Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (S2)
Sylabus przedmiotu Biologia i biochemia komórek nowotworowych:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | drugiego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | magister | ||
| Obszary studiów | nauk przyrodniczych | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Biologia i biochemia komórek nowotworowych | ||
| Specjalność | Biologia molekularna i podstawy analityki | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Immunologii, Mikrobiologii i Chemii Fizjologicznej | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Dorota Jankowiak <dorota.jankowiak@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Podstawowa wiedza z realizowanych na I stopniu studiów przedmiotów: chemia bioorganiczna, biochemia, biologia molekularna, genetyka ogólna, biologia komórki i endokrynologia. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Student pozna podstawowe kryteria klasyfikacji nowotworówi cechy komórki nowotworowej różniące ją od komórki prawidłowej. Pozna gówne przyczyny i mechanizmy odpowiadające za transformację nowotworową, etapy kancerogenezy i możliwość zasiedlania innych tkanek. Zapozna się z podstawami immunologii nowotworów i ich oddziaływaniem z organizmem gospodarza. Pozna mechanizmy „ucieczki” komórek nowotworowych przed śmiercią i replikacyjnym starzeniem się odporności wielolekowej. Zrozumie główne załozenia celowanej terapii antynowotworowej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Najważniejsze czynniki kancerogenne: fizyczne, chemiczne i biologiczne. | 2 |
| T-A-2 | Etapy kancerogenezy i ich podstawowa charakterystyka: inicjacja, promocja i progresja. Klonalny rozwój nowotworów. | 2 |
| T-A-3 | Niestabilność genetyczna komórek nowotworowych, rola zmian epigenetycznych. Protoonkogeny i onkogeny, geny supresorowe i geny mutatorowe.. Zaburzenia w przebiegu cyklu komórkowego w komórkach nowotworowych. Rola białka p53 i mutacji jego genu, białko Rb (retinoblastoma), rodzina inhibitorów kinaz białkowych p16, p27, p21. | 3 |
| T-A-4 | Telomery i telomeraza w ontogenezie. Telomeraza i alternatywne metody wydłużania telomerów. Znaczenie starzenia się komórki rozwoju i w walce z chorobą nowotworową. Telomeraza jako cel molekularny w walce z chorobą nowotworową. Transformacja nowotworowa a apoptoza. Mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych przed apoptozą. Receptory śmierci. Białka pro- i antyapoptyczne. Białka z rodziny inhibitora apoptozy i mechanizm ich działania. Apoptoza jako cel molekularny w onkologii. | 4 |
| T-A-5 | Komórki nowotworowe a stres oksydacyjny. Reaktywne formy tlenu jako czynniki kancerogenne. Przyczyny zwiększonego wytwarzania reaktywnych form tlenu (RFT) w komórkach nowotworowych. Aktywność enzymów antyoksydacyjnych i antyutleniacze drobnocząsteczkowe w komórkach nowotworowych. Następstwa stresu oksydacyjnego w komórkach nowotworowych. Stres oksydacyjny a terapia przęciwnowotworowa. | 2 |
| T-A-6 | Immunologia nowotworów. Antygeny i markery nowotworowe nowotworowe. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi immunologicznej przeciw komórkom nowotworowym. Mechanizmy ucieczki nowotworów przed odpowiedzią immunologiczną. Immunoterapia nowotworów. | 4 |
| T-A-7 | Mechanizmy oporności komórek nowotworowych na leki. Terapia genowa nowotworów | 2 |
| T-A-8 | Zaliczenie pisemne z całości materiału objętego prgramem wykłagów | 1 |
| 20 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Nowotwory jako problem społeczny i medyczny. Mierniki epidemiologiczne na swiecie i w Polsce. Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn. Podstawowa charakterystyka komórek nowotworowych i procesu nowotworowego | 2 |
| T-W-2 | Zmiany w fizjilogii komórki związane z konwersją komórek prawidłowych w komórki nowotworowe odpowiadajace za przeżycie i ekspresję | 3 |
| T-W-3 | Komórki macierzyste a komórki nowotworowe. Hipoteza macierzystych komórek nowotworowych. | 2 |
| T-W-4 | Nazewnictwo i klasyfikacja nowotworów. Nowotwory niezłośliwe (łagodne), miejscowo złośliwe i złośliwe. Raki, mięsaki, chłonniaki i białaczki. Wpływ nowotworów na organizm. | 2 |
| T-W-5 | Nowotwory niezłośliwe pocgodzenia nabłonkowego i mezenchymalnego - najwazniejsze cechy struktury makro- i mikroskopowej. nowotwory wywodzace się z wielopotencjalnych komórek rozrodczych. | 2 |
| T-W-6 | Cechy złośliwości. Nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowegi i mezenchymalnego - podstawowe cechy struktury makro - mikroskopowej. Podstawy stopniowania złośliwiści nowotworów - system TNM | 3 |
| T-W-7 | Carcinoma in situ. Wasculogeneza, angiogeneza i neoangiogeneza. Przełącznik angiogenny - najwazniejsze czynniki proangiogenne. Mechanizmy angiogenezy nowotworowej. Cechy nowotworowych naczyń krwionośnych. Naczynia krwionośne jako cele terapeutyczne. | 3 |
| T-W-8 | Mechanizmy przerzutowania komórek nowotworowych. Wielostopniowość przerzutowania i cechy decydujące. komórki nowotworowe w krwioobiegu. Kolonizacja narzadów. | 2 |
| T-W-9 | Zaliczenie pisemne z materiału objętego programem wykładów. | 1 |
| 20 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Uczestniczenie w ćwiczeniach | 20 |
| A-A-2 | Konsultacje z prowadzącym ćwiczenia | 12 |
| A-A-3 | Przygotowanie wraz z zespołem prezentacji i jej omówenia | 10 |
| A-A-4 | Studiowanie literatury omawiajacej zagadnienia związane z tematem bieżących ćwiczeń | 6 |
| A-A-5 | Przygotowanie do pisemnego zaliczenia całości materiału objętego programem ćwiczeń | 12 |
| 60 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w wykladach | 20 |
| A-W-2 | Konsultacje z prowadzącym wykłady | 6 |
| A-W-3 | Studiowanie literatury omawiajacej tematykę bieżących wykładów | 12 |
| A-W-4 | Przygotowanie do pisemnego zaliczenia materiału objętego programem wykładów | 22 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny omawiajacy zagadnienia teoretyczne |
| M-2 | Prezentacja multmedialna z wykorzystaniem komputera i projektora |
| M-3 | konsultacje z prowadzącymi wykłay i ćwiczenia |
| M-4 | Dyskusja dydaktyczna i problemowa |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Ocena przygotowania studenta i jego aktywności na każdych ćwiczeniach |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena prezentacji przgotowanej z zespołem oraz udziału studenta w jej omówieniu |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Ocena z końcowego, pisemnego zaliczenia całości materiału objętego programem wykładów. |
| S-4 | Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena zaliczenia cwiczeń, na którą składają się oceny z: aktywności studenta, prezentacji i zaliczenia końcowego materiału objętego programem ćwiczeń |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_2A_BLM-S-D1_W01 Student zna kryteria klasyfikacji nowotworów, wymienia i charakteryzuje podstawowe czynniki kancerogenne pochodzenia fizycznego, chemicznego i bilogicznego. Wymienia i charakteryzuje etapy kancerogenezy. Wskazuje główne cechy różniace komórkę nowotworową od prawidłowej oraz cechy makro- i mikroskopowe różniace nowotwory niezłośliwe od złośliwych. Wylicza i charakteryzuje typy neoangiogenezy i rolę czynników proangiogennych. Charakteryzuje czynniki odpowiedzialne za inwazyjność i przerzutowanie nowotworów. Wyjaśnia rolę układu immunologicznego jako całości i jego wybranych elementów w obronie organizmu przezd chorobami nowotworowymi i zna mechanizmy ucieczki nowotworów przed odpowiedzią immunologiczną. | BL_2A_W16 | P2A_W03, P2A_W05 | C-1 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3, S-4 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_2A_BLM-S-D1_U01 Student wiedzę z zakresu budowy i pochodzenia komórek oraz roli głównych cząsteczek biologiczne czynnych (białek, enzymów, hormonów) oraz ich pochodnych wykorzystuje do wyjaśnienia ich roli i mechanizmów odpowiedzialnych za kancerogenzę, inwazyjność i przerzutowanie komórek nowotworowych. Ocenia które z cech atypii komórkowej nalezy uważać za potencjalne niebezpieczne z punku widzenia transformacji nowotworowej. | BL_2A_U11 | P2A_U01, P2A_U02, P2A_U03, P2A_U04, P2A_U06 | C-1 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-4 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_2A_BLM-S-D1_K01 Jest świadomy obecności w otaczającym srodowisku ogromu czynników potencjalnie rakotwórczych i stale wzrastających wskaźników epidemiologicznych chorób nowotworowych. Wykazuje więc aktywną postawę w zachęcaniu do poddawania się przedsiewowym i profilaktyczym badaniom kontrolnym. Dba o stałe uzupełnianie i poszerzanie swej wiedzy z zakresu profilatyki i etiopatogenezy chorób nowotworowych. | BL_2A_K03, BL_2A_K07 | P2A_K01, P2A_K03, P2A_K04, P2A_K05, P2A_K06, P2A_K07 | C-1 | T-W-1, T-A-1, T-A-3, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_2A_BLM-S-D1_W01 Student zna kryteria klasyfikacji nowotworów, wymienia i charakteryzuje podstawowe czynniki kancerogenne pochodzenia fizycznego, chemicznego i bilogicznego. Wymienia i charakteryzuje etapy kancerogenezy. Wskazuje główne cechy różniace komórkę nowotworową od prawidłowej oraz cechy makro- i mikroskopowe różniace nowotwory niezłośliwe od złośliwych. Wylicza i charakteryzuje typy neoangiogenezy i rolę czynników proangiogennych. Charakteryzuje czynniki odpowiedzialne za inwazyjność i przerzutowanie nowotworów. Wyjaśnia rolę układu immunologicznego jako całości i jego wybranych elementów w obronie organizmu przezd chorobami nowotworowymi i zna mechanizmy ucieczki nowotworów przed odpowiedzią immunologiczną. | 2,0 | |
| 3,0 | Student zna podstawy klasyfikacji nowotworów, potraii wymienić główne czynniki kancerogenne i w stopniu podstawowym scharakteryzować etapy kancerogenezy. Wybiórczo wymienia podstawowe cechy różnicujące komórki nowotworowe od prawidłowych oraz komórki nowotworów złośliwych od niezłośliwych. Potrafi wymienic i krótko opisać jednen z rodzajów neoangiogenezy oraz jej znaczenie w procesach rozrostu i przrzutowania nowotworów. W stopnu podstawowym potrafi omówić wybrane zagadnienia z zakresu immunologi nowotworów. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_2A_BLM-S-D1_U01 Student wiedzę z zakresu budowy i pochodzenia komórek oraz roli głównych cząsteczek biologiczne czynnych (białek, enzymów, hormonów) oraz ich pochodnych wykorzystuje do wyjaśnienia ich roli i mechanizmów odpowiedzialnych za kancerogenzę, inwazyjność i przerzutowanie komórek nowotworowych. Ocenia które z cech atypii komórkowej nalezy uważać za potencjalne niebezpieczne z punku widzenia transformacji nowotworowej. | 2,0 | |
| 3,0 | Student posiadaną wiedzę z zakresu budowy i pochodzenia komórek oraz roli głównych cząsteczek biologiczne czynnych oraz ich pochodnych w niewielkim zakresie wykorzystuje do wyjaśnienia ich roli i mechanizmów odpowiedzialnych za kancerogenzę, inwazyjność i przerzutowanie komórek nowotworowych. Wybiórczo podaje i uzasadnia, które z cech atypii komórkowej nalezy uważać za potencjalne niebezpieczne z punku widzenia transformacji nowotworowej. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_2A_BLM-S-D1_K01 Jest świadomy obecności w otaczającym srodowisku ogromu czynników potencjalnie rakotwórczych i stale wzrastających wskaźników epidemiologicznych chorób nowotworowych. Wykazuje więc aktywną postawę w zachęcaniu do poddawania się przedsiewowym i profilaktyczym badaniom kontrolnym. Dba o stałe uzupełnianie i poszerzanie swej wiedzy z zakresu profilatyki i etiopatogenezy chorób nowotworowych. | 2,0 | |
| 3,0 | Student w stopniu podstawowym ma swiadomość stale wzrastajacego narazenia na czynniki kancerogenne, mimo to wykazuje jedynie sporadycznie niewielką aktywność w uzupełnianu swej wiedzi z zakresu profilaktyki chorób nowotworowych. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Literatura podstawowa
- Fuller G.M., Shields D., Podstawy molekularne biologii komórki, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2000
- Bal J, Biologia molekularna w medycynie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, 2001
- Madej J.A., Rotkiewicz T, Patologia ogólna zwierzat, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 2006
- Jakóbisiak M., Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1998
- Zależnie od artykułu, Wybrane artykuły przegladowe, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2011, wony dostęp internetowy
- Zależnie od artykułu, Artykuły przegladowe, Nowotwory – Jurnal of Oncology, 2011, Wolny dostęp internetowy
Literatura dodatkowa
- Kawiak J., Zabel M, Seminaria z cytofizjologii., Wydawnictwo Urban i Partner, Wrocław, 2002
- Alberts B., Bray D., Hopkin K., Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P, Podstawy bilogii komórki, Wydawnictwo Naukowe PWN, warszawa, 2005