Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Nanotechnologia (S1)
specjalność: Polimerowe bio- i nanomateriały

Sylabus przedmiotu Chemia nieorganiczna:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Nanotechnologia
Forma studiów studia stacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów nauki techniczne, studia inżynierskie
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Chemia nieorganiczna
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej
Nauczyciel odpowiedzialny Elżbieta Tomaszewicz <Elzbieta.Tomaszewicz@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Monika Bosacka <Monika.Bosacka@zut.edu.pl>, Anna Błońska-Tabero <Anna.Blonska-Tabero@zut.edu.pl>, Grażyna Dąbrowska <Grazyna.Dabrowska@zut.edu.pl>, Elżbieta Filipek <Elzbieta.Filipek@zut.edu.pl>, Piotr Tabero <Piotr.Tabero@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 9,0 ECTS (formy) 9,0
Forma zaliczenia egzamin Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW2 30 2,00,44egzamin
laboratoriaL2 60 5,00,26zaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA2 30 2,00,30zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Student posiada podstawową wiedzę z zakresu chemii, fizyki i matematyki na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami dotyczącymi równowag w roztworach wodnych elektrolitów
C-2Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii koordynacyjnej
C-3Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
C-4Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych oraz ich związków
C-5Kształtowanie umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
C-6Zapoznanie studenta z zasadami postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej
C-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.2
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.2
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.2
T-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.2
T-A-5Bufory: działanie buforu, pH w jego roztworze, pojemność buforowa.3
T-A-6Kolokwium zaliczające 12
T-A-7Hydroliza: równania reakcji hydrolizy, pH w roztworach różnych soli.4
T-A-8Iloczyn rozpuszczalności – wytrącanie trudnorozpuszczalnych osadów. Rozpuszczalność trudnorozpuszczalnych elektrolitów, wpływ wspólnych jonów na rozpuszczalność tych elektrolitów.4
T-A-9Nomenklatura związków kompleksowych.2
T-A-10Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Izomeria związków kompleksowych.2
T-A-11Elektrochemia: potencjał elektrody, prawa elektrolizy.3
T-A-12Kolokwium zaliczające 22
30
laboratoria
T-L-1Ćwiczenia wprowadzające. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym. Przepisy BHP. Wyposażenie laboratorium i szafki studenckiej. Podstawowe czynności wykonywane podczas ćwiczeń. Dziennik laboratoryjny. Sprawdzian I – nazewnictwo związków nieorganicznych.3
T-L-2Dysocjacja elektrolityczna. Pomiar pH w wodnych roztworach elektrolitów. Typy reakcji chemicznych. Procesy i zjawiska wykorzystywane w analizie jakościowej.4
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).4
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).4
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.4
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).4
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.4
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).4
T-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.4
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.4
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.4
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.4
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).4
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.4
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.4
T-L-16Kolokwium zaliczeniowe (w terminie ustalonym ze studentami).1
T-L-17Zajęcia dodatkowe dla studentów, którzy mają usprawiedliwioną nieobecność (termin ustalony ze studentami).0
60
wykłady
T-W-1Równowagi w roztworach. Solwatacja jonów. Elektrolity i ich rodzaje. Wpływ typu wiązań na dysocjację elektrolitów. Reakcje protolityczne. Dysocjacja wody. pH. Wskaźniki i miareczkowanie kwasowo-zasadowe.Równowagi w roztworach słabych elektrolitów.2
T-W-2Definicje kwasów i zasad: Arrheniusa, Brønsteda i Lowry’ego, Lewisa, Pearsona.2
T-W-3Wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów. Dysocjacja kwasów wieloprotonowych.Czynniki decydujące o mocy kwasów beztlenowych i tlenowych.2
T-W-4Roztwory mocnych elektrolitów. Bufory: działanie buforu, pH, pojemność buforowa.2
T-W-5Rozpuszczalność elektrolitów i iloczyn rozpuszczalności. Wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność elektrolitów.Wodne roztwory soli: hydroliza, pH.2
T-W-6Związki kompleksowe: nomenklatura, izomeria, równowagi w roztworach wodnych. Trwałość związków kompleksowych.2
T-W-7Elektrochemia: reakcje redox, ogniwa elektrochemiczne, elektrody standardowe, baterie, korozja, elektroliza.2
T-W-8Chemia jądrowa: trwałość jądra, naturalna radioaktywność, przemiany jądrowe, rozszczepienie jadra.2
T-W-9Entropia, entalpia swobodna i równowaga; zasady termodynamiki, procesy spontaniczne.2
T-W-10Pierwiastki niemetaliczne i ich związki I: ogólne właściwości niemetali, wodór, węgiel, azot.2
T-W-11Pierwiastki niemetaliczne i ich związki II: fosfor, tlen, siarka, halogenki.2
T-W-12Metalurgia i chemia metali I: występowanie metali, procesy metalurgiczne, teoria przewodnictwa.2
T-W-13Metalurgia i chemia metali II: metale alkaliczne, metale ziem alkalicznych, aluminium.2
T-W-14Chemia metali przejściowych: właściwości metali przejściowych, chemia żelaza i miedzi.2
T-W-15Chemia w atmosferze ziemskiej: atmosfera ziemska, zjawiska w zewnętrznych partiach atmosfery, straty ozonu w stratosferze, wulkany, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, fotochemiczny smog.2
30

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Uczestnictwo w zajęciach30
A-A-2Praca z literaturą rozszerzającą omówiony materiał5
A-A-3Rozwiązywanie zaleconych zadań15
A-A-4Przygotowanie do zaliczenia10
60
laboratoria
A-L-1Uczestnictwo w zajęciach60
A-L-2Opracowywanie sprawozdania z zajęć laboratoryjnych35
A-L-3Przygotowanie się studentów do sprawdzianów20
A-L-4Przygotowanie się studentów do kolokwium20
A-L-5Godziny kontaktowe z nauczycielem - konsultacje15
150
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w wykładach30
A-W-2Samodzielna analiza treści wykładów w oparciu o zalecaną literaturę15
A-W-3Udział w konsultacjach5
A-W-4Przygotowanie do egzaminu10
60

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Metody podające: wykład informacyjny, opis, objaśnienie lub wyjaśnienie
M-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
S-4Ocena formująca: Sprawozdanie

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
Nano_1A_B11_W01
Student posiada wiedzę dotyczącą równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
Nano_1A_W02C-2, C-1, C-5, C-7T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-L-9, T-L-5, T-L-10, T-L-2, T-L-4, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-L-14, T-L-15, T-L-3, T-A-4, T-A-5, T-A-7, T-A-2, T-A-3, T-A-9, T-A-10, T-A-8, T-A-1M-1, M-2, M-3S-4, S-2, S-3, S-1
Nano_1A_B11_W02
Student posiada wiedzę z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
Nano_1A_W02C-3T-W-8, T-W-7, T-W-9, T-A-11M-1S-1
Nano_1A_B11_W03
Student posiada wiedzę dotyczącą chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
Nano_1A_W02C-7, C-4T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-W-15, T-L-9, T-L-5, T-L-10, T-L-4, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-L-14, T-L-15, T-L-3M-1, M-2, M-3S-4, S-2, S-3, S-1
Nano_1A_B11_W04
Student posiada wiedzę dotyczącą rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
Nano_1A_W02C-5T-A-4, T-A-5, T-A-7, T-A-2, T-A-3, T-A-10, T-A-8, T-A-1M-2, M-3S-2, S-3
Nano_1A_B11_W05
Student posiada wiedzę dotyczącą prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzę dotyczącą metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
Nano_1A_W02C-6, C-7T-L-9, T-L-5, T-L-1, T-L-10, T-L-4, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-L-14, T-L-15, T-L-3M-2, M-3S-4, S-2, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
Nano_1A_B11_U01
Student posiada umiejętność rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
Nano_1A_U01C-5T-L-2, T-A-4, T-A-5, T-A-7, T-A-2, T-A-3, T-A-10, T-A-11, T-A-8, T-A-1M-2, M-3S-4, S-2, S-3
Nano_1A_B11_U02
Student posiada umiejętność postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz posiada umiejętność identyfikowania jonów w roztworze
Nano_1A_U01, Nano_1A_U13C-6, C-7T-L-9, T-L-5, T-L-1, T-L-10, T-L-4, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-L-14, T-L-15, T-L-3M-2, M-3S-4, S-2, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
Nano_1A_B11_K01
Student rozumie potrzebę ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz będzie motywował do tego inne osoby
Nano_1A_K01C-3, C-2, C-1, C-6, C-5, C-7, C-4T-W-8, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-W-15, T-L-9, T-L-5, T-L-1, T-L-10, T-L-2, T-L-4, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-L-14, T-L-15, T-L-3, T-A-4, T-A-5, T-A-7, T-A-2, T-A-3, T-A-9, T-A-10, T-A-11, T-A-8, T-A-1M-1, M-2, M-3S-4, S-2, S-3, S-1
Nano_1A_B11_K02
Student potrafi pracować samodzielnie i zespołowo oraz rozumie odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
Nano_1A_K03C-3, C-2, C-1, C-6, C-5, C-7, C-4T-L-9, T-L-5, T-L-1, T-L-10, T-L-2, T-L-4, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-L-14, T-L-15, T-L-3, T-A-4, T-A-2, T-A-3, T-A-1M-2, M-3S-4, S-3

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
Nano_1A_B11_W01
Student posiada wiedzę dotyczącą równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
3,0Student posiada, w stopniu dostatecznym, wiedzę dotyczącą równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
3,5
4,0
4,5
5,0
Nano_1A_B11_W02
Student posiada wiedzę z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
2,0Student nie posiada wiedzy z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
3,0Student posiada, w wymiarze podstawowym, wiedzę z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
3,5
4,0
4,5
5,0
Nano_1A_B11_W03
Student posiada wiedzę dotyczącą chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
3,0Student posiada, w stopniu podstawowym, wiedzę dotyczącą chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
3,5
4,0
4,5
5,0
Nano_1A_B11_W04
Student posiada wiedzę dotyczącą rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
3,0Student posiada podstawową wiedzę dotyczącą rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
3,5
4,0
4,5
5,0
Nano_1A_B11_W05
Student posiada wiedzę dotyczącą prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzę dotyczącą metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzy dotyczącej metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
3,0Student posiada wiedzę na poziomie podstawowym dotyczącą prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzę dotyczącą metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
Nano_1A_B11_U01
Student posiada umiejętność rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
2,0Student nie posiada umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
3,0Student posiada, w stopniu podstawowym, umiejętność rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
3,5
4,0
4,5
5,0
Nano_1A_B11_U02
Student posiada umiejętność postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz posiada umiejętność identyfikowania jonów w roztworze
2,0Student nie posiada umiejętności postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz nie posiada umiejętności identyfikowania jonów w roztworze
3,0Student posiada, na poziomie podstawowym, umiejętność postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz umiejętność identyfikowania jonów w roztworze
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
Nano_1A_B11_K01
Student rozumie potrzebę ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz będzie motywował do tego inne osoby
2,0Student nie rozumie potrzeby ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz nie bedzie motywował do tego innych osób
3,0Student wykazuje w stopniu podstawowym potrzebę ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz motywowania do tego innych osób
3,5
4,0
4,5
5,0
Nano_1A_B11_K02
Student potrafi pracować samodzielnie i zespołowo oraz rozumie odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
2,0Student nie potrafi pracować samodzielnie i zespołowo oraz nie rozumie odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
3,0Student potrafi w zakresie podstawowym pracować samodzielnie i zespołowo oraz rozumie w ograniczonym stopniu odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
3,5
4,0
4,5
5,0

Literatura podstawowa

  1. Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, PWN, Warszawa, 1997, Trzecie
  2. Lothar Kolditz, Chemia nieorganiczna, PWN, Warszawa, 1994, Pierwsze
  3. J. D. Lee, Zwięzła chemia nieoganiczna, PWN, Warszawa, 1997, Pierwsze
  4. F. Albert Cotton, Geoffrey Wilkinson, Paul L. Galus, Chemia nieorganiczna, PWN, Warszawa, 1998, Pierwsze
  5. P.A.Cox, Chemia nieorganiczna, PWN, Warszawa, 2003, Pierwsze
  6. Tadeusz Drapała, Chemia ogólna i nieorganiczna z zadaniami, SGGW, Warszawa, 1997, Drugie

Literatura dodatkowa

  1. Adam Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej, PWN, Warszawa, 1980, Drugie
  2. Zdzisław Stefan Szmal, Tadeusz Lipiec, Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 1988, Szóste

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.2
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.2
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.2
T-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.2
T-A-5Bufory: działanie buforu, pH w jego roztworze, pojemność buforowa.3
T-A-6Kolokwium zaliczające 12
T-A-7Hydroliza: równania reakcji hydrolizy, pH w roztworach różnych soli.4
T-A-8Iloczyn rozpuszczalności – wytrącanie trudnorozpuszczalnych osadów. Rozpuszczalność trudnorozpuszczalnych elektrolitów, wpływ wspólnych jonów na rozpuszczalność tych elektrolitów.4
T-A-9Nomenklatura związków kompleksowych.2
T-A-10Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Izomeria związków kompleksowych.2
T-A-11Elektrochemia: potencjał elektrody, prawa elektrolizy.3
T-A-12Kolokwium zaliczające 22
30

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Ćwiczenia wprowadzające. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym. Przepisy BHP. Wyposażenie laboratorium i szafki studenckiej. Podstawowe czynności wykonywane podczas ćwiczeń. Dziennik laboratoryjny. Sprawdzian I – nazewnictwo związków nieorganicznych.3
T-L-2Dysocjacja elektrolityczna. Pomiar pH w wodnych roztworach elektrolitów. Typy reakcji chemicznych. Procesy i zjawiska wykorzystywane w analizie jakościowej.4
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).4
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).4
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.4
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).4
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.4
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).4
T-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.4
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.4
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.4
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.4
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).4
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.4
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.4
T-L-16Kolokwium zaliczeniowe (w terminie ustalonym ze studentami).1
T-L-17Zajęcia dodatkowe dla studentów, którzy mają usprawiedliwioną nieobecność (termin ustalony ze studentami).0
60

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Równowagi w roztworach. Solwatacja jonów. Elektrolity i ich rodzaje. Wpływ typu wiązań na dysocjację elektrolitów. Reakcje protolityczne. Dysocjacja wody. pH. Wskaźniki i miareczkowanie kwasowo-zasadowe.Równowagi w roztworach słabych elektrolitów.2
T-W-2Definicje kwasów i zasad: Arrheniusa, Brønsteda i Lowry’ego, Lewisa, Pearsona.2
T-W-3Wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów. Dysocjacja kwasów wieloprotonowych.Czynniki decydujące o mocy kwasów beztlenowych i tlenowych.2
T-W-4Roztwory mocnych elektrolitów. Bufory: działanie buforu, pH, pojemność buforowa.2
T-W-5Rozpuszczalność elektrolitów i iloczyn rozpuszczalności. Wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność elektrolitów.Wodne roztwory soli: hydroliza, pH.2
T-W-6Związki kompleksowe: nomenklatura, izomeria, równowagi w roztworach wodnych. Trwałość związków kompleksowych.2
T-W-7Elektrochemia: reakcje redox, ogniwa elektrochemiczne, elektrody standardowe, baterie, korozja, elektroliza.2
T-W-8Chemia jądrowa: trwałość jądra, naturalna radioaktywność, przemiany jądrowe, rozszczepienie jadra.2
T-W-9Entropia, entalpia swobodna i równowaga; zasady termodynamiki, procesy spontaniczne.2
T-W-10Pierwiastki niemetaliczne i ich związki I: ogólne właściwości niemetali, wodór, węgiel, azot.2
T-W-11Pierwiastki niemetaliczne i ich związki II: fosfor, tlen, siarka, halogenki.2
T-W-12Metalurgia i chemia metali I: występowanie metali, procesy metalurgiczne, teoria przewodnictwa.2
T-W-13Metalurgia i chemia metali II: metale alkaliczne, metale ziem alkalicznych, aluminium.2
T-W-14Chemia metali przejściowych: właściwości metali przejściowych, chemia żelaza i miedzi.2
T-W-15Chemia w atmosferze ziemskiej: atmosfera ziemska, zjawiska w zewnętrznych partiach atmosfery, straty ozonu w stratosferze, wulkany, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, fotochemiczny smog.2
30

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Uczestnictwo w zajęciach30
A-A-2Praca z literaturą rozszerzającą omówiony materiał5
A-A-3Rozwiązywanie zaleconych zadań15
A-A-4Przygotowanie do zaliczenia10
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1Uczestnictwo w zajęciach60
A-L-2Opracowywanie sprawozdania z zajęć laboratoryjnych35
A-L-3Przygotowanie się studentów do sprawdzianów20
A-L-4Przygotowanie się studentów do kolokwium20
A-L-5Godziny kontaktowe z nauczycielem - konsultacje15
150
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w wykładach30
A-W-2Samodzielna analiza treści wykładów w oparciu o zalecaną literaturę15
A-W-3Udział w konsultacjach5
A-W-4Przygotowanie do egzaminu10
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_W01Student posiada wiedzę dotyczącą równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_W02ma uporządkowaną i podbudowana teoretycznie wiedzę ogólną w zakresie chemii fizycznej, nieorganicznej i organicznej, analitycznej, biochemii, fizyki i ich technicznych zastosowań niezbędną do rozumienia i opisu podstawowych zjawisk fizycznych oraz rozumienia roli fizyki w różnych obszarach techniki i nanotechnologii
Cel przedmiotuC-2Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii koordynacyjnej
C-1Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami dotyczącymi równowag w roztworach wodnych elektrolitów
C-5Kształtowanie umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
C-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów
Treści programoweT-W-1Równowagi w roztworach. Solwatacja jonów. Elektrolity i ich rodzaje. Wpływ typu wiązań na dysocjację elektrolitów. Reakcje protolityczne. Dysocjacja wody. pH. Wskaźniki i miareczkowanie kwasowo-zasadowe.Równowagi w roztworach słabych elektrolitów.
T-W-2Definicje kwasów i zasad: Arrheniusa, Brønsteda i Lowry’ego, Lewisa, Pearsona.
T-W-3Wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów. Dysocjacja kwasów wieloprotonowych.Czynniki decydujące o mocy kwasów beztlenowych i tlenowych.
T-W-4Roztwory mocnych elektrolitów. Bufory: działanie buforu, pH, pojemność buforowa.
T-W-5Rozpuszczalność elektrolitów i iloczyn rozpuszczalności. Wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność elektrolitów.Wodne roztwory soli: hydroliza, pH.
T-W-6Związki kompleksowe: nomenklatura, izomeria, równowagi w roztworach wodnych. Trwałość związków kompleksowych.
T-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.
T-L-2Dysocjacja elektrolityczna. Pomiar pH w wodnych roztworach elektrolitów. Typy reakcji chemicznych. Procesy i zjawiska wykorzystywane w analizie jakościowej.
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).
T-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.
T-A-5Bufory: działanie buforu, pH w jego roztworze, pojemność buforowa.
T-A-7Hydroliza: równania reakcji hydrolizy, pH w roztworach różnych soli.
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.
T-A-9Nomenklatura związków kompleksowych.
T-A-10Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Izomeria związków kompleksowych.
T-A-8Iloczyn rozpuszczalności – wytrącanie trudnorozpuszczalnych osadów. Rozpuszczalność trudnorozpuszczalnych elektrolitów, wpływ wspólnych jonów na rozpuszczalność tych elektrolitów.
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.
Metody nauczaniaM-1Metody podające: wykład informacyjny, opis, objaśnienie lub wyjaśnienie
M-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
S-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
3,0Student posiada, w stopniu dostatecznym, wiedzę dotyczącą równowag w roztworach wodnych elektrolitów, chemii związków kompleksowych
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_W02Student posiada wiedzę z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_W02ma uporządkowaną i podbudowana teoretycznie wiedzę ogólną w zakresie chemii fizycznej, nieorganicznej i organicznej, analitycznej, biochemii, fizyki i ich technicznych zastosowań niezbędną do rozumienia i opisu podstawowych zjawisk fizycznych oraz rozumienia roli fizyki w różnych obszarach techniki i nanotechnologii
Cel przedmiotuC-3Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
Treści programoweT-W-8Chemia jądrowa: trwałość jądra, naturalna radioaktywność, przemiany jądrowe, rozszczepienie jadra.
T-W-7Elektrochemia: reakcje redox, ogniwa elektrochemiczne, elektrody standardowe, baterie, korozja, elektroliza.
T-W-9Entropia, entalpia swobodna i równowaga; zasady termodynamiki, procesy spontaniczne.
T-A-11Elektrochemia: potencjał elektrody, prawa elektrolizy.
Metody nauczaniaM-1Metody podające: wykład informacyjny, opis, objaśnienie lub wyjaśnienie
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada wiedzy z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
3,0Student posiada, w wymiarze podstawowym, wiedzę z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_W03Student posiada wiedzę dotyczącą chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_W02ma uporządkowaną i podbudowana teoretycznie wiedzę ogólną w zakresie chemii fizycznej, nieorganicznej i organicznej, analitycznej, biochemii, fizyki i ich technicznych zastosowań niezbędną do rozumienia i opisu podstawowych zjawisk fizycznych oraz rozumienia roli fizyki w różnych obszarach techniki i nanotechnologii
Cel przedmiotuC-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów
C-4Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych oraz ich związków
Treści programoweT-W-10Pierwiastki niemetaliczne i ich związki I: ogólne właściwości niemetali, wodór, węgiel, azot.
T-W-11Pierwiastki niemetaliczne i ich związki II: fosfor, tlen, siarka, halogenki.
T-W-12Metalurgia i chemia metali I: występowanie metali, procesy metalurgiczne, teoria przewodnictwa.
T-W-13Metalurgia i chemia metali II: metale alkaliczne, metale ziem alkalicznych, aluminium.
T-W-14Chemia metali przejściowych: właściwości metali przejściowych, chemia żelaza i miedzi.
T-W-15Chemia w atmosferze ziemskiej: atmosfera ziemska, zjawiska w zewnętrznych partiach atmosfery, straty ozonu w stratosferze, wulkany, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, fotochemiczny smog.
T-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).
Metody nauczaniaM-1Metody podające: wykład informacyjny, opis, objaśnienie lub wyjaśnienie
M-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
S-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
3,0Student posiada, w stopniu podstawowym, wiedzę dotyczącą chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_W04Student posiada wiedzę dotyczącą rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_W02ma uporządkowaną i podbudowana teoretycznie wiedzę ogólną w zakresie chemii fizycznej, nieorganicznej i organicznej, analitycznej, biochemii, fizyki i ich technicznych zastosowań niezbędną do rozumienia i opisu podstawowych zjawisk fizycznych oraz rozumienia roli fizyki w różnych obszarach techniki i nanotechnologii
Cel przedmiotuC-5Kształtowanie umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
Treści programoweT-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.
T-A-5Bufory: działanie buforu, pH w jego roztworze, pojemność buforowa.
T-A-7Hydroliza: równania reakcji hydrolizy, pH w roztworach różnych soli.
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.
T-A-10Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Izomeria związków kompleksowych.
T-A-8Iloczyn rozpuszczalności – wytrącanie trudnorozpuszczalnych osadów. Rozpuszczalność trudnorozpuszczalnych elektrolitów, wpływ wspólnych jonów na rozpuszczalność tych elektrolitów.
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.
Metody nauczaniaM-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
3,0Student posiada podstawową wiedzę dotyczącą rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu rownowag w roztworach wodnych
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_W05Student posiada wiedzę dotyczącą prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzę dotyczącą metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_W02ma uporządkowaną i podbudowana teoretycznie wiedzę ogólną w zakresie chemii fizycznej, nieorganicznej i organicznej, analitycznej, biochemii, fizyki i ich technicznych zastosowań niezbędną do rozumienia i opisu podstawowych zjawisk fizycznych oraz rozumienia roli fizyki w różnych obszarach techniki i nanotechnologii
Cel przedmiotuC-6Zapoznanie studenta z zasadami postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej
C-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów
Treści programoweT-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.
T-L-1Ćwiczenia wprowadzające. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym. Przepisy BHP. Wyposażenie laboratorium i szafki studenckiej. Podstawowe czynności wykonywane podczas ćwiczeń. Dziennik laboratoryjny. Sprawdzian I – nazewnictwo związków nieorganicznych.
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).
Metody nauczaniaM-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada wiedzy dotyczącej prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzy dotyczącej metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
3,0Student posiada wiedzę na poziomie podstawowym dotyczącą prawidlowego postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej oraz wiedzę dotyczącą metodyki identyfikacji oraz rozdziału jonów w roztworach wodnych
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_U01Student posiada umiejętność rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie nanotechnologii, nanomateriałów, fizyki, chemii, inżynierii materiałowej i nauk pokrewnych; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie
Cel przedmiotuC-5Kształtowanie umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
Treści programoweT-L-2Dysocjacja elektrolityczna. Pomiar pH w wodnych roztworach elektrolitów. Typy reakcji chemicznych. Procesy i zjawiska wykorzystywane w analizie jakościowej.
T-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.
T-A-5Bufory: działanie buforu, pH w jego roztworze, pojemność buforowa.
T-A-7Hydroliza: równania reakcji hydrolizy, pH w roztworach różnych soli.
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.
T-A-10Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Izomeria związków kompleksowych.
T-A-11Elektrochemia: potencjał elektrody, prawa elektrolizy.
T-A-8Iloczyn rozpuszczalności – wytrącanie trudnorozpuszczalnych osadów. Rozpuszczalność trudnorozpuszczalnych elektrolitów, wpływ wspólnych jonów na rozpuszczalność tych elektrolitów.
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.
Metody nauczaniaM-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
3,0Student posiada, w stopniu podstawowym, umiejętność rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_U02Student posiada umiejętność postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz posiada umiejętność identyfikowania jonów w roztworze
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie nanotechnologii, nanomateriałów, fizyki, chemii, inżynierii materiałowej i nauk pokrewnych; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie
Nano_1A_U13potrafi oceniać zagrożenia związane ze stosowaniem produktów i procesów chemicznych i fizycznych oraz stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy
Cel przedmiotuC-6Zapoznanie studenta z zasadami postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej
C-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów
Treści programoweT-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.
T-L-1Ćwiczenia wprowadzające. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym. Przepisy BHP. Wyposażenie laboratorium i szafki studenckiej. Podstawowe czynności wykonywane podczas ćwiczeń. Dziennik laboratoryjny. Sprawdzian I – nazewnictwo związków nieorganicznych.
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).
Metody nauczaniaM-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie posiada umiejętności postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz nie posiada umiejętności identyfikowania jonów w roztworze
3,0Student posiada, na poziomie podstawowym, umiejętność postępowania zgodnie z zasadami BPH w laboratorium chemii nieorganicznej oraz umiejętność identyfikowania jonów w roztworze
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_K01Student rozumie potrzebę ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz będzie motywował do tego inne osoby
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_K01rozumie potrzebę podnoszenia swoich kwalifikacji, rozumie konieczność nieustannej adaptacji swojej wiedzy i umiejętności do zmian zachodzących w technice i nanotechnologii, potrafi organizować proces zdobywania wiedzy przez inne osoby oraz zachęcać je do pracy samodzielnej
Cel przedmiotuC-3Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
C-2Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii koordynacyjnej
C-1Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami dotyczącymi równowag w roztworach wodnych elektrolitów
C-6Zapoznanie studenta z zasadami postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej
C-5Kształtowanie umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
C-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów
C-4Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych oraz ich związków
Treści programoweT-W-8Chemia jądrowa: trwałość jądra, naturalna radioaktywność, przemiany jądrowe, rozszczepienie jadra.
T-W-1Równowagi w roztworach. Solwatacja jonów. Elektrolity i ich rodzaje. Wpływ typu wiązań na dysocjację elektrolitów. Reakcje protolityczne. Dysocjacja wody. pH. Wskaźniki i miareczkowanie kwasowo-zasadowe.Równowagi w roztworach słabych elektrolitów.
T-W-2Definicje kwasów i zasad: Arrheniusa, Brønsteda i Lowry’ego, Lewisa, Pearsona.
T-W-3Wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów. Dysocjacja kwasów wieloprotonowych.Czynniki decydujące o mocy kwasów beztlenowych i tlenowych.
T-W-4Roztwory mocnych elektrolitów. Bufory: działanie buforu, pH, pojemność buforowa.
T-W-5Rozpuszczalność elektrolitów i iloczyn rozpuszczalności. Wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność elektrolitów.Wodne roztwory soli: hydroliza, pH.
T-W-6Związki kompleksowe: nomenklatura, izomeria, równowagi w roztworach wodnych. Trwałość związków kompleksowych.
T-W-7Elektrochemia: reakcje redox, ogniwa elektrochemiczne, elektrody standardowe, baterie, korozja, elektroliza.
T-W-9Entropia, entalpia swobodna i równowaga; zasady termodynamiki, procesy spontaniczne.
T-W-10Pierwiastki niemetaliczne i ich związki I: ogólne właściwości niemetali, wodór, węgiel, azot.
T-W-11Pierwiastki niemetaliczne i ich związki II: fosfor, tlen, siarka, halogenki.
T-W-12Metalurgia i chemia metali I: występowanie metali, procesy metalurgiczne, teoria przewodnictwa.
T-W-13Metalurgia i chemia metali II: metale alkaliczne, metale ziem alkalicznych, aluminium.
T-W-14Chemia metali przejściowych: właściwości metali przejściowych, chemia żelaza i miedzi.
T-W-15Chemia w atmosferze ziemskiej: atmosfera ziemska, zjawiska w zewnętrznych partiach atmosfery, straty ozonu w stratosferze, wulkany, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, fotochemiczny smog.
T-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.
T-L-1Ćwiczenia wprowadzające. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym. Przepisy BHP. Wyposażenie laboratorium i szafki studenckiej. Podstawowe czynności wykonywane podczas ćwiczeń. Dziennik laboratoryjny. Sprawdzian I – nazewnictwo związków nieorganicznych.
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.
T-L-2Dysocjacja elektrolityczna. Pomiar pH w wodnych roztworach elektrolitów. Typy reakcji chemicznych. Procesy i zjawiska wykorzystywane w analizie jakościowej.
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).
T-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.
T-A-5Bufory: działanie buforu, pH w jego roztworze, pojemność buforowa.
T-A-7Hydroliza: równania reakcji hydrolizy, pH w roztworach różnych soli.
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.
T-A-9Nomenklatura związków kompleksowych.
T-A-10Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Izomeria związków kompleksowych.
T-A-11Elektrochemia: potencjał elektrody, prawa elektrolizy.
T-A-8Iloczyn rozpuszczalności – wytrącanie trudnorozpuszczalnych osadów. Rozpuszczalność trudnorozpuszczalnych elektrolitów, wpływ wspólnych jonów na rozpuszczalność tych elektrolitów.
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.
Metody nauczaniaM-1Metody podające: wykład informacyjny, opis, objaśnienie lub wyjaśnienie
M-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-2Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
S-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie rozumie potrzeby ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz nie bedzie motywował do tego innych osób
3,0Student wykazuje w stopniu podstawowym potrzebę ciągłego poszerzania swojej wiedzy oraz motywowania do tego innych osób
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaNano_1A_B11_K02Student potrafi pracować samodzielnie i zespołowo oraz rozumie odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówNano_1A_K03potrafi pracować zespołowo; rozumie odpowiedzialność za działania własne i innych osób
Cel przedmiotuC-3Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami z zakresu chemii jądrowej, elektrochemii i termochemii
C-2Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii koordynacyjnej
C-1Zapoznanie studenta z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami dotyczącymi równowag w roztworach wodnych elektrolitów
C-6Zapoznanie studenta z zasadami postępowania w laboratorium chemii nieorganicznej
C-5Kształtowanie umiejętności rozwiązywania prostych zadań problemowych z zakresu równowag w roztworach wodnych
C-7Zapoznanie studenta z metodyką identyfikacji kationów i anionów w roztworach wodnych oraz z metodyką systematycznego rozdziału mieszanin kationów i anionów
C-4Zapoznanie studenta z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi chemii wybranych pierwiastków s-, p- i d-elektronowych oraz ich związków
Treści programoweT-L-9Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup I-II i anionów.
T-L-5Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej.
T-L-1Ćwiczenia wprowadzające. Regulamin pracy w laboratorium chemicznym. Przepisy BHP. Wyposażenie laboratorium i szafki studenckiej. Podstawowe czynności wykonywane podczas ćwiczeń. Dziennik laboratoryjny. Sprawdzian I – nazewnictwo związków nieorganicznych.
T-L-10Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian V - analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II.
T-L-2Dysocjacja elektrolityczna. Pomiar pH w wodnych roztworach elektrolitów. Typy reakcji chemicznych. Procesy i zjawiska wykorzystywane w analizie jakościowej.
T-L-4Kationy III, IV i V grupy analitycznej – reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne.Ciąg dalszy identyfikacji wybranych kationów I i II grupy analitycznej.Identyfikacja wybranych kationów III, IV i V grupy analitycznej (3 x 5 identyfikacji).Sprawdzian II – kationy grupy I i II (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-6Podział anionów na grupy analityczne.Aniony I, II, III i IV grupy analitycznej – reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne.Identyfikacja wybranych anionów grup I - IV (3 x 5 identyfikacji). Sprawdzian III – kationy grup III - V (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-7Ciąg dalszy identyfikacji anionów grup I - IV.
T-L-8Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup I-II i anionów.Sprawdzian IV – aniony grup I – IV (reakcje z odczynnikami grupowymi i reakcje charakterystyczne).
T-L-11Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.Sprawdzian VI - Analiza systematyczna mieszaniny kationów grup III-V.
T-L-12Ciąg dalszy analizy systematycznej mieszaniny kationów grup III-V i anionów.
T-L-13Analiza jakościowa soli o nieznanym składzie. Badania wstępne, przygotowanie do analizy. Analiza soli prostych i złożonych (2 x sól prosta i 2 x sól złożona).
T-L-14Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-15Ciąg dalszy analizy jakościowej soli o nieznanym składzie.
T-L-3Podział kationów na grupy analityczne.Kationy I i II grupy analitycznej: reakcje z odczynnikiem grupowym i reakcje charakterystyczne. Identyfikacja wybranych kationów I i II grupy analitycznej(1 x 1 identyfikacja kationów grupy I oraz 3 x 5 identyfikacji kationów grup I-II).
T-A-4Roztwory mocnych elektrolitów.
T-A-2Reguła przekory: wpływ wspólnych jonów na dysocjację słabych elektrolitów.
T-A-3Dysocjacja i pH w roztworach kwasów wieloprotonowych.
T-A-1Reakcje protolityczne. Obliczanie pH w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów i w roztworach słabych elektrolitów. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.
Metody nauczaniaM-2Metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna
M-3Metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia przedmiotowe, seminarium
Sposób ocenyS-4Ocena formująca: Sprawozdanie
S-3Ocena formująca: Test sprawdzający
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi pracować samodzielnie i zespołowo oraz nie rozumie odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
3,0Student potrafi w zakresie podstawowym pracować samodzielnie i zespołowo oraz rozumie w ograniczonym stopniu odpowiedzialność za działanie własne i innych osób
3,5
4,0
4,5
5,0