Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)

Sylabus przedmiotu Chronobiologia:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Biologia
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta licencjat
Obszary studiów nauk przyrodniczych
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Chronobiologia
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki
Nauczyciel odpowiedzialny Alicja Dratwa-Chałupnik <Alicja.Dratwa-Chalupnik@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 1,0 ECTS (formy) 1,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 6 Grupa obieralna 1

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA3 5 0,50,41zaliczenie
wykładyW3 5 0,50,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowa wiedza z zakresu biologii komórki.
W-2Podstawowa wiedza z zakresu fizjologii zwierząt.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Filogeneza zegara biologicznego kręgowców. Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.1
T-A-2Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.1
T-A-3Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych. Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.1
T-A-4Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).1
T-A-5Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).1
5
wykłady
T-W-1Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.1
T-W-2Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.1
T-W-3Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.1
T-W-4Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.1
T-W-5Pisemne zaliczenie z treści wykładów1
5

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Aktywny udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych.5
A-A-2Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych.5
A-A-3Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i jego omówienie podczas zajęć audytoryjnych.5
15
wykłady
A-W-1Udział studenta w wykładach.5
A-W-2Samodzielne studiowanie tematyki wykładów.5
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia z treści wykładów5
15

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
M-3Praca w grupach.
M-4Dyskusja dydaktyczna.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-2Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
S-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O4.2_W01
Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii.
BL_1A_W13, BL_1A_W10, BL_1A_W12P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06C-1T-W-2, T-W-1M-1, M-2S-4
BL_1A_BL-S-O4.2_W02
Student jest w stanie wymienić, scharakteryzować oraz rozróżniać rytmy biologiczne oraz wymienić i opisać przykłady rytmów biologicznych na poziomie komórki, narządów i układów.
BL_1A_W13, BL_1A_W14, BL_1A_W12P1A_W01, P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06, P1A_W08C-1T-W-3, T-W-4M-1, M-2S-4
BL_1A_BL-S-O4.2_W03
Student jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.
BL_1A_W13, BL_1A_W12P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06C-1T-W-1, T-W-4M-1, M-2S-4

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O4.2_U01
Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
BL_1A_U08, BL_1A_U06, BL_1A_U03P1A_U01, P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11C-1T-A-4, T-A-5, T-A-2, T-A-3, T-A-1M-2, M-3, M-4S-2, S-1, S-3
BL_1A_BL-S-O4.2_U02
Student umie posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
BL_1A_U08P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11C-1T-A-4, T-A-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3M-2, M-3, M-4S-1, S-3, S-2

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O4.2_K01
Student wykazuje świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
BL_1A_K01P1A_K01, P1A_K04C-1T-A-4, T-A-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-1M-1, M-2, M-3, M-4

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-S-O4.2_W01
Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii.
2,0Studen nie umie wymienić elementów centralnego zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę i czynność oraz opisać wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego a także opisać ogólnoustrojową rolę centralnego zegara biologicznego, student nie zna i nie potrafi zdefiniować ani opisać podstawowych pojęć używanych w chronobiologii.
3,0Student potrafi wymienić elementy centralnego zegara biologicznego oraz student umie opisać kilka podstawowych pojęć używanych w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
3,5Student umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego, student zna i umie opisać podstawowe pojęcia używane w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
4,0Student umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać ich rolę oraz wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego, student zna i umie opisać większość pojęć używanych w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
4,5Student umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać ich lokalizację i pełnioną funkcję oraz opisać wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego, student zna i umie zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
5,0Umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę i czynność a także opisać ogólnoustrojową rolę centralnego zegara biologicznego oraz jego wpływ na zegary obwodowe, student zna terminologię używaną w chronobiologii i umie zdefiniować każde pojęcie.
BL_1A_BL-S-O4.2_W02
Student jest w stanie wymienić, scharakteryzować oraz rozróżniać rytmy biologiczne oraz wymienić i opisać przykłady rytmów biologicznych na poziomie komórki, narządów i układów.
2,0Student nie umie podzielić rytmów biologicznych według przyczyn wywołujących rytmy oraz według ich czasu trwania oraz podać przykłady, przebieg oraz ich regulację, a także nie umie rozróżniać rytmów biologicznych, a także nie umie przedstawić i opisać przykładów rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów w tym wyjaśnić znaczenie tych rytmów w funkcjonowaniu organizmów żywych.
3,0Student umie poprawnie wymienić i opisać podstawowe rodzaje rytmów biologicznych występujących u ludzi i zwierząt, a także potrafi podać wybrane, podstawowe przykłady wewnatrzustrojowych rytmów biologicznych.
3,5Student umie wymienić i opisać większość rytmów biologicznych występujących u ludzi i zwierząt oraz umie podać i ogólnie opisać wybrane przykłady wewnatrzustrojowych rytmów biologicznych.
4,0Student umie podzielić rytmy biologiczne występujące u ludzi i zwierząt oraz podać wybrane przykłady i je opisać, a także umie przedstawić i opisać wybrane przykłady rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów.
4,5Student umie podzielić rytmy biologiczne według przyczyn wywołujących rytmy oraz według ich czasu trwania oraz podać przykłady i w większości je opisać, a także umie przedstawić i opisać wybrane przykłady rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów oraz podać jaki to może mieć wpływ na czynnosć organizmu.
5,0Student umie podzielić rytmy biologiczne według przyczyn wywołujących rytmy oraz według ich czasu trwania, umie rozróżniać rytmy oraz podać przykłady, przebieg oraz ich regulację, a także umie przedstawić i opisać wiele przykładów rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów w tym wyjaśnić znaczenie tych rytmów w funkcjonowaniu organizmów żywych.
BL_1A_BL-S-O4.2_W03
Student jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.
2,0Student nie umie wyjaśnić znaczenia biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i nie potrafi podać przykładów takiego przystosowania, a także nie umie wyjaśnić przyczyn migracji zwierząt, ani podać przykładów, opisać i wyjaśnić hibernację i estywację, ponadto nie umie zdefiniować pojęcie snu, opisać i wyjaśnić biologicznej roli snu, nie umie wymienić i opisać fazy snu, nie umie wyjaśnić pojęcia hemostaza snu i nie umie podać skutków zaburzeń lub/i deprywacji snu, ani opisać i wyjaśnić zmienności snu w ontogenezie.
3,0Student potrafi podać podstawowe przykłady, które by wyjaśniały znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego, a także w stopniu podstawowym opisać pojęcie snu i jego biologiczne znaczenie.
3,5Student umie wyjaśnić na wybranych przykładach znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego, a także opisać ogólnie pojęcie snu i jego biologiczne znaczenie, opisać ogólnie pojęcie hemostaza snu i podać parę czynników mających wpływ na sen.
4,0Student umie wyjaśnić znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i podać przykłady takiego przystosowania (w tym migrację zwierząt, sen zimowy, hibernację i estywację), a także umie opisać pojęcie snu (w tym wymienić fazy snu) i jego biologiczne znaczenie, opisać pojęcie hemostaza snu i podać większość czynników mających wpływ na sen.
4,5Student umie wyjaśnić znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i podać przykłady takiego przystosowania, a także podać przykłady zwierząt migrujących, zapadających w sen zimowych oraz ogólnie opisać hibernację i estywację na wybranych przykładach, ponadto umie opisać pojęcie snu i jego biologiczne znaczenie, ogólnie opisać fazy snu, opisać pojęcie hemostaza snu i podać skutki zaburzeń lub/i deprywacji snu, ogólnie opisać zmienności snu w ontogenezie.
5,0Student umie wyjaśnić znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i podać wiele przykładów takiego przystosowania, a także wyjaśnić przyczyny migracji zwierząt i podać przykłady, opisać i wyjaśnić hibernację i estywację, ponadto umie zdefiniować pojęcie snu, opisać i wyjaśnić biologiczną rolę snu, wymienić i opisać fazy snu, wyjaśnić pojęcie hemostaza snu i podać skutki zaburzeń lub/i deprywacji snu, opisać i wyjaśnić zmienności snu w ontogenezie.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-S-O4.2_U01
Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
2,0Student nie potrafi interpretować cykliczności procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływu czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych (na poziomie, komórki, narządów i układów), ani nie potrafi analizować przyczyn wędrówek organizmów żywych i innych zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
3,0Student potrafi poprawnie interpretować cykliczność kilku procesów fizjologicznych oraz poprawnie ocenia wpływ kilku czynników środowiskowych na przebieg kilku procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w poprawnie analizuje przyczyny kilku zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
3,5Student umie poprawnie interpretować cykliczność podstawowych procesów fizjologicznych oraz poprawnie ocenia wpływ podstawowych czynników środowiskowych na przebieg wybranych procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w poprawnie analizuje przyczyny podstawowych zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
4,0Student potrafi interpretować cykliczność głównych procesów fizjologicznych oraz oceniać wpływ głównych czynników środowiskowych na przebieg wybranych procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w stopniu dobrym analizuje przyczyny zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
4,5Student potrafi interpretować cykliczność większości procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ większości czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także analizuje przyczyny zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
5,0Student potrafi interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych (na poziomie, komórki, narządów i układów) a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych i innych zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
BL_1A_BL-S-O4.2_U02
Student umie posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
2,0Student nie potrafi posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
3,0Student potrafi w podstawowym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
3,5Student potrafi w dostatecznym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
4,0Student potrafi w dobrym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
4,5Student potrafi dużym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
5,0Student potrafi w wysokim stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-S-O4.2_K01
Student wykazuje świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
2,0Student nie wykazuje zdolności do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomości znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
3,0Student w podstawowym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
3,5Student poprawnie wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
4,0Student w dobrym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
4,5Student w dużym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
5,0Student w wysokim stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.

Literatura podstawowa

  1. Cymborowski Bronisław, Zegary biologiczne, PWN, Warszawa, 1987
  2. Szmigielski Stanisław, Chronobiologia. Rytmy biologiczne człowieka, PWN, Warszawa, 1974
  3. Emme Andrzej, Rytmy biologiczne, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1968

Literatura dodatkowa

  1. Russell G. Foster, Rhythms of Life: The Biological Clocks that Control the Daily Lives of Every Living Thing, Yale University Press, New Haven, USA, 2005, książka w języku angielskim
  2. Jay C. Dunlap, Jennifer J. Loros i Patricia J. DeCoursey, Chronobiology: Biological Timekeeping, Sinauer Associates, Inc., Sunderland, USA, 2009, książka w języku angielskim

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Filogeneza zegara biologicznego kręgowców. Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.1
T-A-2Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.1
T-A-3Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych. Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.1
T-A-4Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).1
T-A-5Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).1
5

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.1
T-W-2Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.1
T-W-3Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.1
T-W-4Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.1
T-W-5Pisemne zaliczenie z treści wykładów1
5

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Aktywny udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych.5
A-A-2Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych.5
A-A-3Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i jego omówienie podczas zajęć audytoryjnych.5
15
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Udział studenta w wykładach.5
A-W-2Samodzielne studiowanie tematyki wykładów.5
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia z treści wykładów5
15
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O4.2_W01Student jest w stanie wymienić elementy zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę oraz wzajemne powiązania funkcjonalne, a także wymienić i zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W13zna podstawowe procesy, rozłożone w czasie i w różnych środowiskach, prowadzące do przekształcania się cech i właściwości organizmów żywych
BL_1A_W10zna anatomiczną i morfologiczną budowę ciała organizmów żywych z topograficznym opisem i lokalizacją narządów, rozumie powiązania morfologiczno-funkcjonalne tkanek i narządów
BL_1A_W12ma znajomość anatomicznych i fizjologicznych przystosowań organizmów żywych lub biocenoz do środowiska przyrodniczego
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W01rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
P1A_W04ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
P1A_W06ma wiedzę w zakresie statystyki i informatyki na poziomie pozwalającym na opisywanie i interpretowanie zjawisk przyrodniczych
Cel przedmiotuC-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programoweT-W-2Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.
T-W-1Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
Sposób ocenyS-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Studen nie umie wymienić elementów centralnego zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę i czynność oraz opisać wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego a także opisać ogólnoustrojową rolę centralnego zegara biologicznego, student nie zna i nie potrafi zdefiniować ani opisać podstawowych pojęć używanych w chronobiologii.
3,0Student potrafi wymienić elementy centralnego zegara biologicznego oraz student umie opisać kilka podstawowych pojęć używanych w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
3,5Student umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego, student zna i umie opisać podstawowe pojęcia używane w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
4,0Student umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać ich rolę oraz wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego, student zna i umie opisać większość pojęć używanych w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
4,5Student umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać ich lokalizację i pełnioną funkcję oraz opisać wzajemne interakcje pomiędzy składowymi zegara biologicznego, student zna i umie zdefiniować pojęcia używane w chronobiologii, z którymi zapoznał się na zajęciach.
5,0Umie wymienić elementy składowe centralnego zegara biologicznego i opisać ich lokalizację, ogólną budowę i czynność a także opisać ogólnoustrojową rolę centralnego zegara biologicznego oraz jego wpływ na zegary obwodowe, student zna terminologię używaną w chronobiologii i umie zdefiniować każde pojęcie.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O4.2_W02Student jest w stanie wymienić, scharakteryzować oraz rozróżniać rytmy biologiczne oraz wymienić i opisać przykłady rytmów biologicznych na poziomie komórki, narządów i układów.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W13zna podstawowe procesy, rozłożone w czasie i w różnych środowiskach, prowadzące do przekształcania się cech i właściwości organizmów żywych
BL_1A_W14zna powiązania między organizmami żywymi a środowiskiem biotycznym i abiotycznym
BL_1A_W12ma znajomość anatomicznych i fizjologicznych przystosowań organizmów żywych lub biocenoz do środowiska przyrodniczego
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W01rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
P1A_W03ma wiedzę z zakresu matematyki, fizyki i chemii niezbędną dla zrozumienia podstawowych procesów i zjawisk przyrodniczych
P1A_W04ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
P1A_W06ma wiedzę w zakresie statystyki i informatyki na poziomie pozwalającym na opisywanie i interpretowanie zjawisk przyrodniczych
P1A_W08rozumie związki między osiągnięciami wybranej dziedziny nauki i dyscypliny nauk przyrodniczych a możliwościami ich wykorzystania w życiu społeczno-gospodarczym z uwzględnieniem zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej
Cel przedmiotuC-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programoweT-W-3Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.
T-W-4Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
Sposób ocenyS-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie umie podzielić rytmów biologicznych według przyczyn wywołujących rytmy oraz według ich czasu trwania oraz podać przykłady, przebieg oraz ich regulację, a także nie umie rozróżniać rytmów biologicznych, a także nie umie przedstawić i opisać przykładów rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów w tym wyjaśnić znaczenie tych rytmów w funkcjonowaniu organizmów żywych.
3,0Student umie poprawnie wymienić i opisać podstawowe rodzaje rytmów biologicznych występujących u ludzi i zwierząt, a także potrafi podać wybrane, podstawowe przykłady wewnatrzustrojowych rytmów biologicznych.
3,5Student umie wymienić i opisać większość rytmów biologicznych występujących u ludzi i zwierząt oraz umie podać i ogólnie opisać wybrane przykłady wewnatrzustrojowych rytmów biologicznych.
4,0Student umie podzielić rytmy biologiczne występujące u ludzi i zwierząt oraz podać wybrane przykłady i je opisać, a także umie przedstawić i opisać wybrane przykłady rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów.
4,5Student umie podzielić rytmy biologiczne według przyczyn wywołujących rytmy oraz według ich czasu trwania oraz podać przykłady i w większości je opisać, a także umie przedstawić i opisać wybrane przykłady rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów oraz podać jaki to może mieć wpływ na czynnosć organizmu.
5,0Student umie podzielić rytmy biologiczne według przyczyn wywołujących rytmy oraz według ich czasu trwania, umie rozróżniać rytmy oraz podać przykłady, przebieg oraz ich regulację, a także umie przedstawić i opisać wiele przykładów rytmów biologicznych na poziomie kómórki oraz wybranych narządów i układów w tym wyjaśnić znaczenie tych rytmów w funkcjonowaniu organizmów żywych.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O4.2_W03Student jest w stanie objaśnić znaczenie biorytmów w procesie adaptacji organizmów żywych do środowiska oraz jest w stanie zdefiniować i wymienić fazy snu oraz opisać biologiczne znaczenie snu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W13zna podstawowe procesy, rozłożone w czasie i w różnych środowiskach, prowadzące do przekształcania się cech i właściwości organizmów żywych
BL_1A_W12ma znajomość anatomicznych i fizjologicznych przystosowań organizmów żywych lub biocenoz do środowiska przyrodniczego
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W01rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
P1A_W04ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
P1A_W06ma wiedzę w zakresie statystyki i informatyki na poziomie pozwalającym na opisywanie i interpretowanie zjawisk przyrodniczych
Cel przedmiotuC-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programoweT-W-1Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
T-W-4Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
Sposób ocenyS-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie umie wyjaśnić znaczenia biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i nie potrafi podać przykładów takiego przystosowania, a także nie umie wyjaśnić przyczyn migracji zwierząt, ani podać przykładów, opisać i wyjaśnić hibernację i estywację, ponadto nie umie zdefiniować pojęcie snu, opisać i wyjaśnić biologicznej roli snu, nie umie wymienić i opisać fazy snu, nie umie wyjaśnić pojęcia hemostaza snu i nie umie podać skutków zaburzeń lub/i deprywacji snu, ani opisać i wyjaśnić zmienności snu w ontogenezie.
3,0Student potrafi podać podstawowe przykłady, które by wyjaśniały znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego, a także w stopniu podstawowym opisać pojęcie snu i jego biologiczne znaczenie.
3,5Student umie wyjaśnić na wybranych przykładach znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego, a także opisać ogólnie pojęcie snu i jego biologiczne znaczenie, opisać ogólnie pojęcie hemostaza snu i podać parę czynników mających wpływ na sen.
4,0Student umie wyjaśnić znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i podać przykłady takiego przystosowania (w tym migrację zwierząt, sen zimowy, hibernację i estywację), a także umie opisać pojęcie snu (w tym wymienić fazy snu) i jego biologiczne znaczenie, opisać pojęcie hemostaza snu i podać większość czynników mających wpływ na sen.
4,5Student umie wyjaśnić znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i podać przykłady takiego przystosowania, a także podać przykłady zwierząt migrujących, zapadających w sen zimowych oraz ogólnie opisać hibernację i estywację na wybranych przykładach, ponadto umie opisać pojęcie snu i jego biologiczne znaczenie, ogólnie opisać fazy snu, opisać pojęcie hemostaza snu i podać skutki zaburzeń lub/i deprywacji snu, ogólnie opisać zmienności snu w ontogenezie.
5,0Student umie wyjaśnić znaczenie biorytmów w przystosowaniu się organizmów żywych do zmian środowiska biotycznego i abiotycznego i podać wiele przykładów takiego przystosowania, a także wyjaśnić przyczyny migracji zwierząt i podać przykłady, opisać i wyjaśnić hibernację i estywację, ponadto umie zdefiniować pojęcie snu, opisać i wyjaśnić biologiczną rolę snu, wymienić i opisać fazy snu, wyjaśnić pojęcie hemostaza snu i podać skutki zaburzeń lub/i deprywacji snu, opisać i wyjaśnić zmienności snu w ontogenezie.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O4.2_U01Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U08ma umiejętność rozumienia podstawowych procesów i praw ekologicznych; wykonuje samodzielnie lub w zespole proste zadania badawcze; potrafi nakreślić problemy dotyczące ochrony środowiska i przyrody; zna mechanizmy określające zależności zachodzące między organizmami a środowiskiem atmosferycznym; interpretuje pojęcie bioróżnorodności; potrafi na podstawie analizy dostępnych materiałów ocenić wartość przyrodniczą określonych terenów; umie omówić główne mechanizmy ewolucyjne roślin i zwierząt; analizuje zagadnienia związane z powstaniem i ewolucją życia na Ziemi; specyfikę i metodykę badań z zakresu etologii, badań zachowań zwierząt pojedynczych i w grupie, w warunkach naturalnych, zwierząt udomowionych;
BL_1A_U06posiada umiejętność rozumienia mechanizmów determinujących funkcje życiowe, ontogenezę; potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami biologii molekularnej, inżynierii genetycznej, potrafi określić obszary, w których wykorzystuje się techniki molekularne; potrafi przeprowadzić proste analizy molekularne pod opieką prowadzącego; posiada umiejętności analizy i interpretacji wyników;
BL_1A_U03wykorzystuje wiedzę w celu charakteryzowania i klasyfikacji organizmów żywych w oparciu o źródła monograficzne; analizuje rozprzestrzenianie i przyczyny wędrówek organizmów żywych; umie w oparciu o systematykę rozpoznać typy, gromady, gatunki organizmów zwierzęcych; analizuje rozprzestrzenianie się owoców i nasion; posiada umiejętność rozpoznawania ważniejszych gatunków roślin krajowych; umie charakteryzować rośliny korzystając ze źródeł monograficznych; posiada praktyczne umiejętności obserwacji roślin w miejscu ich występowania; potrafi określić czynności mające na celu racjonalne gospodarowanie zwierzyną zgodnie z założeniami ochrony przyrody oraz zgodnie z gospodarką rolną i leśną;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_U01stosuje podstawowe techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U03wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne
P1A_U04wykonuje zlecone proste zadania badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego
P1A_U06przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
P1A_U10posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U11uczy się samodzielnie w sposób ukierunkowany
Cel przedmiotuC-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programoweT-A-4Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).
T-A-5Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).
T-A-2Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
T-A-3Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych. Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.
T-A-1Filogeneza zegara biologicznego kręgowców. Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.
Metody nauczaniaM-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
M-3Praca w grupach.
M-4Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
S-1Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi interpretować cykliczności procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływu czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych (na poziomie, komórki, narządów i układów), ani nie potrafi analizować przyczyn wędrówek organizmów żywych i innych zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
3,0Student potrafi poprawnie interpretować cykliczność kilku procesów fizjologicznych oraz poprawnie ocenia wpływ kilku czynników środowiskowych na przebieg kilku procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w poprawnie analizuje przyczyny kilku zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
3,5Student umie poprawnie interpretować cykliczność podstawowych procesów fizjologicznych oraz poprawnie ocenia wpływ podstawowych czynników środowiskowych na przebieg wybranych procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w poprawnie analizuje przyczyny podstawowych zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
4,0Student potrafi interpretować cykliczność głównych procesów fizjologicznych oraz oceniać wpływ głównych czynników środowiskowych na przebieg wybranych procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także w stopniu dobrym analizuje przyczyny zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
4,5Student potrafi interpretować cykliczność większości procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ większości czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych, a także analizuje przyczyny zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
5,0Student potrafi interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych (na poziomie, komórki, narządów i układów) a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych i innych zachowań zwierząt wynikających z cykliczności środowiska biotycznego i abiotycznego.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O4.2_U02Student umie posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U08ma umiejętność rozumienia podstawowych procesów i praw ekologicznych; wykonuje samodzielnie lub w zespole proste zadania badawcze; potrafi nakreślić problemy dotyczące ochrony środowiska i przyrody; zna mechanizmy określające zależności zachodzące między organizmami a środowiskiem atmosferycznym; interpretuje pojęcie bioróżnorodności; potrafi na podstawie analizy dostępnych materiałów ocenić wartość przyrodniczą określonych terenów; umie omówić główne mechanizmy ewolucyjne roślin i zwierząt; analizuje zagadnienia związane z powstaniem i ewolucją życia na Ziemi; specyfikę i metodykę badań z zakresu etologii, badań zachowań zwierząt pojedynczych i w grupie, w warunkach naturalnych, zwierząt udomowionych;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_U03wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne
P1A_U04wykonuje zlecone proste zadania badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego
P1A_U06przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
P1A_U10posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P1A_U11uczy się samodzielnie w sposób ukierunkowany
Cel przedmiotuC-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programoweT-A-4Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).
T-A-5Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).
T-A-1Filogeneza zegara biologicznego kręgowców. Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.
T-A-2Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
T-A-3Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych. Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.
Metody nauczaniaM-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
M-3Praca w grupach.
M-4Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-2Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
3,0Student potrafi w podstawowym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
3,5Student potrafi w dostatecznym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
4,0Student potrafi w dobrym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
4,5Student potrafi dużym stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
5,0Student potrafi w wysokim stopniu posługiwać się wiedzą na temat rytmów biologicznych oraz metod ich badania i wykorzystywać tą wiedzę w naukach biologicznych.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O4.2_K01Student wykazuje świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_K01wykazuje zrozumienie podstawowych procesów i zjawisk biologicznych oraz przekonanie o ich empirycznej poznawalności w oparciu o metody matematyczne i statystyczne
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_K01rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie
P1A_K04prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
Cel przedmiotuC-1Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu chronobiologii, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w mechanizmie adaptacji organizmów do środowiska oraz relacji miedzy biorytmami a procesami zachodzącymi w organizmach jedno- i wielokomórkowych, zapoznanie studentów z wyznaczniki i rodzajami rytmów biologicznych oraz uzmysłowienie studentom znaczenia wiedzy z zakresu biorytmów w planowaniu badań na organizmach i późniejszym wnioskowaniu.
Treści programoweT-A-4Rytmy ultradobowe, okołotygodniowe, okołomiesięczne, sezonowe, wieloletnie u ludzi i zwierząt (przykłady, przebieg, regulacja).
T-A-5Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja. Wykorzystanie osiągnięć chronobiologii w nauce i praktyce (farmakologia, medycyna, rolnictwo).
T-A-1Filogeneza zegara biologicznego kręgowców. Siatkówka, jądro nadskrzyżowaniowe i szyszynka jako elementy zegara biologicznego ssaków. Biologiczna rola melatoniny.
T-A-2Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
T-A-3Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym. Spontaniczna, bioelektryczna aktywność komórek nerwowych i mięśniowych. Cykl komórkowy i okołodobowy rytm indeksu mitotycznego. Circadialne zmiany ultrastruktury cytoplazmy i czynności organelli komórkowych. Rytmy na poziomie narządów i układów. Dobowy rytm aktywności mózgu oraz współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. Okołodobowa periodyka pracy serca i ciśnienia krwi. Rytmika układu endokrynnego i immunologicznego.
T-W-2Podwzgórze, szyszynka, melatonina a rytmy biologiczne.
T-W-3Rytmy okołodobowe, lunarne, sezonowe i wieloletnie - przykłady. Rytmy biologiczne a funkcjonowanie wybranych narządów i układów.
T-W-4Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
T-W-1Chronobiologia, a nauki przyrodnicze – rys historyczny. Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska. Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka. Terminologia używana w chronobiologii.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
M-3Praca w grupach.
M-4Dyskusja dydaktyczna.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie wykazuje zdolności do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomości znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
3,0Student w podstawowym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
3,5Student poprawnie wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
4,0Student w dobrym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
4,5Student w dużym stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.
5,0Student w wysokim stopniu wykazuje zdolność do rozrózniania rytmów endo- i egzogennych oraz świadomość znaczenia zegarów molekularnych w cyklicznośći procesów fizjologicznych.