Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Inżynieria chemiczna i procesowa (S2)
specjalność: Inżynieria procesów ekoenergetyki
Sylabus przedmiotu Transport i dystrybucja gazu ziemnego:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Inżynieria chemiczna i procesowa | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | drugiego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | magister inżynier | ||
| Obszary studiów | charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Transport i dystrybucja gazu ziemnego | ||
| Specjalność | Inżynieria procesów przeróbki ropy naftowej i gazu | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Inżynierii Chemicznej i Procesowej | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Jolanta Szoplik <Jolanta.Szoplik@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 3,0 | ECTS (formy) | 3,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Procesy dynamiczne |
| W-2 | Podstawy termodynamiki płynów |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie Studentów z krajowym systemem transportu i magazynowania gazu ziemnego. |
| C-2 | Zapoznanie Studentów z wybranymi przepisami regulującymi budowę sieci gazowych oraz bezpieczny transport gazu siecią rurociągów. |
| C-3 | Zapoznanie Studentów z procesami towarzyszącymi transportowi rurociągowemu gazu ziemnego pod zwiększonym ciśnieniem. |
| C-4 | Zapoznanie Studentów z metodami obliczeniowymi parametrów eksploatacyjnych sieci gazociągów. |
| C-5 | Ukształtowanie umiejętności z zakresu obliczania i doboru elementów sieci gazowej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| T-L-1 | Pomiary przepływu gazu w wybranym fragmencie sieci rurociągów dla różnych wielkości nadciśnienia strumienia wejściowego. | 6 |
| T-L-2 | Obliczenia symulacyjne przepływu gazu w wybranym fragmencie sieci rurociągów dla różnych wielkości nadciśnienia strumienia wejściowego. | 7 |
| T-L-3 | Zaliczenie pisemne ćwiczenia 1 oraz 2 | 2 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Właściwości gazu ziemnego, wymagania dotyczące jakości, podział paliw gazowych rozprowadzanych siecią gazową. Podział paliw gazowych zgodnie z Polską Normą. | 2 |
| T-W-2 | Budowa i podział sieci gazowych oraz charakterystyka podstawowych elementów sieci. Wyznaczanie stref zagrożonych wybuchem w wyniku emisji metanu z sieci gazowej, tłoczni lub stacji redukcyjnej. | 2 |
| T-W-3 | Gazociągi wysokiego ciśnienia - budowa, materiały do budowy, metody łączenia, próby wytrzymałości i szczelności. | 2 |
| T-W-4 | Struktura i charakterystyka sieci gazowej w Polsce. Wybrane aspekty ustaw: Prawo Budowlane, Prawo Energetyczne, Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. | 2 |
| T-W-5 | Tłocznie gazu - budowa i sprężanie gazu ziemnego. Chłodzenie gazu w tłoczniach. | 2 |
| T-W-6 | Stacje gazowe redukcyjne I oraz II stopnia - budowa i redukcja ciśnienia gazu. Podgrzewanie gazu w stacjach redukcyjnych. | 2 |
| T-W-7 | Przyłącza gazowe i punkty redukcyjne na przyłączach. Gazociągi średniego i niskiego ciśnienia - budowa, materiały do budowy i sposoby łączenia. | 3 |
| T-W-8 | Obliczanie spadku ciśnienia gazu podczas transportu siecią na podstawie równań i nomogramów. Obliczanie ekonomicznej średnicy gazociągu. | 3 |
| T-W-9 | Podziemne magazyny gazu. Zmienność poboru gazu w czasie. Prognozowanie zapotrzebowania na gaz i obciążenie obliczeniowe sieci gazowej. | 2 |
| T-W-10 | Urządzenia do pomiaru przepływu i jakości gazu - typy i charakterystyka urządzeń. | 2 |
| T-W-11 | Symulacja przepływu gazu w sieci - statyczna i dynamiczna. Sposoby zapisywania struktury sieci gazowej. Programy komputerowe do symulacji przepływu gazu w sieci. | 2 |
| T-W-12 | Korozja gazociągów. Ochrona gazociągów przed korozją - anodowa lub katodowa, czynna lub bierna. | 2 |
| T-W-13 | Gaz ziemny skroplony LNG. Transport i magazynowanie skroplonego gazu ziemnego. | 2 |
| T-W-14 | Zaliczenie pisemne | 2 |
| 30 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| A-L-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 15 |
| A-L-2 | Przygotowanie do zajęć laboratoryjnych | 13 |
| A-L-3 | Konsultacje | 2 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 30 |
| A-W-2 | Studiowanie literatury | 10 |
| A-W-3 | Przygotowanie do zaliczenia | 15 |
| A-W-4 | Konsultacje | 5 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny |
| M-2 | Laboratorium |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie obejmuje tematykę wykładów, forma pisemna, czas trwania zaliczenia 90 min, przeprowadzane na ostatnich zajęciach. |
| S-2 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie 2 poprawnie przygotowanych prac, będących pisemnym opracowaniem wyników badań (pomiarów oraz obliczeń symulacyjnych) wykonywanych na zajęciach laboratoryjnych, forma pisemna, czas trwania 90 min. |
Zamierzone efekty uczenia się - wiedza
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_2A_C05-09_W05 Student potarfi wskazać wady, zalety, właściwości gazu ziemnego o jakości gazociągowej oraz umie objaśnić podstawowe przemiany termodynamiczne gazu, mające miejsce podczas transportu rurociągowego. | ICHP_2A_W05 | — | — | C-2, C-3 | T-W-6, T-W-5, T-W-13, T-W-1 | M-1 | S-1 |
| ICHP_2A_C05-09_W07 Student potrafi dobrać metodę wyznaczania podstawowych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Posiada wiedzę o nowoczesnych technikach stosowanych w obliczeniach sieci rurociągów w zależności od poziomu nadciśnienia strumienia transportowanego gazu. | ICHP_2A_W07 | — | — | C-4, C-5 | T-L-2, T-W-3, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-13, T-W-7, T-W-11, T-W-12 | M-1, M-2 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_2A_C05-09_U08 Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary oraz obliczenia symulacyjne wybranych parametrów eksploatacyjnych gazociągów dla zadanego fragmentu sieci rurociągów. | ICHP_2A_U08 | — | — | C-4, C-3 | T-L-1, T-L-2, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-7, T-W-11 | M-1, M-2 | S-1, S-2 |
| ICHP_2A_C05-09_U09 Student umie wykorzystać metody eksperymentalne, analityczne oraz symulacyjne do wyznaczenia wybranych parametrów eksploatacyjnych systemu rurociągów do transportu gazu. | ICHP_2A_U09 | — | — | C-4, C-5 | T-W-8, T-W-10, T-W-1, T-W-7, T-W-11 | M-1, M-2 | S-2 |
| ICHP_2A_C05-09_U13 Student posiada umiejętności niezbędne do pracy związanej z transportem paliw gazowych, potrafi wskazać potencjalne niebezpieczeństwo związane z transportem gazu siecią rurociągów oraz dokonać stosownych obliczeń. | ICHP_2A_U13 | — | — | C-2, C-3 | T-W-6, T-W-5, T-W-4, T-W-1, T-W-2 | M-1 | S-1 |
Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_2A_C05-09_K01 Student posiada świadomość ciągłego dokształcania zawodowego w zakresie poznawania nowych metod i narzędzi budowy i obliczania złożonych struktur sieci gazowych oraz chętnie dzieli się swoimi poglądami w tej dziedzinie. | ICHP_2A_K01 | — | — | C-1, C-2, C-4 | T-W-3, T-W-13, T-W-4, T-W-12, T-W-2 | M-1 | S-1 |
| ICHP_2A_C05-09_K02 Student ma świadomość wpływu własnej pracy (rezultatów obliczeń oraz doboru urządzeń wspomagających transport gazu) i podejmowanych decyzji na proces transportu gazu siecią oraz środowisko naturalne. | ICHP_2A_K02 | — | — | C-1, C-5 | T-W-3, T-W-6, T-W-5, T-W-9, T-W-4, T-W-1, T-W-12 | M-1 | S-1 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_2A_C05-09_W05 Student potarfi wskazać wady, zalety, właściwości gazu ziemnego o jakości gazociągowej oraz umie objaśnić podstawowe przemiany termodynamiczne gazu, mające miejsce podczas transportu rurociągowego. | 2,0 | Student nie potrafi podać wad, zalet i wymienić podstawowych właściwości gazu ziemnego oraz nie umie przedstawić podstawowych przemian termodynamicznych gazu towarzyszących transportowi rurociągowemu. |
| 3,0 | Student potrafi podać tylko podstawowe wady, zalety i właściwości gazu ziemnego oraz umie tylko wymienić podstawowe przemiany termodynamiczne gazu towarzyszące transportowi rurociągowemu. | |
| 3,5 | Student potrafi podać większość wad, zalet i właściwości gazu ziemnego oraz umie wymienić i krótko objaśnić przemiany termodynamiczne gazu towarzyszące transportowi rurociągowemu. | |
| 4,0 | Student potrafi scharakteryzować wady, zalety i właściwości gazu ziemnego oraz umie nazwać i wyjaśnić przemiany termodynamiczne gazu towarzyszące transportowi rurociągowemu. | |
| 4,5 | Student potrafi scharakteryzować wady, zalety, właściwości gazu ziemnego i zna metody ich wyznaczania. Student umie nazwać i wyjaśnić przemiany termodynamiczne gazu towarzyszące transportowi rurociągowemu i zna powody ich powstawania. | |
| 5,0 | Student potrafi scharakteryzować wady, zalety, właściwości gazu ziemnego, zna metody ich wyznaczania i zna wielkości wybranych właściwości. Student umie nazwać i wyjaśnić przemiany termodynamiczne gazu towarzyszące transportowi rurociągowemu, zna powody ich powstawania i ich wpływ na proces transportu.. | |
| ICHP_2A_C05-09_W07 Student potrafi dobrać metodę wyznaczania podstawowych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Posiada wiedzę o nowoczesnych technikach stosowanych w obliczeniach sieci rurociągów w zależności od poziomu nadciśnienia strumienia transportowanego gazu. | 2,0 | Student nie zna żadnych metod obliczeniowych podstawowych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Student nie posiada wiedzy z zakresu nowowczesnych metod obliczeniowych. |
| 3,0 | Student potrafi podać tylko jedną metodę obliczeniową podstawowych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Student posiada wiedzę podstawową o nowowczesnych metod obliczeniowych. | |
| 3,5 | Student potrafi wymienić kilka metod obliczeniowych podstawowych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Student posiada wiedzę o nowowczesnych metod obliczeniowych. | |
| 4,0 | Student potrafi wymienić i opisać kilka metod obliczeniowych ważnych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Student posiada wiedzę o nowowczesnych metod obliczeniowych. | |
| 4,5 | Student potrafi wymienić, opisać i wskazać przykład zastosowania dla kilku metod obliczeniowych ważnych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Student posiada wiedzę szczegółową o nowowczesnych metod obliczeniowych. | |
| 5,0 | Student potrafi wymienić, opisać i wskazać przykład zastosowania dla kilku metod obliczeniowych ważnych parametrów eksploatacyjnych sieci gazowej. Student zna możliwości zastosowania każdej z metod. Student posiada wiedzę szczegółową o nowowczesnych metod obliczeniowych i potrafi wymienić kilka programów symulacyjnych. |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_2A_C05-09_U08 Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary oraz obliczenia symulacyjne wybranych parametrów eksploatacyjnych gazociągów dla zadanego fragmentu sieci rurociągów. | 2,0 | Student nie potrafi zaplanować, wykonać pomiarów i obliczeń symulacyjnych parametrów eksploatacyjnych przepływu w sieci nawet dla prostej struktury sieci gazowej. |
| 3,0 | Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary i obliczenia symulacyjne tylko podstawowych parametrów eksploatacyjnych przepływu w sieci dla prostej struktury sieci gazowej. | |
| 3,5 | Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary i obliczenia symulacyjne większości parametrów eksploatacyjnych przepływu w sieci dla prostej struktury sieci gazowej. | |
| 4,0 | Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary i obliczenia symulacyjne zadanych parametrów eksploatacyjnych przepływu w sieci dla zadanej struktury sieci gazowej. | |
| 4,5 | Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary i obliczenia symulacyjne wszystkich parametrów eksploatacyjnych przepływu w sieci dla złożonej struktury sieci gazowej. Student potrafi porównać uzyskane wyniki pomiarów i obliczeń bez przeprowadzania ich analizy. | |
| 5,0 | Student potrafi zaplanować, wykonać pomiary i obliczenia symulacyjne wszystkich parametrów eksploatacyjnych przepływu w sieci dla złożonej struktury sieci gazowej. Student potrafi porównać uzyskane wyniki pomiarów i obliczeń oraz przeprowadzić ich analizę i sformułować wnioski końcowe. | |
| ICHP_2A_C05-09_U09 Student umie wykorzystać metody eksperymentalne, analityczne oraz symulacyjne do wyznaczenia wybranych parametrów eksploatacyjnych systemu rurociągów do transportu gazu. | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać żadnej z metod eksperymentalnej, analitycznej lub symulacyjnej do wyznaczenia wybranych parametrów charakteryzujących przepływ gazu w sieci. |
| 3,0 | Student potrafi wykorzystać jedną z metod: eksperymentalną, analityczną lub symulacyjną do wyznaczenia wybranych parametrów charakteryzujących przepływ gazu w sieci. | |
| 3,5 | Student potrafi wykorzystać dwie z metod: eksperymentalną, analityczną lub symulacyjną do wyznaczenia wybranych parametrów charakteryzujących przepływ gazu w sieci. | |
| 4,0 | Student potrafi wykorzystać każdą z metod: eksperymentalną, analityczną lub symulacyjną do wyznaczenia wybranych parametrów charakteryzujących przepływ gazu w sieci. | |
| 4,5 | Student potrafi wykorzystać każdą z metod: eksperymentalną, analityczną lub symulacyjną do wyznaczenia wybranych parametrów charakteryzujących przepływ gazu w sieci. Student potarfi porównać wyniki uzyskane różnymi metodami bez przeprowadzania ich analizy. | |
| 5,0 | Student potrafi wykorzystać każdą z metod: eksperymentalną, analityczną lub symulacyjną do wyznaczenia wybranych parametrów charakteryzujących przepływ gazu w sieci. Student potarfi porównać wyniki uzyskane różnymi metodami, przeprowadzić ich analizę oraz sformułwoać wnioski końcowe. | |
| ICHP_2A_C05-09_U13 Student posiada umiejętności niezbędne do pracy związanej z transportem paliw gazowych, potrafi wskazać potencjalne niebezpieczeństwo związane z transportem gazu siecią rurociągów oraz dokonać stosownych obliczeń. | 2,0 | Student nie jest świadomy i nie potrafi określić niebezpieczeństwa związanego z transportem gazu rurociągiem. |
| 3,0 | Student potrafi wskazać niebezpieczeństwo związane z transportem rurociągowym gazu ziemnego. | |
| 3,5 | Student potrafi wskazać rodzaj niebezpieczeństwa związanego z transportem rurociągowym gazu ziemnego oraz wykonać proste obliczenia w celu jego oszacowania. | |
| 4,0 | Student posiada umiejętności niezbędne do pracy związanej z transportem paliw gazowych oraz wskazać niebezpieczeństwo związane z przesyłem gazu siecią. Student potrafi także wykonać proste obliczenia wielkości stref zagrożonych wybuchem w obrębie gazociągu. | |
| 4,5 | Student posiada umiejętności niezbędne do pracy związanej z transportem paliw gazowych oraz wskazać niebezpieczeństwo związane z przesyłem gazu siecią. Student potrafi także wykonać proste obliczenia wielkości stref zagrożonych wybuchem w obrębie gazociągu oraz urządzeń wspomagających transport gazu siecią (stacja gazowa redukcyjna lub tłocznia). | |
| 5,0 | Student posiada umiejętności niezbędne do pracy związanej z transportem paliw gazowych oraz wskazać niebezpieczeństwo związane z przesyłem gazu siecią. Student potrafi także wykonać proste obliczenia wielkości stref zagrożonych wybuchem dla wszystkich elementów sieci gazowej w zależności od rodzaju przepływu gazu w sieci. |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_2A_C05-09_K01 Student posiada świadomość ciągłego dokształcania zawodowego w zakresie poznawania nowych metod i narzędzi budowy i obliczania złożonych struktur sieci gazowych oraz chętnie dzieli się swoimi poglądami w tej dziedzinie. | 2,0 | Student nie ma świadomości ciągłego pogłębiania własnej wiedzy w zakresie poznawania mowych metod projektowania i budowy sieci rurociągów do transportu paliw gazowych. |
| 3,0 | Student jest świadomy zdobywania nowej wiedzy w zakresie projektowania i budowy sieci rurociągów do transportu paliw gazowych, ale nie orientuje się w nowych materiałach, metodach lub technologiach budowy i projektowania sieci gazowych. | |
| 3,5 | Student jest świadomy zdobywania nowej wiedzy w zakresie projektowania i budowy sieci rurociągów do transportu paliw gazowych, ale jest przeciętnie zorientowany w nowych metodach i narzędziach projektowania i budowy sieci gazowych. | |
| 4,0 | Student jest świadomy zdobywania nowej wiedzy w zakresie projektowania i budowy sieci rurociągów do transportu paliw gazowych. Student jest dobrze zorientowany w nowych metodach i narzędziach projektowania i budowy sieci gazowych i chętnie korzysta z literatury branżowej zaproponowanej przez prowadzącego zajęcia. | |
| 4,5 | Student jest świadomy uaktualninia własnej wiedzy w zakresie projektowania i budowy sieci rurociągów do transportu paliw gazowych. Student jest dobrze zorientowany w nowych metodach i narzędziach projektowania i budowy sieci gazowych i samodzielnie poszukuje nowych informacji w literaturze branżowej. | |
| 5,0 | Student jest świadomy uaktualninia własnej wiedzy w zakresie projektowania i budowy sieci rurociągów do transportu paliw gazowych. Student jest dobrze zorientowany w nowych metodach i narzędziach projektowania i budowy sieci gazowych i samodzielnie poszukuje nowych informacji w literaturze branżowej, chętnie uczestniczy w dyskusjach i dzieli się własną wiedzą i przemyśleniami z innymi. | |
| ICHP_2A_C05-09_K02 Student ma świadomość wpływu własnej pracy (rezultatów obliczeń oraz doboru urządzeń wspomagających transport gazu) i podejmowanych decyzji na proces transportu gazu siecią oraz środowisko naturalne. | 2,0 | Student nie widzi związku między własną pracą i podejmowanymi decyzjami, a procesem transportu gazu siecią i jego wpływem na środowisko naturalne. |
| 3,0 | Student jest świadomy wpływu własnej pracy na proces transportu gazu siecią i jej wpływ na środowisko naturalne, ale nie potrafi podać żadnego przykładu. | |
| 3,5 | Student jest świadomy wpływu własnej pracy na proces transportu gazu siecią i jej wpływ na środowisko naturalne, potrafi podać stosowny przykład i rozumie potrzebę samodokształcania w tej dziedzinie. | |
| 4,0 | Student jest świadomy wpływu własnej pracy na proces transportu gazu siecią i jego wpływ na środowisko naturalne i rozumie potrzebę samodokształcania w tej dziedzinie. Student potrafi podać kilka przykładów i wskazać wady i zalety wpływu na środowisko naturalne różnych wariantów podejmowanych przez siebie decyzji. | |
| 4,5 | Student jest świadomy wpływu własnej pracy na proces transportu gazu siecią i jego wpływ na środowisko naturalne i rozumie potrzebę samodokształcania w tej dziedzinie. Student potrafi podać kilka przykładów, wskazać wady i zalety wpływu na środowisko naturalne różnych wariantów podejmowanych przez siebie decyzji i wskazać najlepsze rozwiązanie. | |
| 5,0 | Student jest świadomy wpływu własnej pracy na proces transportu gazu siecią i jego wpływ na środowisko naturalne i rozumie potrzebę samodokształcania w tej dziedzinie. Student potrafi podać kilka przykładów, wskazać wady i zalety wpływu na środowisko naturalne różnych wariantów podejmowanych przez siebie decyzji oraz wskazać i uzasadnić najlepsze rozwiązanie. |
Literatura podstawowa
- Bąkowski K., Sieci i instalacje gazowe: poradnik projektowania, budowy i eksploatacji, PWN, Warszawa, 2018
- Kogut K., Bytnar K., Obliczanie sieci gazowych. Omówienie parametrów wymaganych do obliczeń., Uczelniane wydawnictwo Naukowo - Dydaktyczne, Kraków, 2007
- Guzik J., Instalacje i sieci gazowe, Wydawnictwo i Handel Książkami KaBe, Krosno, 2019
- Gniewek-Grzybczyk B., Energetyka gazowa: obsługa i eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci, Tarnobrzeg: TARBONUS, Kraków, 2008
Literatura dodatkowa
- Osiadacz A.J., Chaczykowski M., Stacje gazowe. Teoria, projektowanie, eksploatacja., BIG, Warszawa, 2010
- Barczyński A., Sieci gazowe polietylenowe. Projektowanie, budowa, użytkowanie., Centrum Szkolenia Gazownictwa PGNiG S.A., Warszawa, 2002