Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Zootechnika (S2)
specjalność: Hodowla zwierząt gospodarskich

Sylabus przedmiotu Techniki przetwarzania pierza:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Zootechnika
Forma studiów studia stacjonarne Poziom drugiego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta magister inżynier
Obszary studiów nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, studiów inżynierskich
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Techniki przetwarzania pierza
Specjalność Agroturystyka
Jednostka prowadząca Zakład Hodowli Ptaków Użytkowych i Ozdobnych
Nauczyciel odpowiedzialny Danuta Majewska <Danuta.Majewska@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 1,0 ECTS (formy) 1,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 7 Grupa obieralna 4

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW3 15 1,01,00zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowe wiadomości z zakresu żywienia i utrzymania drobiu w szczególności wpływu warunków chowu na jakość pierza.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studentów z surowcem pierzarskim, sposobami pozyskiwania, przetwarzania, klasyfikacją i oceną pierza.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
wykłady
T-W-1Rozwój pierzarstwa w kraju, światowy rynek pierza. Ekonomiczne i gospodarcze znaczenie pierza. Obrót pierzem.1
T-W-2Sposoby pozyskiwania pierza. Opady ptaków – gatunki i podział. Czynniki wpływające na ilość i jakość pierza.Charakterystyka piór, rodzaje piór w zależność od ich rozmieszczenia na ciele ptaka, pierzenie się ptaków.2
T-W-3Zasady klasyfikacji i oceny pierza: badania organoleptyczne, badania analityczne. Szkodniki piór: rodzaje szkodników, szkodniki niszczące pióra na żywym ptaku, szkodniki zdjęte z ptasich piór, rodzaje uszkodzeń piór.3
T-W-4Procesy uszlachetniające pierze. Warunki magazynowania pierza, konserwacja surowców pierzarskich, przygotowanie surowców do produkcji. Produkcja pierza pościelowego: organizacja przerobu, sposoby sortowania.2
T-W-5Wyrób poduszek, pierzyn: odważanie, napełnianie i zszywanie, pakowanie wyrobów gotowych, ocena jakości produktów, użytkowanie i konserwacja wyrobów pościelowych.2
T-W-6Produkcja piór na cele ozdobne i specjalne: surowce na cele ozdobne, surowce na pióra przemysłowe, galanteryjne i specjalne. Wyrób piór kapeluszowych i funkcjonalnych: przygotowanie piór do barwienia, barwienie, lakierowanie piór, przycinanie i modelowanie, pakowanie piór.2
T-W-7Tkaniny do wyrobów pościelowych: rodzaje, magazynowanie tkanin, szycie wsyp i kołder. Organizacja produkcji wyrobów pościelowych i kołder: normalizacja wyrobów pościelowych, pierze i puch do wyrobów pościelowych i kołder.1
T-W-8Organizacja zakładu pierzarskiego. Laboratorium zakładowe: zadania, metody pracy, wyposażenie Końcowa ocena jakości półproduktów i wyrobów gotowych. Zasady rozliczenia produkcji.2
15

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
wykłady
A-W-1Studiowanie wskazanej literatury.4
A-W-2Uczestnictwo w zajęciach15
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia8
A-W-4Pisemne zaliczenie treści zawartych w wykładach1
A-W-5Uczestnictwo w konsultacjach2
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wyklad informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej.
M-2Wykład konwersatoryjny.
M-3Dyskusja.
M-4Pokaz.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocenianie ciągłe na podstawie aktywności na zajęciach.
S-2Ocena podsumowująca: Kolokwium pisemne.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_2A_??_W01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student, charakteryzuje jakość i możliwości wykorzystania surowca pierzarskiego. Zna metody klasyfikacji i oceny pierza oraz rozróżnia pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych.
ZO_2A_W09R2A_W05InzA2_W01, InzA2_W04C-1T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3, M-4S-1, S-2

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_2A_??_K01
Student przejawia zainteresowanie samodzielnym zdobywaniem wiedzy i jest aktywny poznawczo
ZO_2A_K02R2A_K01, R2A_K07InzA2_K02C-1T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3, M-4S-1

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_2A_??_W01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student, charakteryzuje jakość i możliwości wykorzystania surowca pierzarskiego. Zna metody klasyfikacji i oceny pierza oraz rozróżnia pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych.
2,0Student: - nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć omawianych w trakcie wykladów - nie zna podstawowych pozycji literatury przedmiotu, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność, - nie potrafi rozróżnić pierza poszczególnych gatunków ptaków użytkowych, - nie zna sposobów zagospodarowania surowca pierzarskiego oraz metod klasyfikacji i oceny jakości pierza
3,0Student: - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów - potrafi z wydatną pomocą nauczyciela rozróżnić pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych oraz wymienić niektóre metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza - zna możliwości zagospodarowania surowca pierzarskiego
3,5Student: - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów - potrafi z nieznaczną pomocą nauczyciela rozróżnić pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych - potrafi wymienićmetody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza
4,0Student: - w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy - samodzielnie identyfikuje pierze poszczegolnych gatunków ptaków uzytkowych - zna metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza i opisuje większość z nich
4,5Student: w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów, - samodzielnie identyfikuje pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych - zna i opisuje metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza
5,0Student: - w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów - samodzielnie identyfikuje pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych - zna i opisuje metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_2A_??_K01
Student przejawia zainteresowanie samodzielnym zdobywaniem wiedzy i jest aktywny poznawczo
2,0Student unika podejmowania samodzielnych działań, nie wykazuje inicjatywy i przejawia obojętna postawę wobec możliwości samoksztalcenia oraz poleceń osoby prowadzącej zajęcia
3,0Student nie unika podejmowania samodzielnych działań w zakresie samokształcenia, ale nie podejmuje ich z wlasnej inicjatywy
3,5Student nie unika podejmowania samodzielnych działań, ale niechętnie podejmuje je z własnej inicjatywy. Dość szybko przystosowuje sie do procesu dydaktycznego i polecen wykładowcy. Akceptuje poglady innych osób, ale sporadycznie zabiera głos w dyskusjii wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć
4,0Student podejmuje działania samokształceniowe z własnej woli, ale nie angażuje sie spontanicznie. Akceptuje poglądy innych osób, często zabiera głos w dyskusji i wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć
4,5Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, akceptuje poglądy innych osób, czesto zabiera głos w dyskusji i wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć
5,0Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, jest dociekliwy poznawczo, akceptuje poglądy innych osób, bardzo często zabiera głos w dyskusji i wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć

Literatura podstawowa

  1. K. Deręgowski, H. Jusik, Pierzarstwo, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1973
  2. E. Potemkowska (red.), Technologia przemysłowej produkcji drobiarskiej, PWRiL, Warszawa, 1985

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Rozwój pierzarstwa w kraju, światowy rynek pierza. Ekonomiczne i gospodarcze znaczenie pierza. Obrót pierzem.1
T-W-2Sposoby pozyskiwania pierza. Opady ptaków – gatunki i podział. Czynniki wpływające na ilość i jakość pierza.Charakterystyka piór, rodzaje piór w zależność od ich rozmieszczenia na ciele ptaka, pierzenie się ptaków.2
T-W-3Zasady klasyfikacji i oceny pierza: badania organoleptyczne, badania analityczne. Szkodniki piór: rodzaje szkodników, szkodniki niszczące pióra na żywym ptaku, szkodniki zdjęte z ptasich piór, rodzaje uszkodzeń piór.3
T-W-4Procesy uszlachetniające pierze. Warunki magazynowania pierza, konserwacja surowców pierzarskich, przygotowanie surowców do produkcji. Produkcja pierza pościelowego: organizacja przerobu, sposoby sortowania.2
T-W-5Wyrób poduszek, pierzyn: odważanie, napełnianie i zszywanie, pakowanie wyrobów gotowych, ocena jakości produktów, użytkowanie i konserwacja wyrobów pościelowych.2
T-W-6Produkcja piór na cele ozdobne i specjalne: surowce na cele ozdobne, surowce na pióra przemysłowe, galanteryjne i specjalne. Wyrób piór kapeluszowych i funkcjonalnych: przygotowanie piór do barwienia, barwienie, lakierowanie piór, przycinanie i modelowanie, pakowanie piór.2
T-W-7Tkaniny do wyrobów pościelowych: rodzaje, magazynowanie tkanin, szycie wsyp i kołder. Organizacja produkcji wyrobów pościelowych i kołder: normalizacja wyrobów pościelowych, pierze i puch do wyrobów pościelowych i kołder.1
T-W-8Organizacja zakładu pierzarskiego. Laboratorium zakładowe: zadania, metody pracy, wyposażenie Końcowa ocena jakości półproduktów i wyrobów gotowych. Zasady rozliczenia produkcji.2
15

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Studiowanie wskazanej literatury.4
A-W-2Uczestnictwo w zajęciach15
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia8
A-W-4Pisemne zaliczenie treści zawartych w wykładach1
A-W-5Uczestnictwo w konsultacjach2
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_2A_??_W01W wyniku przeprowadzonych zajęć student, charakteryzuje jakość i możliwości wykorzystania surowca pierzarskiego. Zna metody klasyfikacji i oceny pierza oraz rozróżnia pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_2A_W09ma pogłębioną wiedzę z zakresu zasad racjonalnego żywienia, chorób i utrzymania zwierząt gospodarskich, amatorskich, laboratoryjnych oraz gospodarowania populacjami zwierząt wolno żyjących, a także ich wykorzystania dla poprawy jakości życia człowieka
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR2A_W05wykazuje znajomość zaawansowanych metod, technik, technologii, narządzi i materiałów pozwalających wykorzystać i kształtować potencjał przyrody w celu poprawy jakości życia człowieka
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA2_W01ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
InzA2_W04ma podstawową wiedzę dotyczącą zarządzania, w tym zarządzania jakością, i prowadzenia działalności gospodarczej
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studentów z surowcem pierzarskim, sposobami pozyskiwania, przetwarzania, klasyfikacją i oceną pierza.
Treści programoweT-W-1Rozwój pierzarstwa w kraju, światowy rynek pierza. Ekonomiczne i gospodarcze znaczenie pierza. Obrót pierzem.
T-W-2Sposoby pozyskiwania pierza. Opady ptaków – gatunki i podział. Czynniki wpływające na ilość i jakość pierza.Charakterystyka piór, rodzaje piór w zależność od ich rozmieszczenia na ciele ptaka, pierzenie się ptaków.
T-W-3Zasady klasyfikacji i oceny pierza: badania organoleptyczne, badania analityczne. Szkodniki piór: rodzaje szkodników, szkodniki niszczące pióra na żywym ptaku, szkodniki zdjęte z ptasich piór, rodzaje uszkodzeń piór.
T-W-4Procesy uszlachetniające pierze. Warunki magazynowania pierza, konserwacja surowców pierzarskich, przygotowanie surowców do produkcji. Produkcja pierza pościelowego: organizacja przerobu, sposoby sortowania.
T-W-5Wyrób poduszek, pierzyn: odważanie, napełnianie i zszywanie, pakowanie wyrobów gotowych, ocena jakości produktów, użytkowanie i konserwacja wyrobów pościelowych.
T-W-6Produkcja piór na cele ozdobne i specjalne: surowce na cele ozdobne, surowce na pióra przemysłowe, galanteryjne i specjalne. Wyrób piór kapeluszowych i funkcjonalnych: przygotowanie piór do barwienia, barwienie, lakierowanie piór, przycinanie i modelowanie, pakowanie piór.
T-W-7Tkaniny do wyrobów pościelowych: rodzaje, magazynowanie tkanin, szycie wsyp i kołder. Organizacja produkcji wyrobów pościelowych i kołder: normalizacja wyrobów pościelowych, pierze i puch do wyrobów pościelowych i kołder.
T-W-8Organizacja zakładu pierzarskiego. Laboratorium zakładowe: zadania, metody pracy, wyposażenie Końcowa ocena jakości półproduktów i wyrobów gotowych. Zasady rozliczenia produkcji.
Metody nauczaniaM-1Wyklad informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej.
M-2Wykład konwersatoryjny.
M-3Dyskusja.
M-4Pokaz.
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocenianie ciągłe na podstawie aktywności na zajęciach.
S-2Ocena podsumowująca: Kolokwium pisemne.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student: - nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć omawianych w trakcie wykladów - nie zna podstawowych pozycji literatury przedmiotu, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność, - nie potrafi rozróżnić pierza poszczególnych gatunków ptaków użytkowych, - nie zna sposobów zagospodarowania surowca pierzarskiego oraz metod klasyfikacji i oceny jakości pierza
3,0Student: - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów - potrafi z wydatną pomocą nauczyciela rozróżnić pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych oraz wymienić niektóre metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza - zna możliwości zagospodarowania surowca pierzarskiego
3,5Student: - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów - potrafi z nieznaczną pomocą nauczyciela rozróżnić pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych - potrafi wymienićmetody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza
4,0Student: - w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy - samodzielnie identyfikuje pierze poszczegolnych gatunków ptaków uzytkowych - zna metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza i opisuje większość z nich
4,5Student: w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów, - samodzielnie identyfikuje pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych - zna i opisuje metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza
5,0Student: - w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów - samodzielnie identyfikuje pierze poszczególnych gatunków ptaków użytkowych - zna i opisuje metody oceny jakości i zasady klasyfikacji pierza
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_2A_??_K01Student przejawia zainteresowanie samodzielnym zdobywaniem wiedzy i jest aktywny poznawczo
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_2A_K02Wykazuje świadomość potrzeby dokształcania się i samodoskonalenia w zakresie zootechniki
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR2A_K01rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób
R2A_K07ma świadomość potrzeby ukierunkowanego dokształcania i samodoskonalenia w zakresie wykonywanego zawodu
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA2_K02potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studentów z surowcem pierzarskim, sposobami pozyskiwania, przetwarzania, klasyfikacją i oceną pierza.
Treści programoweT-W-1Rozwój pierzarstwa w kraju, światowy rynek pierza. Ekonomiczne i gospodarcze znaczenie pierza. Obrót pierzem.
T-W-2Sposoby pozyskiwania pierza. Opady ptaków – gatunki i podział. Czynniki wpływające na ilość i jakość pierza.Charakterystyka piór, rodzaje piór w zależność od ich rozmieszczenia na ciele ptaka, pierzenie się ptaków.
T-W-3Zasady klasyfikacji i oceny pierza: badania organoleptyczne, badania analityczne. Szkodniki piór: rodzaje szkodników, szkodniki niszczące pióra na żywym ptaku, szkodniki zdjęte z ptasich piór, rodzaje uszkodzeń piór.
T-W-4Procesy uszlachetniające pierze. Warunki magazynowania pierza, konserwacja surowców pierzarskich, przygotowanie surowców do produkcji. Produkcja pierza pościelowego: organizacja przerobu, sposoby sortowania.
T-W-5Wyrób poduszek, pierzyn: odważanie, napełnianie i zszywanie, pakowanie wyrobów gotowych, ocena jakości produktów, użytkowanie i konserwacja wyrobów pościelowych.
T-W-6Produkcja piór na cele ozdobne i specjalne: surowce na cele ozdobne, surowce na pióra przemysłowe, galanteryjne i specjalne. Wyrób piór kapeluszowych i funkcjonalnych: przygotowanie piór do barwienia, barwienie, lakierowanie piór, przycinanie i modelowanie, pakowanie piór.
T-W-7Tkaniny do wyrobów pościelowych: rodzaje, magazynowanie tkanin, szycie wsyp i kołder. Organizacja produkcji wyrobów pościelowych i kołder: normalizacja wyrobów pościelowych, pierze i puch do wyrobów pościelowych i kołder.
T-W-8Organizacja zakładu pierzarskiego. Laboratorium zakładowe: zadania, metody pracy, wyposażenie Końcowa ocena jakości półproduktów i wyrobów gotowych. Zasady rozliczenia produkcji.
Metody nauczaniaM-1Wyklad informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej.
M-2Wykład konwersatoryjny.
M-3Dyskusja.
M-4Pokaz.
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocenianie ciągłe na podstawie aktywności na zajęciach.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student unika podejmowania samodzielnych działań, nie wykazuje inicjatywy i przejawia obojętna postawę wobec możliwości samoksztalcenia oraz poleceń osoby prowadzącej zajęcia
3,0Student nie unika podejmowania samodzielnych działań w zakresie samokształcenia, ale nie podejmuje ich z wlasnej inicjatywy
3,5Student nie unika podejmowania samodzielnych działań, ale niechętnie podejmuje je z własnej inicjatywy. Dość szybko przystosowuje sie do procesu dydaktycznego i polecen wykładowcy. Akceptuje poglady innych osób, ale sporadycznie zabiera głos w dyskusjii wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć
4,0Student podejmuje działania samokształceniowe z własnej woli, ale nie angażuje sie spontanicznie. Akceptuje poglądy innych osób, często zabiera głos w dyskusji i wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć
4,5Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, akceptuje poglądy innych osób, czesto zabiera głos w dyskusji i wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć
5,0Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, jest dociekliwy poznawczo, akceptuje poglądy innych osób, bardzo często zabiera głos w dyskusji i wypowiada sie na tematy poruszane w trakcie zajęć