Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)

Sylabus przedmiotu Etologia:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Biologia
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta licencjat
Obszary studiów nauk przyrodniczych
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Etologia
Specjalność Biologia
Jednostka prowadząca Katedra Immunologii, Mikrobiologii i Chemii Fizjologicznej
Nauczyciel odpowiedzialny Dorota Jankowiak <dorota.jankowiak@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Zofia Mazowiec <Zofia.Mazowiec@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 2,0 ECTS (formy) 2,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 9 Grupa obieralna 3

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA5 5 1,00,41zaliczenie
wykładyW5 5 1,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Znajomość zoologii bezkręgowców i kręgowców, anatomii i fizjologii zwierząt oraz podstaw endokrynologii i rozrodu zwierząt

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studentów z specyfiką i metodami badań etologicznych

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Rodzaje zachowań ukierunkowanych. Podział taktyzmów. Prezentacja z użyciem żywych pierwotniaków - tigmotaktyzm, chemotaktyzm, fototaktyzm i geotaktyzm1
T-A-2Pozytywne działanie stresu. Przykłady reakcji stresowych u zwierząt żyjących w warunkach naturalnych i na swobodzie. Przyczyny stresu np. przegęszczenie, odłączenie od grupy, widok prześladowcy itp. Następstwa długotrwałego stresu psychicznego u zwierząt. Jak zwierzęta radzą sobie ze stresem. Łagodzenie stresu u zwierząt domowych np. muzykoterapią czy za pomocą odpowiednich czynności zastępczych.1
T-A-3Test labiryntu jako metoda badania przejawów pamięci i uczenia się u gryzoni i innych zwierząt. Historia badań z użyciem labiryntów dla zwierząt. Zwierzęta "emocjonalne" i "nieemocjonalne"i ich szybkość uczenia się. Rodzaje labiryntów. Czynniki wpływające na szybkość uczenia się. Pokaz prób w labiryncie z wykorzystaniem różnych gatunków gryzoni. Sporządzanie wykresów. Analiza wyników doświadczenia1
T-A-4Biologiczna funkcja zalotów u zwierząt. Przykłady zalotów w różnych zwierzat1
T-A-5Monogamia, poligamia (poliandria i poligynia - symultaniczna, sekwencyjna i haremowa), promiskuityzm u zwierząt. Zdrady małżeńskie. Czas trwania związków. Ptaki jako najbardziej monogamiczna gromada kręgowców. Funkcje rodziców i rodzin zwierzęcych. Eksperymenty Harry'ego Harlowa.1
5
wykłady
T-W-1Etologia jako nauka i jej powiązania z innymi dziedzinami nauk biologicznych. Metody badań etologicznych, etogramy i ich interpretacja Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zachowania zwierzat. Komponenty wrodzone i wyuczone zachowania. Systemy sensoryczne - ogólna organizacja i mechanizm działania. Wyjatkowe zdolności percepcyjne zwierzat.1
T-W-2Wpływ udomowienia i oswojenia zwierząt na ich zachowania - porównanie z "pobratymcami" żyjącymi w naturze. Typy układu nerwowego i temperament u zwierząt. Podstawowe zaburzenia zachowania zwierzat.1
T-W-3Motywy, popędy, emocje u zwierzat. Pojęcie instynktu, koncepcja instynktu w etologii i fizjologii, fazy i etapy zachowań instynktowych. Sztywność i plastyczność instynktów. Motywacja i zachowania motywacyjne. Popędy apetytywne i awersyjne. Uczucia i emocje, emocje dodatnie i ujemne, znaczenie adaptacyjne stanów emocjonalnych. Mózgowe podłoże czynności . popędowych i emocjonalnych. Obciążenia emocjonalne a choroby zwierząt.1
T-W-4Uczenie się i pamięć u zwierzat Uczenie się konieczne i fakultatywne. Warunkowanie, imprinting, habituacja, metoda prób i błędów. Fizjologiczne mechanizmy uczenia się i pamięci, etapy pamięci. Mechanizm i lokalizacja procesów pamięci świeżej. Pamięć trwała, pojemność i konsolidacja pamięci. Hipotezy mechanizmów trwałego zapamiętywania, odtwarzanie zapamiętanych informacji. Zaburzenia pamięci. "Doświadczenie i mądrość gatunku".1
T-W-5Hierarchia biologiczna. Zespoły anonimowe. Zespoły homotypowe ze stosunkami osobistymi. Grupy społeczne: grupy rozrodcze (rodziny, szczepy), gromady wielorodzinne (hordy, grupy scalone), grupy terytorialne (kolonie lęgowe, wspólnoty gniazdowe, grupy tokowiskowe ), grupy celowe (przedszkola, żłobki), grupy o jednakowym charakterze biologicznym. Hierarchia społeczna. Rodzaje hierarchii (nieuporządkowana, liniowa, trójkątna, kołowa, piramida hierarchiczna).Wady i zalety życia społecznego.1
5

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1uczestnictwo w zajęciach5
A-A-2Samodzielne zgłębianie literatury przedmiotu12
A-A-3Konsultacje z prowadzącym ćwiczenia1
A-A-4Przygotowanie prezentacji z użyciem programu power point na wyznaczony temat5
A-A-5Przygotowanie się do sprawdzianu zaliczającego ćwiczenia7
30
wykłady
A-W-1Uczestniczenie w wykładach5
A-W-2Konsultacje z prowadzacymi wykłady2
A-W-3Sududiowanie lireratury związanej z tematyką bieżących wykładów11
A-W-4Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem wykładów10
A-W-5Sprawdzian zaliczający część wykładową2
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

dla tego przedmiotu nie są określone metody nauczania ani narzędzia dydaktyczne

Sposoby oceny

dla tego przedmiotu nie są określone sposoby oceny

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O8.2_W01
Student powinien definiować podstawowe pojęcia z zakresu etologii oraz znac podstawowe mechanizmy wrodzone, jak i nabyte kierujace zachowaniem zwierząt.
BL_1A_W13, BL_1A_W05, BL_1A_W26P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06, P1A_W10

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O8.2_U01
Student powinienwinien umieć interpretować zachowania i stany emocjonalne zwierzat podczas ich obserwacji i pracy z nimi
BL_1A_U11P1A_U02, P1A_U10, P1A_U12

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O8.2_K01
W wyniku przeprowadzonych zajęć nabędzie postawę nacechowaną szacunkiem i dbałością o dobro zwierzat, jako naszych braci mniejszych.
BL_1A_K06, BL_1A_K02, BL_1A_K05, BL_1A_K01P1A_K01, P1A_K02, P1A_K03, P1A_K04, P1A_K05, P1A_K06, P1A_K07

Literatura podstawowa

  1. Sadowski B., Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, PWN, Warszawa, 2003
  2. Aadowski B., Chmurzyński J.A., Biologiczne mechanizmy zachowania, PWN, Warszawa, 1989
  3. Krebs J.R., Davies N.B., Wprowadzenie do ekologii behawioralnej, PWN, Warszawa, 2001
  4. Kaleta T., Zachowanie się zwierząt. Zarys problematyki, Wyd. SGGW, Warszawa, 2003

Literatura dodatkowa

  1. Dröscher V.B., Rodzinne gniazdo, WP, Warszawa, 1988
  2. Dröscher V.B., Cena miłości. U źródeł zachowań godowych, Wyd. Cyklady, Warszawa, 2002
  3. Sparks J., Życie seksualne zwierząt. Walka płci, Grupa Wydawnicza Bartelsmann, Warszawa, 2002

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Rodzaje zachowań ukierunkowanych. Podział taktyzmów. Prezentacja z użyciem żywych pierwotniaków - tigmotaktyzm, chemotaktyzm, fototaktyzm i geotaktyzm1
T-A-2Pozytywne działanie stresu. Przykłady reakcji stresowych u zwierząt żyjących w warunkach naturalnych i na swobodzie. Przyczyny stresu np. przegęszczenie, odłączenie od grupy, widok prześladowcy itp. Następstwa długotrwałego stresu psychicznego u zwierząt. Jak zwierzęta radzą sobie ze stresem. Łagodzenie stresu u zwierząt domowych np. muzykoterapią czy za pomocą odpowiednich czynności zastępczych.1
T-A-3Test labiryntu jako metoda badania przejawów pamięci i uczenia się u gryzoni i innych zwierząt. Historia badań z użyciem labiryntów dla zwierząt. Zwierzęta "emocjonalne" i "nieemocjonalne"i ich szybkość uczenia się. Rodzaje labiryntów. Czynniki wpływające na szybkość uczenia się. Pokaz prób w labiryncie z wykorzystaniem różnych gatunków gryzoni. Sporządzanie wykresów. Analiza wyników doświadczenia1
T-A-4Biologiczna funkcja zalotów u zwierząt. Przykłady zalotów w różnych zwierzat1
T-A-5Monogamia, poligamia (poliandria i poligynia - symultaniczna, sekwencyjna i haremowa), promiskuityzm u zwierząt. Zdrady małżeńskie. Czas trwania związków. Ptaki jako najbardziej monogamiczna gromada kręgowców. Funkcje rodziców i rodzin zwierzęcych. Eksperymenty Harry'ego Harlowa.1
5

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Etologia jako nauka i jej powiązania z innymi dziedzinami nauk biologicznych. Metody badań etologicznych, etogramy i ich interpretacja Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zachowania zwierzat. Komponenty wrodzone i wyuczone zachowania. Systemy sensoryczne - ogólna organizacja i mechanizm działania. Wyjatkowe zdolności percepcyjne zwierzat.1
T-W-2Wpływ udomowienia i oswojenia zwierząt na ich zachowania - porównanie z "pobratymcami" żyjącymi w naturze. Typy układu nerwowego i temperament u zwierząt. Podstawowe zaburzenia zachowania zwierzat.1
T-W-3Motywy, popędy, emocje u zwierzat. Pojęcie instynktu, koncepcja instynktu w etologii i fizjologii, fazy i etapy zachowań instynktowych. Sztywność i plastyczność instynktów. Motywacja i zachowania motywacyjne. Popędy apetytywne i awersyjne. Uczucia i emocje, emocje dodatnie i ujemne, znaczenie adaptacyjne stanów emocjonalnych. Mózgowe podłoże czynności . popędowych i emocjonalnych. Obciążenia emocjonalne a choroby zwierząt.1
T-W-4Uczenie się i pamięć u zwierzat Uczenie się konieczne i fakultatywne. Warunkowanie, imprinting, habituacja, metoda prób i błędów. Fizjologiczne mechanizmy uczenia się i pamięci, etapy pamięci. Mechanizm i lokalizacja procesów pamięci świeżej. Pamięć trwała, pojemność i konsolidacja pamięci. Hipotezy mechanizmów trwałego zapamiętywania, odtwarzanie zapamiętanych informacji. Zaburzenia pamięci. "Doświadczenie i mądrość gatunku".1
T-W-5Hierarchia biologiczna. Zespoły anonimowe. Zespoły homotypowe ze stosunkami osobistymi. Grupy społeczne: grupy rozrodcze (rodziny, szczepy), gromady wielorodzinne (hordy, grupy scalone), grupy terytorialne (kolonie lęgowe, wspólnoty gniazdowe, grupy tokowiskowe ), grupy celowe (przedszkola, żłobki), grupy o jednakowym charakterze biologicznym. Hierarchia społeczna. Rodzaje hierarchii (nieuporządkowana, liniowa, trójkątna, kołowa, piramida hierarchiczna).Wady i zalety życia społecznego.1
5

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1uczestnictwo w zajęciach5
A-A-2Samodzielne zgłębianie literatury przedmiotu12
A-A-3Konsultacje z prowadzącym ćwiczenia1
A-A-4Przygotowanie prezentacji z użyciem programu power point na wyznaczony temat5
A-A-5Przygotowanie się do sprawdzianu zaliczającego ćwiczenia7
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestniczenie w wykładach5
A-W-2Konsultacje z prowadzacymi wykłady2
A-W-3Sududiowanie lireratury związanej z tematyką bieżących wykładów11
A-W-4Przygotowanie do zaliczenia materiału objętego programem wykładów10
A-W-5Sprawdzian zaliczający część wykładową2
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O8.2_W01Student powinien definiować podstawowe pojęcia z zakresu etologii oraz znac podstawowe mechanizmy wrodzone, jak i nabyte kierujace zachowaniem zwierząt.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W13zna podstawowe procesy, rozłożone w czasie i w różnych środowiskach, prowadzące do przekształcania się cech i właściwości organizmów żywych
BL_1A_W05nazywa i opisuje mechanizmy podstawowych procesów życiowych organizmów na różnym poziomie organizacji
BL_1A_W26potrafi dobrać i opracować materiał źródłowy niezbędny do napisania zarówno prezentacji jak i pracy dyplomowej w obszarze nauk przyrodniczych, zna podstawowe regulacje prawne w zakresie praw autorskich
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W01rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
P1A_W04ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
P1A_W06ma wiedzę w zakresie statystyki i informatyki na poziomie pozwalającym na opisywanie i interpretowanie zjawisk przyrodniczych
P1A_W10zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności przemysłowej i prawa autorskiego; potrafi korzystać z zasobów informacji patentowej
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O8.2_U01Student powinienwinien umieć interpretować zachowania i stany emocjonalne zwierzat podczas ich obserwacji i pracy z nimi
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U11potrafi poszukiwać i gromadzić materiały dotyczące zagadnień problemowych, w tym związanych z realizacją tematu pracy dyplomowej oraz dokonywać ich selekcji pod kątem wartości merytorycznej. Nabywa umiejętności dotyczących wyboru i określania celu pracy, problemów badawczych, opracowania i zaprezentowania swoich wniosków na szerszym forum. Nabywa umiejętności redagowania tekstu pod względem edytorskim, korzysta na poziomie podstawowym z literatury w języku obcym na poziomie B2
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_U02rozumie literaturę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów w języku polskim; czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim
P1A_U10posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U12ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O8.2_K01W wyniku przeprowadzonych zajęć nabędzie postawę nacechowaną szacunkiem i dbałością o dobro zwierzat, jako naszych braci mniejszych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_K06przejawia pozytywne przekonania i postawy wobec ludzi, organizmów i środowiska oraz wysoką wrażliwość na ich potrzeby i problemy
BL_1A_K02rozumie podstawowe zasady etyki i postępuje zgodnie z nimi w swojej działalności
BL_1A_K05ma otwartą i poszukującą postawę ogólnego i kierunkowego kształtowania i rozwijania własnej aktywności poznawczej w oparciu o różne naukowe źródła informacji
BL_1A_K01wykazuje zrozumienie podstawowych procesów i zjawisk biologicznych oraz przekonanie o ich empirycznej poznawalności w oparciu o metody matematyczne i statystyczne
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_K01rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie
P1A_K02potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
P1A_K03potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania
P1A_K04prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
P1A_K05rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych
P1A_K06jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych; umie postępować w stanach zagrożenia
P1A_K07wykazuje potrzebę stałego aktualizowania wiedzy kierunkowej