Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa - Technologia żywności i żywienie człowieka (N1)
specjalność: technologia i żywienie

Sylabus przedmiotu Podstawy genetyki człowieka z elementami nutrigenomiki:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Technologia żywności i żywienie człowieka
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne, studia inżynierskie
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Podstawy genetyki człowieka z elementami nutrigenomiki
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Zakład Akwakultury
Nauczyciel odpowiedzialny Jolanta Kiełpińska <Jolanta.Kielpinska@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Mariusz Szymczak <Mariusz.Szymczak@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 6,0 ECTS (formy) 6,0
Forma zaliczenia egzamin Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW7 18 3,00,50egzamin
ćwiczenia audytoryjneA7 18 3,00,50zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowa wiedza z zakresu biologii komórki, genetyki i biochemii.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studenta z terminologią stosowana w nutrigenomice, oraz wiedzą o zasadach funkcjonowania i zależnościach między sposobem żywienia i uwarunkowaniami genetycznymi.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Organizacja laboratorium, bezpieczeństwo podczas wykonywania analiz. Elementy dobrej praktyki laboratoryjnej1
T-A-2Ekstrakcja DNA z wykorzystaniem metody kolumnowej oraz z odczynnikiem DNAzol1
T-A-3Ocena jakościowa i ilościowa izolatów z wykorzystaniem rozdziału elektroforetycznego oraz pomiaru za pomocą spektrofotometru2
T-A-4Składniki mieszaniny PCR, projektowanie starterów, profil termiczny reakcji.1
T-A-5Rozdział produktów PCR w żelu poliakrylamidowym i omówienie otrzymanych wyników3
T-A-6Ekstrakcja RNA i jego ocena w kierunku wykorzystania do dalszych analiz.2
T-A-7Składniki mieszanin stosowanych do real-time PCR. Zastosowanie.2
T-A-8Przygotowanie reakcji sekwencjonowania.2
T-A-9Analiza bioinformatyczna wyników. Narzędzia do analizy sekwencji. Bazy danych.2
16
wykłady
T-W-1Wprowadzenie do przedmiotu „Nutrigenomika”. Podstawowa terminologia. Składniki pokarmowe i ich funkcja podczas ontogenezy1
T-W-2Znaczenie, funkcjonowanie oraz współzależności pomiędzy szlakami metabolicznymi2
T-W-3Kwasy nukleinowe jako wewnętrzny element funkcjonowania organizmu1
T-W-4Składniki pokarmowe i ich wpływ na poziom ekspresji1
T-W-5Techniki wykorzystywane do monitorowania zmian aktywności genów2
T-W-6Wpływ diety na mikroRNA (miRNA) oraz inne małe niekodujące RNA. Długowieczność2
T-W-7Wpływ witaminy A na poziom czynników transkrypcyjnych RAR i RXR2
T-W-8Flawonoidy i ksenobiotyki jako aktywne modyfikatory ekspresji2
T-W-9Choroby związane z niewłaściwym funkcjonowaniem transkryptomu w aspekcie składników pokarmowych. Dieta spersonalizowana. Nutrigenomika a aspekty prawne i etyczne2
T-W-10Sekwencjonowanie genomowe i jego zastosowanie w badaniach nutrigenomicznych1
16

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1uczestnictwo w zajęciach16
A-A-2Konsultacje z prowadzącym15
A-A-3Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń29
60
wykłady
A-W-1uczestnictwo w zajęciach16
A-W-2Przygotowanie do egzaminu25
A-W-3Konsultacje z prowadzącym19
60

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny
M-2Wykład problemowy
M-3Seminarium, dyskusja dydaktyczna
M-4Metoda programowa z wykorzystaniem komputera
M-5Pokaz, symulacja

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocena formująca
S-2Ocena formująca: Ocena podsumowująca

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TZZ_1A_C9_W01
Student posiada wiedzę na temat zasad funkcjonowania wybranych układów w organizmie człowieka oraz zna zalezności i powiązania występujące między sposobem żywienia człowieka i uwarunkowaniami genetycznymi. Rozumie istotę diety spersonifikowanej i powiązanie czynników srodowiskowych i czynników wewnetrznycg (genów).
TZZ_1A_W12C-1T-W-2, T-W-8, T-W-3, T-W-9, T-W-10, T-W-7, T-W-5, T-W-6, T-W-4, T-W-1, T-A-2, T-A-8, T-A-3, T-A-1, T-A-7, T-A-5, T-A-9, T-A-4, T-A-6M-4, M-1, M-5, M-2, M-3S-2, S-1

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TZZ_1A_C9_U01
Student na podstawie zdobytej wiedzy potrafi określić i wytłumaczyć zasadę odżywiania bioaktywnego. Potrafi wykorzystać i integrować wiedzę teoretyczną z praktyką, oraz potrafi odczytać kariotyp człowieka z uwzględnieniem lokalizacji wybranych genów. Potrafi dokonać podziału na składniki naturalnie występujące i celowo dodane do żywności oraz ocenić potencjalne korzyści i zagrożenie związane z wprowadzaniem żywności modyfikowanej genetycznie.
TZZ_1A_U14C-1T-W-2, T-W-8, T-W-3, T-W-9, T-W-10, T-W-7, T-W-5, T-W-6, T-W-4, T-W-1, T-A-2, T-A-8, T-A-3, T-A-1, T-A-7, T-A-5, T-A-9, T-A-4, T-A-6M-4, M-1, M-5, M-2, M-3S-2, S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TZZ_1A_C9_K01
Student rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie i ma świadomość znaczenia zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję żywności wysokiej jakości. Ma także świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie rolnictwa.
TZZ_1A_K04C-1T-W-2, T-W-8, T-W-3, T-W-9, T-W-10, T-W-7, T-W-5, T-W-6, T-W-4, T-W-1, T-A-2, T-A-8, T-A-3, T-A-1, T-A-7, T-A-5, T-A-9, T-A-4, T-A-6M-4, M-1, M-5, M-2, M-3S-1

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TZZ_1A_C9_W01
Student posiada wiedzę na temat zasad funkcjonowania wybranych układów w organizmie człowieka oraz zna zalezności i powiązania występujące między sposobem żywienia człowieka i uwarunkowaniami genetycznymi. Rozumie istotę diety spersonifikowanej i powiązanie czynników srodowiskowych i czynników wewnetrznycg (genów).
2,0
3,0Student posiada w zakresie podstawowym wiedzę z zakresu powiązań między sposobem żywienia a uwarunkowaniami genetycznymi.
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TZZ_1A_C9_U01
Student na podstawie zdobytej wiedzy potrafi określić i wytłumaczyć zasadę odżywiania bioaktywnego. Potrafi wykorzystać i integrować wiedzę teoretyczną z praktyką, oraz potrafi odczytać kariotyp człowieka z uwzględnieniem lokalizacji wybranych genów. Potrafi dokonać podziału na składniki naturalnie występujące i celowo dodane do żywności oraz ocenić potencjalne korzyści i zagrożenie związane z wprowadzaniem żywności modyfikowanej genetycznie.
2,0
3,0Student w zakresie ogólnym potrafi okreslić zasady odżywiania bioaktywnego oraz rolę diety spersonifikowanej.
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TZZ_1A_C9_K01
Student rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie i ma świadomość znaczenia zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję żywności wysokiej jakości. Ma także świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie rolnictwa.
2,0
3,0Student ma świadomość swojej wiedzy i umiejętności, jednak nie wiedzi potrzeby samokształcenia się.
3,5
4,0
4,5
5,0

Literatura podstawowa

  1. Kaput J., Rodriguez R., Nutritional Genomics, Wiley Interscience, New Jersey, 2006
  2. Physiology and biochemistry in animal nutrition., Warszawaska Drukarnia Naukowa PAN, Warszawa, 2012

Literatura dodatkowa

  1. Mine Y., Miyashita K., Shahidi F., Nutrigenomics and proteomics in health and disease. Food factors and gene interactions., Willey-Blackwell, Ames, 2009

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Organizacja laboratorium, bezpieczeństwo podczas wykonywania analiz. Elementy dobrej praktyki laboratoryjnej1
T-A-2Ekstrakcja DNA z wykorzystaniem metody kolumnowej oraz z odczynnikiem DNAzol1
T-A-3Ocena jakościowa i ilościowa izolatów z wykorzystaniem rozdziału elektroforetycznego oraz pomiaru za pomocą spektrofotometru2
T-A-4Składniki mieszaniny PCR, projektowanie starterów, profil termiczny reakcji.1
T-A-5Rozdział produktów PCR w żelu poliakrylamidowym i omówienie otrzymanych wyników3
T-A-6Ekstrakcja RNA i jego ocena w kierunku wykorzystania do dalszych analiz.2
T-A-7Składniki mieszanin stosowanych do real-time PCR. Zastosowanie.2
T-A-8Przygotowanie reakcji sekwencjonowania.2
T-A-9Analiza bioinformatyczna wyników. Narzędzia do analizy sekwencji. Bazy danych.2
16

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Wprowadzenie do przedmiotu „Nutrigenomika”. Podstawowa terminologia. Składniki pokarmowe i ich funkcja podczas ontogenezy1
T-W-2Znaczenie, funkcjonowanie oraz współzależności pomiędzy szlakami metabolicznymi2
T-W-3Kwasy nukleinowe jako wewnętrzny element funkcjonowania organizmu1
T-W-4Składniki pokarmowe i ich wpływ na poziom ekspresji1
T-W-5Techniki wykorzystywane do monitorowania zmian aktywności genów2
T-W-6Wpływ diety na mikroRNA (miRNA) oraz inne małe niekodujące RNA. Długowieczność2
T-W-7Wpływ witaminy A na poziom czynników transkrypcyjnych RAR i RXR2
T-W-8Flawonoidy i ksenobiotyki jako aktywne modyfikatory ekspresji2
T-W-9Choroby związane z niewłaściwym funkcjonowaniem transkryptomu w aspekcie składników pokarmowych. Dieta spersonalizowana. Nutrigenomika a aspekty prawne i etyczne2
T-W-10Sekwencjonowanie genomowe i jego zastosowanie w badaniach nutrigenomicznych1
16

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1uczestnictwo w zajęciach16
A-A-2Konsultacje z prowadzącym15
A-A-3Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń29
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1uczestnictwo w zajęciach16
A-W-2Przygotowanie do egzaminu25
A-W-3Konsultacje z prowadzącym19
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTZZ_1A_C9_W01Student posiada wiedzę na temat zasad funkcjonowania wybranych układów w organizmie człowieka oraz zna zalezności i powiązania występujące między sposobem żywienia człowieka i uwarunkowaniami genetycznymi. Rozumie istotę diety spersonifikowanej i powiązanie czynników srodowiskowych i czynników wewnetrznycg (genów).
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTZZ_1A_W12Zna terminologię stosowaną w nutrigenomice oraz zależności pomiędzy sposobem żywienia człowieka i uwarunkowaniami genetycznymi.
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studenta z terminologią stosowana w nutrigenomice, oraz wiedzą o zasadach funkcjonowania i zależnościach między sposobem żywienia i uwarunkowaniami genetycznymi.
Treści programoweT-W-2Znaczenie, funkcjonowanie oraz współzależności pomiędzy szlakami metabolicznymi
T-W-8Flawonoidy i ksenobiotyki jako aktywne modyfikatory ekspresji
T-W-3Kwasy nukleinowe jako wewnętrzny element funkcjonowania organizmu
T-W-9Choroby związane z niewłaściwym funkcjonowaniem transkryptomu w aspekcie składników pokarmowych. Dieta spersonalizowana. Nutrigenomika a aspekty prawne i etyczne
T-W-10Sekwencjonowanie genomowe i jego zastosowanie w badaniach nutrigenomicznych
T-W-7Wpływ witaminy A na poziom czynników transkrypcyjnych RAR i RXR
T-W-5Techniki wykorzystywane do monitorowania zmian aktywności genów
T-W-6Wpływ diety na mikroRNA (miRNA) oraz inne małe niekodujące RNA. Długowieczność
T-W-4Składniki pokarmowe i ich wpływ na poziom ekspresji
T-W-1Wprowadzenie do przedmiotu „Nutrigenomika”. Podstawowa terminologia. Składniki pokarmowe i ich funkcja podczas ontogenezy
T-A-2Ekstrakcja DNA z wykorzystaniem metody kolumnowej oraz z odczynnikiem DNAzol
T-A-8Przygotowanie reakcji sekwencjonowania.
T-A-3Ocena jakościowa i ilościowa izolatów z wykorzystaniem rozdziału elektroforetycznego oraz pomiaru za pomocą spektrofotometru
T-A-1Organizacja laboratorium, bezpieczeństwo podczas wykonywania analiz. Elementy dobrej praktyki laboratoryjnej
T-A-7Składniki mieszanin stosowanych do real-time PCR. Zastosowanie.
T-A-5Rozdział produktów PCR w żelu poliakrylamidowym i omówienie otrzymanych wyników
T-A-9Analiza bioinformatyczna wyników. Narzędzia do analizy sekwencji. Bazy danych.
T-A-4Składniki mieszaniny PCR, projektowanie starterów, profil termiczny reakcji.
T-A-6Ekstrakcja RNA i jego ocena w kierunku wykorzystania do dalszych analiz.
Metody nauczaniaM-4Metoda programowa z wykorzystaniem komputera
M-1Wykład informacyjny
M-5Pokaz, symulacja
M-2Wykład problemowy
M-3Seminarium, dyskusja dydaktyczna
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: Ocena podsumowująca
S-1Ocena formująca: Ocena formująca
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student posiada w zakresie podstawowym wiedzę z zakresu powiązań między sposobem żywienia a uwarunkowaniami genetycznymi.
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTZZ_1A_C9_U01Student na podstawie zdobytej wiedzy potrafi określić i wytłumaczyć zasadę odżywiania bioaktywnego. Potrafi wykorzystać i integrować wiedzę teoretyczną z praktyką, oraz potrafi odczytać kariotyp człowieka z uwzględnieniem lokalizacji wybranych genów. Potrafi dokonać podziału na składniki naturalnie występujące i celowo dodane do żywności oraz ocenić potencjalne korzyści i zagrożenie związane z wprowadzaniem żywności modyfikowanej genetycznie.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTZZ_1A_U14Potrafi dobrać zbadać i wykazać zależności pomiędzy sposobem żywienia człowieka i uwarunkowaniami genetycznymi.
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studenta z terminologią stosowana w nutrigenomice, oraz wiedzą o zasadach funkcjonowania i zależnościach między sposobem żywienia i uwarunkowaniami genetycznymi.
Treści programoweT-W-2Znaczenie, funkcjonowanie oraz współzależności pomiędzy szlakami metabolicznymi
T-W-8Flawonoidy i ksenobiotyki jako aktywne modyfikatory ekspresji
T-W-3Kwasy nukleinowe jako wewnętrzny element funkcjonowania organizmu
T-W-9Choroby związane z niewłaściwym funkcjonowaniem transkryptomu w aspekcie składników pokarmowych. Dieta spersonalizowana. Nutrigenomika a aspekty prawne i etyczne
T-W-10Sekwencjonowanie genomowe i jego zastosowanie w badaniach nutrigenomicznych
T-W-7Wpływ witaminy A na poziom czynników transkrypcyjnych RAR i RXR
T-W-5Techniki wykorzystywane do monitorowania zmian aktywności genów
T-W-6Wpływ diety na mikroRNA (miRNA) oraz inne małe niekodujące RNA. Długowieczność
T-W-4Składniki pokarmowe i ich wpływ na poziom ekspresji
T-W-1Wprowadzenie do przedmiotu „Nutrigenomika”. Podstawowa terminologia. Składniki pokarmowe i ich funkcja podczas ontogenezy
T-A-2Ekstrakcja DNA z wykorzystaniem metody kolumnowej oraz z odczynnikiem DNAzol
T-A-8Przygotowanie reakcji sekwencjonowania.
T-A-3Ocena jakościowa i ilościowa izolatów z wykorzystaniem rozdziału elektroforetycznego oraz pomiaru za pomocą spektrofotometru
T-A-1Organizacja laboratorium, bezpieczeństwo podczas wykonywania analiz. Elementy dobrej praktyki laboratoryjnej
T-A-7Składniki mieszanin stosowanych do real-time PCR. Zastosowanie.
T-A-5Rozdział produktów PCR w żelu poliakrylamidowym i omówienie otrzymanych wyników
T-A-9Analiza bioinformatyczna wyników. Narzędzia do analizy sekwencji. Bazy danych.
T-A-4Składniki mieszaniny PCR, projektowanie starterów, profil termiczny reakcji.
T-A-6Ekstrakcja RNA i jego ocena w kierunku wykorzystania do dalszych analiz.
Metody nauczaniaM-4Metoda programowa z wykorzystaniem komputera
M-1Wykład informacyjny
M-5Pokaz, symulacja
M-2Wykład problemowy
M-3Seminarium, dyskusja dydaktyczna
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: Ocena podsumowująca
S-1Ocena formująca: Ocena formująca
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student w zakresie ogólnym potrafi okreslić zasady odżywiania bioaktywnego oraz rolę diety spersonifikowanej.
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTZZ_1A_C9_K01Student rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie i ma świadomość znaczenia zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję żywności wysokiej jakości. Ma także świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie rolnictwa.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTZZ_1A_K04Ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie szeroko rozumianego przetwórstwa żywności i żywienia człowieka.
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studenta z terminologią stosowana w nutrigenomice, oraz wiedzą o zasadach funkcjonowania i zależnościach między sposobem żywienia i uwarunkowaniami genetycznymi.
Treści programoweT-W-2Znaczenie, funkcjonowanie oraz współzależności pomiędzy szlakami metabolicznymi
T-W-8Flawonoidy i ksenobiotyki jako aktywne modyfikatory ekspresji
T-W-3Kwasy nukleinowe jako wewnętrzny element funkcjonowania organizmu
T-W-9Choroby związane z niewłaściwym funkcjonowaniem transkryptomu w aspekcie składników pokarmowych. Dieta spersonalizowana. Nutrigenomika a aspekty prawne i etyczne
T-W-10Sekwencjonowanie genomowe i jego zastosowanie w badaniach nutrigenomicznych
T-W-7Wpływ witaminy A na poziom czynników transkrypcyjnych RAR i RXR
T-W-5Techniki wykorzystywane do monitorowania zmian aktywności genów
T-W-6Wpływ diety na mikroRNA (miRNA) oraz inne małe niekodujące RNA. Długowieczność
T-W-4Składniki pokarmowe i ich wpływ na poziom ekspresji
T-W-1Wprowadzenie do przedmiotu „Nutrigenomika”. Podstawowa terminologia. Składniki pokarmowe i ich funkcja podczas ontogenezy
T-A-2Ekstrakcja DNA z wykorzystaniem metody kolumnowej oraz z odczynnikiem DNAzol
T-A-8Przygotowanie reakcji sekwencjonowania.
T-A-3Ocena jakościowa i ilościowa izolatów z wykorzystaniem rozdziału elektroforetycznego oraz pomiaru za pomocą spektrofotometru
T-A-1Organizacja laboratorium, bezpieczeństwo podczas wykonywania analiz. Elementy dobrej praktyki laboratoryjnej
T-A-7Składniki mieszanin stosowanych do real-time PCR. Zastosowanie.
T-A-5Rozdział produktów PCR w żelu poliakrylamidowym i omówienie otrzymanych wyników
T-A-9Analiza bioinformatyczna wyników. Narzędzia do analizy sekwencji. Bazy danych.
T-A-4Składniki mieszaniny PCR, projektowanie starterów, profil termiczny reakcji.
T-A-6Ekstrakcja RNA i jego ocena w kierunku wykorzystania do dalszych analiz.
Metody nauczaniaM-4Metoda programowa z wykorzystaniem komputera
M-1Wykład informacyjny
M-5Pokaz, symulacja
M-2Wykład problemowy
M-3Seminarium, dyskusja dydaktyczna
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena formująca
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student ma świadomość swojej wiedzy i umiejętności, jednak nie wiedzi potrzeby samokształcenia się.
3,5
4,0
4,5
5,0