Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Zootechnika (N1)

Sylabus przedmiotu Higiena zwierząt i profilaktyka zootechniczna:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Zootechnika
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, studiów inżynierskich
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Higiena zwierząt i profilaktyka zootechniczna
Specjalność Hodowla koni i jeździectwo
Jednostka prowadząca Katedra Biotechnologii Rozrodu Zwierząt i Higieny Środowiska
Nauczyciel odpowiedzialny Aleksandra Balicka-Ramisz <Aleksandra.Balicka-Ramisz@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Bogumiła Pilarczyk <Bogumila.Pilarczyk@zut.edu.pl>, Agnieszka Tomza-Marciniak <Agnieszka.Tomza-Marciniak@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 5,0 ECTS (formy) 5,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
laboratoriaL5 16 3,00,41zaliczenie
wykładyW5 16 2,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1znajomość zagadnień związanych z hodowlą zwierząt gospodarskich i fizjologią

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1zapoznanie studentów z czynnikami wpływającymi na mikroklimat pomieszczeń inwentarskich
C-2zapoznanie studentów z wpływem określonych czynników środowiska hodowlanego na zdrowie i produkcyjność zwierząt
C-3zapoznanie studentów z zasadami prewencji i profilaktyki zootechnicznej
C-4wykształcenie umiejętności analizy i oceny parametrów środowiska hodowlanego warunkujących stan zdrowotny i dobrostan zwierząt

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
laboratoria
T-L-1Fotoklimat pomieszczeń inwentarskich. Promieniowanie słoneczne. Wpływ promieniowania na zwierzęta. Metody pomiaru natężenia promieniowania. Oświetlenie naturalne i sztuczne. Wskaźniki oświetlenia.1
T-L-2Termoregulacja i termometria. Rozkład temperatur wg Bianca. Wpływ temperatury na zdrowotność i produkcyjność zwierząt. Pomiar temperatury i wilgotność powietrza. Wskaźniki wilgotności. Układy termiczno – wilgotnościowe1
T-L-3Chemiczne zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach gospodarskich. Metody oznaczania szkodliwych domieszek gazowych w pomieszczeniach inwentarskich. Biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Metody oznaczania drobnoustrojów w powietrzu pomieszczeń inwentarskich. Zapylenie i mikroflora powietrzu pomieszczeń, metody oznaczania2
T-L-4Metody sumarycznej oceny wyników klimatycznych. Ochładzanie i katatermometria. Techniki pomiarów katatermometrycznych. Ruch powietrza i anemometria. Sposoby pomiaru ruchu powietrza. Ciśnienie atmosferyczne i barometria. Pomiar ciśnienia atmosferycznego2
T-L-5Ciepłochronność pomieszczeń inwentarskich. Bilans cieplny budynku inwentarskiego. Zajęcia projektowe2
T-L-6Ocena środowiska hodowlanego metodą inwentaryzacji zoohigienicznej. Ocena ankiet inwentaryzacyjnych stosowanych w praktyce. Analiza prac związanych z realizacją inwentaryzacji obiektów hodowlanych. Ocena funkcjonalnej wartości budynków dla zwierząt. Bonitacja czynników środowiska hodowlanego2
T-L-7Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Oznaczanie właściwości fizycznych i chemicznych wody pitnej1
T-L-8Postępowanie ze zwierzętami. Zasady obchodzenia się ze zwierzętami. Metody poskramiania świń, bydła, trzody chlewnej, owiec i koni. Badanie kliniczne zwierząt zdrowych (badanie ciepłoty ciała, tętna i oddechów, błon śluzowych, węzłów chłonnych). Udzielanie pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach. Sposoby podawania leków. Apteczka weterynaryjna1
T-L-9Wybrane metody rozpoznawcze schorzeń pasożytniczych1
T-L-10Higiena wymienia i pozyskania mleka. Metody stosowane w praktycznym wykrywaniu zapalenia wymienia. Rozpoznawanie stanów zapalnych wymienia. Zapobieganie i zwalczanie mastitis (zasuszanie pod osłoną antybiotyków, leczenie w czasie zasuszania).1
T-L-11Higiena racic. Pielęgnacja racic – najczęściej występujące schorzenia. Cel i zasady korekcji racic. Rozpoznawanie schorzeń racic1
T-L-12Higiena kopyt. Pielęgnacja kopyt – rozpoznawanie najczęściej występujących schorzeń. Elementy podkownictwa1
16
wykłady
T-W-1Definicja zoohigieny. Elementy środowiska.(Pojęcie środowiska naturalnego i hodowlanego. Rola zoohigieny w produkcji zwierzęcej. Rozdźwięk środowiska. Pojęcia: profilaktyka, metafilaktyka, adaptacja, aklimatyzacja.1
T-W-2Gleba- jako element środowiska oraz jej znaczenie w produkcji zwierzęcej. Skład gleby. Podział na frakcje mechaniczne . Właściwości fizyczne, chemiczne i cieplne gleby. Ocena sanitarno-zoohigieniczna. Makro- i mikroelementy. Choroby związane z niedoborem makro- i mikroelementów.1
T-W-3Mikroklimat pomieszczeń inwentarskich. Ogólne wymogi zoohigieniczne Ciepłochronność budynków inwentarskich. Źródła pochodzenia wilgotności w budynkach inwentarskich. Szkodliwe domieszki gazowe w budynkach inwentarskich. Mechaniczne zanieczyszczenia powietrza1
T-W-4Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Higieniczne znaczenie wody. Ścieki- ich wykorzystanie i unieszkodliwianie. Źródła wody pitnej. Badania fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wody. Procesy samooczyszczania wody. Oczyszczanie i odkażanie wody . Normy oceny jakości wody pitnej.1
T-W-5Zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Higiena i utylizacja odchodów zwierzęcych. Oczyszczalnie ścieków.2
T-W-6Warunki higieniczne pomieszczeń dla zwierząt. Planowanie budynków sanitarno-higieniczna ocena poszczególnych części budynków inwentarskich1
T-W-7Przygotowanie zwierząt do okresu pastwiskowego. Higiena wybiegów, okólników i pastwisk. Higieniczna ocena pasz. Choroby związane ze złym pastwiskowaniem zwierząt.1
T-W-8Zabiegi sanitarno-higieniczne stosowane w budynkach inwentarskich. Pojęcia dezynfekcji, deratyzacji i dehelmintyzacji. Sposoby i terminy ich wykonywania.1
T-W-9Higiena skóry oraz narządów ruchu. Krótka charakterystyka schorzeń kończyn wynikających ze złej pielęgnacji oraz zapobieganie ich powstawaniu.1
T-W-10Higiena produkcji mleka (Europejski Kodeks Higieny dla gospodarstw produkujących mleko). Sposoby zwalczania mastitis. Drobnoustroje chorobotwórcze odpowiedzialne za mastitis. Program zwalczania mastitis wg MFM. Podział schorzeń wymion wg MFM. Ogólne warunki utrzymania urządzeń i sprzętu używanego do doju. Zmiany w składzie chemicznym mleka krów chorych.1
T-W-11Stres i przeciwdziałanie .Zabiegi pielęgnacyjne wykonywane u zwierząt, postępowanie ze zwierzętami. Zasady BHP przy obsłudze zwierząt.1
T-W-12Badania przedubojowe zwierząt. Cel i postępowanie w przypadkach wykrycia objawów chorobowych. Wady główne i zwrotne Rodzaje ubojów. Urzędowe badania poubojowe mięsa zwierząt. Plan badania makroskopowego zwierząt gospodarskich. Rodzaje badań (rutynowe i szczegółowe).1
T-W-13Zgłaszanie , wykrywanie i likwidacja chorób zakaźnych zwierząt. Wykaz chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zgłaszania i zwalczania1
T-W-14Ocena sanitarna mięsa. Znakowanie mięsa oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Wzory weterynaryjnego oznakowania mięsa.Choroby odzwierzęce jako choroby zawodowe. Profilaktyka i zapobieganie. Choroby przywleczone i związane z podróżami (wykaz i charakterystyka najważniejszych z nich). Profilaktyka i zapobieganie.1
T-W-15Zwalczanie chorób przez wydanie pisemnej decyzji administracyjnej. Rola Weterynaryjnej Inspekcji Sanitarnej w zwalczaniu chorób.1
16

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
laboratoria
A-L-1uczestnictwo w zajęciach16
A-L-2Samodzielne przygotowanie do zajęć35
A-L-3Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń24
A-L-4Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń15
90
wykłady
A-W-1uczestnictwo w zajęciach16
A-W-2samodzielne studiowanie tematyki wykładów30
A-W-3przygotowanie do zaliczenia wykladów14
60

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1wykład informacyjny
M-2objaśnienie
M-3ćwiczenie laboratoryjne

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: zaliczenie pisemne
S-2Ocena formująca: zaliczenie ustne
S-3Ocena formująca: odpowiedź ustna

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_1A_ZOK-S-C10_W01
omawia wpływ czynników środowiska hodowlanego na zdrowie i produkcyjność zwierząt gospodarskich
ZO_1A_W14R1A_W05, R1A_W06C-1, C-2T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-7, T-L-10, T-L-11, T-L-12, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-11M-1, M-2S-1, S-3
ZO_1A_ZOK-S-C10_W02
omawia zasady prewencji i profilaktyki zootechnicznej
ZO_1A_W14R1A_W05, R1A_W06C-3T-L-8, T-L-9, T-L-10, T-L-11, T-L-12, T-W-7, T-W-8, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-W-15M-1, M-2, M-3S-1, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_1A_ZOK-S-C10_U01
analizuje i ocenia parametry środowiska hodowlanego warunkujących stan zdrowotny i dobrostan zwierząt
ZO_1A_U09, ZO_1A_U11, ZO_1A_U14R1A_U01, R1A_U05, R1A_U06, R1A_U07InzA_U01, InzA_U05, InzA_U06C-4T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-L-6, T-L-7, T-L-10, T-L-11, T-L-12, T-W-1, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-8M-1, M-2, M-3S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_1A_ZOK-S-C10_K01
przejawia przekonanie o konieczności zapewnienia zwierzętom hodowlanym optymalnych warunków bytowania, zarówno w aspekcie fizycznym jak i psychicznym
ZO_1A_K02R1A_K03, R1A_K04, R1A_K05, R1A_K06InzA_K01

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_1A_ZOK-S-C10_W01
omawia wpływ czynników środowiska hodowlanego na zdrowie i produkcyjność zwierząt gospodarskich
2,0- nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych
3,0- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
3,5- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - wykazuje zrozumienie podstawowych zagadnień - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
4,0- w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie całość zakresu materiału - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy
4,5- w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
5,0- w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
ZO_1A_ZOK-S-C10_W02
omawia zasady prewencji i profilaktyki zootechnicznej
2,0- nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych
3,0- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
3,5- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - wykazuje zrozumienie podstawowych zagadnień - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
4,0- w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie całość zakresu materiału - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy
4,5- w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
5,0- w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_1A_ZOK-S-C10_U01
analizuje i ocenia parametry środowiska hodowlanego warunkujących stan zdrowotny i dobrostan zwierząt
2,0nie potrafi poradzić sobie samodzielnie z trudnościami mogącymi pojawić się na każdym z etapów przygotowanie zleconej pracy, nie operuje wiedzą kontekstową
3,0radzi sobie, z dużą pomocą nauczyciela, z wybranymi trudnościami związanymi z procesem przygotowania zleconej pracy
3,5potrafi poradzić sobie, z nieznaczną pomocą nauczyciela, z wybranymi trudnościami związanymi z procesem przygotowania zleconej pracy
4,0samodzielnie radzi sobie z podstawowymi trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy
4,5samodzielnie rozwiązuje postawione problemy i radzi sobie z trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy
5,0samodzielnie rozwiązuje postawione problemy i radzi sobie w pełni z trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy; swobodnie porusza się w danej tematyce i prawidłowo wykorzystuje materiały źródłowe

Literatura podstawowa

  1. Kołacz R., Dobrzański Z., Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich, Wyd. Akademii Rolniczej, Wrocław, 2006
  2. Kośla T., Metody badań z higieny zwierząt i prewencji weterynaryjnej, Wyd. SGGW, Warszawa, 2011
  3. Rokicki E., Kolbuszowski T, Wybrane zagadnienia z medycyny weterynaryjnej, Wyd. SGGW, Warszawa, 1999

Literatura dodatkowa

  1. Ashenburg K., Historia brudu, Bellona, Warszawa, 2009, 1

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Fotoklimat pomieszczeń inwentarskich. Promieniowanie słoneczne. Wpływ promieniowania na zwierzęta. Metody pomiaru natężenia promieniowania. Oświetlenie naturalne i sztuczne. Wskaźniki oświetlenia.1
T-L-2Termoregulacja i termometria. Rozkład temperatur wg Bianca. Wpływ temperatury na zdrowotność i produkcyjność zwierząt. Pomiar temperatury i wilgotność powietrza. Wskaźniki wilgotności. Układy termiczno – wilgotnościowe1
T-L-3Chemiczne zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach gospodarskich. Metody oznaczania szkodliwych domieszek gazowych w pomieszczeniach inwentarskich. Biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Metody oznaczania drobnoustrojów w powietrzu pomieszczeń inwentarskich. Zapylenie i mikroflora powietrzu pomieszczeń, metody oznaczania2
T-L-4Metody sumarycznej oceny wyników klimatycznych. Ochładzanie i katatermometria. Techniki pomiarów katatermometrycznych. Ruch powietrza i anemometria. Sposoby pomiaru ruchu powietrza. Ciśnienie atmosferyczne i barometria. Pomiar ciśnienia atmosferycznego2
T-L-5Ciepłochronność pomieszczeń inwentarskich. Bilans cieplny budynku inwentarskiego. Zajęcia projektowe2
T-L-6Ocena środowiska hodowlanego metodą inwentaryzacji zoohigienicznej. Ocena ankiet inwentaryzacyjnych stosowanych w praktyce. Analiza prac związanych z realizacją inwentaryzacji obiektów hodowlanych. Ocena funkcjonalnej wartości budynków dla zwierząt. Bonitacja czynników środowiska hodowlanego2
T-L-7Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Oznaczanie właściwości fizycznych i chemicznych wody pitnej1
T-L-8Postępowanie ze zwierzętami. Zasady obchodzenia się ze zwierzętami. Metody poskramiania świń, bydła, trzody chlewnej, owiec i koni. Badanie kliniczne zwierząt zdrowych (badanie ciepłoty ciała, tętna i oddechów, błon śluzowych, węzłów chłonnych). Udzielanie pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach. Sposoby podawania leków. Apteczka weterynaryjna1
T-L-9Wybrane metody rozpoznawcze schorzeń pasożytniczych1
T-L-10Higiena wymienia i pozyskania mleka. Metody stosowane w praktycznym wykrywaniu zapalenia wymienia. Rozpoznawanie stanów zapalnych wymienia. Zapobieganie i zwalczanie mastitis (zasuszanie pod osłoną antybiotyków, leczenie w czasie zasuszania).1
T-L-11Higiena racic. Pielęgnacja racic – najczęściej występujące schorzenia. Cel i zasady korekcji racic. Rozpoznawanie schorzeń racic1
T-L-12Higiena kopyt. Pielęgnacja kopyt – rozpoznawanie najczęściej występujących schorzeń. Elementy podkownictwa1
16

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Definicja zoohigieny. Elementy środowiska.(Pojęcie środowiska naturalnego i hodowlanego. Rola zoohigieny w produkcji zwierzęcej. Rozdźwięk środowiska. Pojęcia: profilaktyka, metafilaktyka, adaptacja, aklimatyzacja.1
T-W-2Gleba- jako element środowiska oraz jej znaczenie w produkcji zwierzęcej. Skład gleby. Podział na frakcje mechaniczne . Właściwości fizyczne, chemiczne i cieplne gleby. Ocena sanitarno-zoohigieniczna. Makro- i mikroelementy. Choroby związane z niedoborem makro- i mikroelementów.1
T-W-3Mikroklimat pomieszczeń inwentarskich. Ogólne wymogi zoohigieniczne Ciepłochronność budynków inwentarskich. Źródła pochodzenia wilgotności w budynkach inwentarskich. Szkodliwe domieszki gazowe w budynkach inwentarskich. Mechaniczne zanieczyszczenia powietrza1
T-W-4Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Higieniczne znaczenie wody. Ścieki- ich wykorzystanie i unieszkodliwianie. Źródła wody pitnej. Badania fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wody. Procesy samooczyszczania wody. Oczyszczanie i odkażanie wody . Normy oceny jakości wody pitnej.1
T-W-5Zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Higiena i utylizacja odchodów zwierzęcych. Oczyszczalnie ścieków.2
T-W-6Warunki higieniczne pomieszczeń dla zwierząt. Planowanie budynków sanitarno-higieniczna ocena poszczególnych części budynków inwentarskich1
T-W-7Przygotowanie zwierząt do okresu pastwiskowego. Higiena wybiegów, okólników i pastwisk. Higieniczna ocena pasz. Choroby związane ze złym pastwiskowaniem zwierząt.1
T-W-8Zabiegi sanitarno-higieniczne stosowane w budynkach inwentarskich. Pojęcia dezynfekcji, deratyzacji i dehelmintyzacji. Sposoby i terminy ich wykonywania.1
T-W-9Higiena skóry oraz narządów ruchu. Krótka charakterystyka schorzeń kończyn wynikających ze złej pielęgnacji oraz zapobieganie ich powstawaniu.1
T-W-10Higiena produkcji mleka (Europejski Kodeks Higieny dla gospodarstw produkujących mleko). Sposoby zwalczania mastitis. Drobnoustroje chorobotwórcze odpowiedzialne za mastitis. Program zwalczania mastitis wg MFM. Podział schorzeń wymion wg MFM. Ogólne warunki utrzymania urządzeń i sprzętu używanego do doju. Zmiany w składzie chemicznym mleka krów chorych.1
T-W-11Stres i przeciwdziałanie .Zabiegi pielęgnacyjne wykonywane u zwierząt, postępowanie ze zwierzętami. Zasady BHP przy obsłudze zwierząt.1
T-W-12Badania przedubojowe zwierząt. Cel i postępowanie w przypadkach wykrycia objawów chorobowych. Wady główne i zwrotne Rodzaje ubojów. Urzędowe badania poubojowe mięsa zwierząt. Plan badania makroskopowego zwierząt gospodarskich. Rodzaje badań (rutynowe i szczegółowe).1
T-W-13Zgłaszanie , wykrywanie i likwidacja chorób zakaźnych zwierząt. Wykaz chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zgłaszania i zwalczania1
T-W-14Ocena sanitarna mięsa. Znakowanie mięsa oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Wzory weterynaryjnego oznakowania mięsa.Choroby odzwierzęce jako choroby zawodowe. Profilaktyka i zapobieganie. Choroby przywleczone i związane z podróżami (wykaz i charakterystyka najważniejszych z nich). Profilaktyka i zapobieganie.1
T-W-15Zwalczanie chorób przez wydanie pisemnej decyzji administracyjnej. Rola Weterynaryjnej Inspekcji Sanitarnej w zwalczaniu chorób.1
16

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1uczestnictwo w zajęciach16
A-L-2Samodzielne przygotowanie do zajęć35
A-L-3Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń24
A-L-4Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń15
90
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1uczestnictwo w zajęciach16
A-W-2samodzielne studiowanie tematyki wykładów30
A-W-3przygotowanie do zaliczenia wykladów14
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZOK-S-C10_W01omawia wpływ czynników środowiska hodowlanego na zdrowie i produkcyjność zwierząt gospodarskich
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_W14posiada wiedzę z zakresu kształtowania środowiska zoohigienicznego oraz jego wpływu na produkcyjność i dobrostan zwierząt
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_W05wykazuje znajomość podstawowych metod, technik, technologii, narządzi i materiałów pozwalających wykorzystać i kształtować potencjał przyrody w celu poprawy jakości życia człowieka
R1A_W06ma wiedzę o roli i znaczeniu środowiska przyrodniczego i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz jego zagrożeniach
Cel przedmiotuC-1zapoznanie studentów z czynnikami wpływającymi na mikroklimat pomieszczeń inwentarskich
C-2zapoznanie studentów z wpływem określonych czynników środowiska hodowlanego na zdrowie i produkcyjność zwierząt
Treści programoweT-L-1Fotoklimat pomieszczeń inwentarskich. Promieniowanie słoneczne. Wpływ promieniowania na zwierzęta. Metody pomiaru natężenia promieniowania. Oświetlenie naturalne i sztuczne. Wskaźniki oświetlenia.
T-L-2Termoregulacja i termometria. Rozkład temperatur wg Bianca. Wpływ temperatury na zdrowotność i produkcyjność zwierząt. Pomiar temperatury i wilgotność powietrza. Wskaźniki wilgotności. Układy termiczno – wilgotnościowe
T-L-3Chemiczne zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach gospodarskich. Metody oznaczania szkodliwych domieszek gazowych w pomieszczeniach inwentarskich. Biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Metody oznaczania drobnoustrojów w powietrzu pomieszczeń inwentarskich. Zapylenie i mikroflora powietrzu pomieszczeń, metody oznaczania
T-L-7Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Oznaczanie właściwości fizycznych i chemicznych wody pitnej
T-L-10Higiena wymienia i pozyskania mleka. Metody stosowane w praktycznym wykrywaniu zapalenia wymienia. Rozpoznawanie stanów zapalnych wymienia. Zapobieganie i zwalczanie mastitis (zasuszanie pod osłoną antybiotyków, leczenie w czasie zasuszania).
T-L-11Higiena racic. Pielęgnacja racic – najczęściej występujące schorzenia. Cel i zasady korekcji racic. Rozpoznawanie schorzeń racic
T-L-12Higiena kopyt. Pielęgnacja kopyt – rozpoznawanie najczęściej występujących schorzeń. Elementy podkownictwa
T-W-1Definicja zoohigieny. Elementy środowiska.(Pojęcie środowiska naturalnego i hodowlanego. Rola zoohigieny w produkcji zwierzęcej. Rozdźwięk środowiska. Pojęcia: profilaktyka, metafilaktyka, adaptacja, aklimatyzacja.
T-W-2Gleba- jako element środowiska oraz jej znaczenie w produkcji zwierzęcej. Skład gleby. Podział na frakcje mechaniczne . Właściwości fizyczne, chemiczne i cieplne gleby. Ocena sanitarno-zoohigieniczna. Makro- i mikroelementy. Choroby związane z niedoborem makro- i mikroelementów.
T-W-3Mikroklimat pomieszczeń inwentarskich. Ogólne wymogi zoohigieniczne Ciepłochronność budynków inwentarskich. Źródła pochodzenia wilgotności w budynkach inwentarskich. Szkodliwe domieszki gazowe w budynkach inwentarskich. Mechaniczne zanieczyszczenia powietrza
T-W-4Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Higieniczne znaczenie wody. Ścieki- ich wykorzystanie i unieszkodliwianie. Źródła wody pitnej. Badania fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wody. Procesy samooczyszczania wody. Oczyszczanie i odkażanie wody . Normy oceny jakości wody pitnej.
T-W-5Zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Higiena i utylizacja odchodów zwierzęcych. Oczyszczalnie ścieków.
T-W-6Warunki higieniczne pomieszczeń dla zwierząt. Planowanie budynków sanitarno-higieniczna ocena poszczególnych części budynków inwentarskich
T-W-7Przygotowanie zwierząt do okresu pastwiskowego. Higiena wybiegów, okólników i pastwisk. Higieniczna ocena pasz. Choroby związane ze złym pastwiskowaniem zwierząt.
T-W-8Zabiegi sanitarno-higieniczne stosowane w budynkach inwentarskich. Pojęcia dezynfekcji, deratyzacji i dehelmintyzacji. Sposoby i terminy ich wykonywania.
T-W-9Higiena skóry oraz narządów ruchu. Krótka charakterystyka schorzeń kończyn wynikających ze złej pielęgnacji oraz zapobieganie ich powstawaniu.
T-W-11Stres i przeciwdziałanie .Zabiegi pielęgnacyjne wykonywane u zwierząt, postępowanie ze zwierzętami. Zasady BHP przy obsłudze zwierząt.
Metody nauczaniaM-1wykład informacyjny
M-2objaśnienie
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: odpowiedź ustna
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0- nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych
3,0- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
3,5- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - wykazuje zrozumienie podstawowych zagadnień - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
4,0- w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie całość zakresu materiału - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy
4,5- w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
5,0- w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZOK-S-C10_W02omawia zasady prewencji i profilaktyki zootechnicznej
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_W14posiada wiedzę z zakresu kształtowania środowiska zoohigienicznego oraz jego wpływu na produkcyjność i dobrostan zwierząt
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_W05wykazuje znajomość podstawowych metod, technik, technologii, narządzi i materiałów pozwalających wykorzystać i kształtować potencjał przyrody w celu poprawy jakości życia człowieka
R1A_W06ma wiedzę o roli i znaczeniu środowiska przyrodniczego i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz jego zagrożeniach
Cel przedmiotuC-3zapoznanie studentów z zasadami prewencji i profilaktyki zootechnicznej
Treści programoweT-L-8Postępowanie ze zwierzętami. Zasady obchodzenia się ze zwierzętami. Metody poskramiania świń, bydła, trzody chlewnej, owiec i koni. Badanie kliniczne zwierząt zdrowych (badanie ciepłoty ciała, tętna i oddechów, błon śluzowych, węzłów chłonnych). Udzielanie pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach. Sposoby podawania leków. Apteczka weterynaryjna
T-L-9Wybrane metody rozpoznawcze schorzeń pasożytniczych
T-L-10Higiena wymienia i pozyskania mleka. Metody stosowane w praktycznym wykrywaniu zapalenia wymienia. Rozpoznawanie stanów zapalnych wymienia. Zapobieganie i zwalczanie mastitis (zasuszanie pod osłoną antybiotyków, leczenie w czasie zasuszania).
T-L-11Higiena racic. Pielęgnacja racic – najczęściej występujące schorzenia. Cel i zasady korekcji racic. Rozpoznawanie schorzeń racic
T-L-12Higiena kopyt. Pielęgnacja kopyt – rozpoznawanie najczęściej występujących schorzeń. Elementy podkownictwa
T-W-7Przygotowanie zwierząt do okresu pastwiskowego. Higiena wybiegów, okólników i pastwisk. Higieniczna ocena pasz. Choroby związane ze złym pastwiskowaniem zwierząt.
T-W-8Zabiegi sanitarno-higieniczne stosowane w budynkach inwentarskich. Pojęcia dezynfekcji, deratyzacji i dehelmintyzacji. Sposoby i terminy ich wykonywania.
T-W-11Stres i przeciwdziałanie .Zabiegi pielęgnacyjne wykonywane u zwierząt, postępowanie ze zwierzętami. Zasady BHP przy obsłudze zwierząt.
T-W-12Badania przedubojowe zwierząt. Cel i postępowanie w przypadkach wykrycia objawów chorobowych. Wady główne i zwrotne Rodzaje ubojów. Urzędowe badania poubojowe mięsa zwierząt. Plan badania makroskopowego zwierząt gospodarskich. Rodzaje badań (rutynowe i szczegółowe).
T-W-13Zgłaszanie , wykrywanie i likwidacja chorób zakaźnych zwierząt. Wykaz chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zgłaszania i zwalczania
T-W-14Ocena sanitarna mięsa. Znakowanie mięsa oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Wzory weterynaryjnego oznakowania mięsa.Choroby odzwierzęce jako choroby zawodowe. Profilaktyka i zapobieganie. Choroby przywleczone i związane z podróżami (wykaz i charakterystyka najważniejszych z nich). Profilaktyka i zapobieganie.
T-W-15Zwalczanie chorób przez wydanie pisemnej decyzji administracyjnej. Rola Weterynaryjnej Inspekcji Sanitarnej w zwalczaniu chorób.
Metody nauczaniaM-1wykład informacyjny
M-2objaśnienie
M-3ćwiczenie laboratoryjne
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: zaliczenie pisemne
S-3Ocena formująca: odpowiedź ustna
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0- nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych
3,0- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
3,5- w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - wykazuje zrozumienie podstawowych zagadnień - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów
4,0- w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie całość zakresu materiału - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy
4,5- w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
5,0- w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZOK-S-C10_U01analizuje i ocenia parametry środowiska hodowlanego warunkujących stan zdrowotny i dobrostan zwierząt
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_U09Umie zastosować rutynowe techniki optymalizacji procesów wpływających na produkcję roślinną i zwierzęcą, jakość żywności, zdrowie zwierząt i ludzi.
ZO_1A_U11Potrafi rozwiązywać techniczne zadania inżynierskie w dziedzinie zootechniki
ZO_1A_U14Dokonuje oceny dobrostanu zwierząt oraz podejmuje działania w celu jego optymalizacji
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_U01posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania potrzebnych informacji pochodzących z różnych źródeł i w różnych formach właściwych dla studiowanego kierunku studiów
R1A_U05dokonuje identyfikacji i standardowej analizy zjawisk wpływających na produkcję, jakość żywności, zdrowie zwierząt i ludzi, stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych oraz wykazuje znajomość zastosowania typowych technik i ich optymalizacji dostosowanych do studiowanego kierunku studiów
R1A_U06posiada zdolność podejmowania standardowych działań, z wykorzystaniem odpowiednich metod, technik, technologii, narzędzi i materiałów, rozwiązujących problemy w zakresie produkcji żywności, zdrowia zwierząt, stanu środowiska naturalnego i zasobów naturalnych oraz technicznych zadań inżynierskich zgodnych ze studiowanym kierunku studiów
R1A_U07posiada znajomość wad i zalet podejmowanych działań mających na celu rozwiązywanie zaistniałych problemów zawodowych - dla nabrania doświadczenia i doskonalenia kompetencji inżynierskich
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_U01potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski
InzA_U05potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów - istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
InzA_U06potrafi dokonać identyfikacji i sformułować specyfikację prostych zadań inżynierskich o charakterze praktycznym, charakterystycznych dla studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotuC-4wykształcenie umiejętności analizy i oceny parametrów środowiska hodowlanego warunkujących stan zdrowotny i dobrostan zwierząt
Treści programoweT-L-1Fotoklimat pomieszczeń inwentarskich. Promieniowanie słoneczne. Wpływ promieniowania na zwierzęta. Metody pomiaru natężenia promieniowania. Oświetlenie naturalne i sztuczne. Wskaźniki oświetlenia.
T-L-2Termoregulacja i termometria. Rozkład temperatur wg Bianca. Wpływ temperatury na zdrowotność i produkcyjność zwierząt. Pomiar temperatury i wilgotność powietrza. Wskaźniki wilgotności. Układy termiczno – wilgotnościowe
T-L-3Chemiczne zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach gospodarskich. Metody oznaczania szkodliwych domieszek gazowych w pomieszczeniach inwentarskich. Biologiczne zanieczyszczenia powietrza. Metody oznaczania drobnoustrojów w powietrzu pomieszczeń inwentarskich. Zapylenie i mikroflora powietrzu pomieszczeń, metody oznaczania
T-L-4Metody sumarycznej oceny wyników klimatycznych. Ochładzanie i katatermometria. Techniki pomiarów katatermometrycznych. Ruch powietrza i anemometria. Sposoby pomiaru ruchu powietrza. Ciśnienie atmosferyczne i barometria. Pomiar ciśnienia atmosferycznego
T-L-5Ciepłochronność pomieszczeń inwentarskich. Bilans cieplny budynku inwentarskiego. Zajęcia projektowe
T-L-6Ocena środowiska hodowlanego metodą inwentaryzacji zoohigienicznej. Ocena ankiet inwentaryzacyjnych stosowanych w praktyce. Analiza prac związanych z realizacją inwentaryzacji obiektów hodowlanych. Ocena funkcjonalnej wartości budynków dla zwierząt. Bonitacja czynników środowiska hodowlanego
T-L-7Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Oznaczanie właściwości fizycznych i chemicznych wody pitnej
T-L-10Higiena wymienia i pozyskania mleka. Metody stosowane w praktycznym wykrywaniu zapalenia wymienia. Rozpoznawanie stanów zapalnych wymienia. Zapobieganie i zwalczanie mastitis (zasuszanie pod osłoną antybiotyków, leczenie w czasie zasuszania).
T-L-11Higiena racic. Pielęgnacja racic – najczęściej występujące schorzenia. Cel i zasady korekcji racic. Rozpoznawanie schorzeń racic
T-L-12Higiena kopyt. Pielęgnacja kopyt – rozpoznawanie najczęściej występujących schorzeń. Elementy podkownictwa
T-W-1Definicja zoohigieny. Elementy środowiska.(Pojęcie środowiska naturalnego i hodowlanego. Rola zoohigieny w produkcji zwierzęcej. Rozdźwięk środowiska. Pojęcia: profilaktyka, metafilaktyka, adaptacja, aklimatyzacja.
T-W-3Mikroklimat pomieszczeń inwentarskich. Ogólne wymogi zoohigieniczne Ciepłochronność budynków inwentarskich. Źródła pochodzenia wilgotności w budynkach inwentarskich. Szkodliwe domieszki gazowe w budynkach inwentarskich. Mechaniczne zanieczyszczenia powietrza
T-W-4Higiena wody i pojenia zwierząt gospodarskich. Higieniczne znaczenie wody. Ścieki- ich wykorzystanie i unieszkodliwianie. Źródła wody pitnej. Badania fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wody. Procesy samooczyszczania wody. Oczyszczanie i odkażanie wody . Normy oceny jakości wody pitnej.
T-W-5Zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Higiena i utylizacja odchodów zwierzęcych. Oczyszczalnie ścieków.
T-W-6Warunki higieniczne pomieszczeń dla zwierząt. Planowanie budynków sanitarno-higieniczna ocena poszczególnych części budynków inwentarskich
T-W-8Zabiegi sanitarno-higieniczne stosowane w budynkach inwentarskich. Pojęcia dezynfekcji, deratyzacji i dehelmintyzacji. Sposoby i terminy ich wykonywania.
Metody nauczaniaM-1wykład informacyjny
M-2objaśnienie
M-3ćwiczenie laboratoryjne
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: zaliczenie pisemne
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0nie potrafi poradzić sobie samodzielnie z trudnościami mogącymi pojawić się na każdym z etapów przygotowanie zleconej pracy, nie operuje wiedzą kontekstową
3,0radzi sobie, z dużą pomocą nauczyciela, z wybranymi trudnościami związanymi z procesem przygotowania zleconej pracy
3,5potrafi poradzić sobie, z nieznaczną pomocą nauczyciela, z wybranymi trudnościami związanymi z procesem przygotowania zleconej pracy
4,0samodzielnie radzi sobie z podstawowymi trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy
4,5samodzielnie rozwiązuje postawione problemy i radzi sobie z trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy
5,0samodzielnie rozwiązuje postawione problemy i radzi sobie w pełni z trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy; swobodnie porusza się w danej tematyce i prawidłowo wykorzystuje materiały źródłowe
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZOK-S-C10_K01przejawia przekonanie o konieczności zapewnienia zwierzętom hodowlanym optymalnych warunków bytowania, zarówno w aspekcie fizycznym jak i psychicznym
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_K02postępuje zgodnie z podstawowymi zasadami etyki w zakresie użytkowania zwierząt i produkcji żywności
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_K03potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania
R1A_K04prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
R1A_K05ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję żywności wysokiej jakości, dobrostan zwierząt oraz kształtowanie i stan środowiska naturalnego
R1A_K06ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie szeroko rozumianego rolnictwa i środowiska
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_K01ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje