nie potrafi pracować samodzielnie nad powierzonym mu zadaniem. | |
| 3,5 | Student potrafi pracować w zespole, ale ma problemy w samodzielnej pracy nad wyznaczonym zadaniem. | |
| 4,0 | Student dość dobrze radzi sobie w pracy samodzielnej, ale woli pracować w zespole nad powierzonym zadaniem. | |
| 4,5 | Student potrafi pracować samodzielnie nad wyznaczonym zadaniem, ale ma problemy z nawiązaniem współpracy w zespole. | |
| 5,0 | Student potrafi z dobrym skutkiem pracować zarówno samodzielnie jak i w zespole nad powierzonym mu zadaniem. |
Literatura podstawowa
- Przemysław Mastalerz, Podręcznik chemii organicznej, Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław, 1997
- John McMurry, Chemia organiczna, Wydawnitwo Naukowe PWN, Warszawa, 2010
- Robert T. Morrison, Robert N. Boyd, Chemia organiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997
- Artur I. Vogel, Preparatyka organiczna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1984
- Bolesław Bochwic, Preparatyka organiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1975
- Jerzy T. Wróbel, Preparatyka i elementy syntezy organicznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1983
Literatura dodatkowa
- H. Hart, L.E. Craine, D.J. Hart, Chemia organiczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006
- B. Bobrański, Chemia organiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1992
- E. Białecka-Florjańczyk, J. Włostowska, Chemia organiczna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2005
- Piotr Kowalski, Laboratorium chemii organicznej, techniki pracy i przepisy BHP, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2004