Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N2)
Sylabus przedmiotu Ekologia roślin:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | drugiego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | magister | ||
| Obszary studiów | nauk przyrodniczych | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Ekologia roślin | ||
| Specjalność | Biologia roślin | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Renata Gamrat <Renata.Gamrat@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Renata Gamrat <Renata.Gamrat@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 3,0 | ECTS (formy) | 3,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Podstawowa wiedza z zakresu ekologii, botaniki, gleboznawstwa i klimatologii |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Głównym celem zajęć jest poznanie przez studentów podstawowej wiedzy z zakresu ekologii roślin i metod stosowanych w tej dziedzinie |
| C-2 | Zapoznanie z metodami oceny stanu środowiska na podstawie flory i struktury roślinności |
| C-3 | Poznanie zjawisk i procesów w populacjach i zbiorowiskach, jako podstawa do oceny wpływu człowieka na środowisko |
| C-4 | Poznanie modyfikacji i adaptacji roślin, jako wyraz przystosowania do odmniennych warunków środowiskowych |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Mechanizmy współwystępowania gatunków | 2 |
| T-A-2 | Strategie życia roślin | 2 |
| T-A-3 | Ekologiczne klasyfikacje gatunków | 2 |
| T-A-4 | Skład gatunkowy zbiorowisk | 2 |
| T-A-5 | Bioindykacyjna rola roślin | 2 |
| 10 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Ekologia roślin - cele, założenia, historia. | 1 |
| T-W-2 | Teoria roślinności i teoria dynamiki roślinności | 1 |
| T-W-3 | Rośliny i ich środowisko | 1 |
| T-W-4 | Dynamika populacji | 1 |
| T-W-5 | Różnorodność i bogactwo zbiorowisk | 2 |
| T-W-6 | Przemiany roślinności w czasie i przestrzeni | 2 |
| T-W-7 | Zaburzenia a dynamika roślinności | 2 |
| 10 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych | 10 |
| A-A-2 | Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych | 18 |
| A-A-3 | Przygotowanie do zaliczenia | 15 |
| A-A-4 | Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej | 2 |
| 45 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Udział studenta w wykładach | 10 |
| A-W-2 | Samodzielne studiowanie tematyki wykładów | 17 |
| A-W-3 | Przygotowanie do zaliczenia | 15 |
| A-W-4 | Zaliczenie wykładów w formie pisemnej | 3 |
| 45 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne |
| M-2 | Prezentacja multimedialna przy wykorzystaniu komputera i projektora |
| M-3 | Praca w grupach |
| M-4 | Dyskusja dydaktyczna |
| M-5 | Ćwiczenia terenowe |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Sprawdziany ze zrealizowanych treści ćwiczeniowych. Krótkie sprawdziany z treści samodzielnie przygotowanych przez studenta na początku zajęć |
| S-2 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne ze zrealizowanych treści ćwiczeniowych i wykładowych |
| S-3 | Ocena formująca: ocena aktywności na zajęciach |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_2A_BLR-S-C9_W01 Student wyjaśnia zależności i związki między organizmem, populacją, zbiorowiskiem a środowiskiem | BL_2A_W06 | P2A_W01, P2A_W03, P2A_W07 | C-1, C-3 | T-A-1, T-A-3, T-A-4, T-W-3, T-W-5, T-W-6, T-W-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_W02 Student definiuje pojęcia związane z ekologią roślin oraz dobiera metody i narzędzia badawcze | BL_2A_W07 | P2A_W04, P2A_W05 | C-1 | T-W-1, T-W-2, T-W-4 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_W03 Student identyfikuje wskaźniki roślinne w metodach fitoindyjacyjnych | BL_2A_W09 | P2A_W01, P2A_W04, P2A_W05 | C-2 | T-A-3, T-A-5 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_W04 Charakteryzuje modyfikacje i adaptacje roślin do środowiska | BL_2A_W10 | P2A_W01, P2A_W02, P2A_W03, P2A_W06 | C-4 | T-A-2, T-W-3 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_2A_BLR-S-C9_U01 Analizuje związki zachodzące w przyrodzie między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a przyrodą nieożywioną | BL_2A_U01 | P2A_U06, P2A_U07 | C-2, C-3 | T-W-3, T-W-6, T-W-7 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_U02 Posługuje się metodami fitoindyjacyjnymi w ocenie stanu środowiska | BL_2A_U05 | P2A_U01, P2A_U03, P2A_U06 | C-2 | T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-W-3, T-W-5, T-W-7 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_U03 Analizuje modyfikacje i adaptacje roślin do różnych typów środowisk | BL_2A_U10 | P2A_U01, P2A_U02, P2A_U03, P2A_U04, P2A_U06 | C-4 | T-A-2, T-W-3 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_U04 Ocenia podstawowe czynniki wpływające na organizm, populację i zbiorowiska roślinne, a także ocenia stan i kondycję populacji roślin oraz na tej podstawie prognozuje ich losy | BL_2A_U12 | P2A_U01, P2A_U02, P2A_U03, P2A_U04, P2A_U06 | C-2, C-3 | T-A-1, T-A-4, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
| BL_2A_BLR-S-C9_U05 Ocenia zagrożenia wynikające z działalności człowieka na świat roślinny. | BL_2A_U13 | P2A_U01, P2A_U02, P2A_U03, P2A_U06 | C-2, C-3 | T-A-3, T-A-4, T-W-3, T-W-6, T-W-7 | M-1, M-2, M-3, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_2A_BLR-S-C9_K01 Student wykazuje aktywną postawę do ciągłego pogłębiania wiedzy oraz szukania i wyjaśniania zależności przyczynowo-skutkowych, dostrzegania relacji między przyrodą ożywioną i nieożywioną oraz wpływem człowieka na funkcjonowanie przyrody. | BL_2A_K01 | P2A_K04, P2A_K07 | C-1, C-2, C-3, C-4 | T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7 | M-3, M-4 | S-3 |
| BL_2A_BLR-S-C9_K02 Jest świadomy potrzeby odnoszenia zdobytej wiedzy w działaniach zawodowych i samorealizacji | BL_2A_K02 | P2A_K01, P2A_K04, P2A_K07 | C-1, C-2, C-3, C-4 | T-A-1, T-A-3, T-A-5, T-W-1, T-W-3, T-W-5, T-W-6, T-W-7 | M-3, M-4 | S-3 |
| BL_2A_BLR-S-C9_K03 Jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej. | BL_2A_K03 | P2A_K01, P2A_K05, P2A_K07 | C-1, C-2, C-3, C-4 | T-A-5, T-W-1 | M-3, M-4, M-5 | S-3 |
| BL_2A_BLR-S-C9_K04 Jest zdolny do pracy w grupie oraz samodzielnego planowania działań własnych i zespołowych | BL_2A_K05 | P2A_K01, P2A_K02, P2A_K03, P2A_K08 | C-1, C-2, C-3, C-4 | T-A-1, T-A-4, T-W-4, T-W-6 | M-3, M-5 | S-3 |
| BL_2A_BLR-S-C9_K05 W pracy zawodowej i życiu codziennym kieruje się etyką ekologiczną | BL_2A_K07 | P2A_K03, P2A_K04, P2A_K06 | C-1, C-2, C-3, C-4 | T-W-1, T-W-6 | M-3, M-4, M-5 | S-3 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_2A_BLR-S-C9_W01 Student wyjaśnia zależności i związki między organizmem, populacją, zbiorowiskiem a środowiskiem | 2,0 | Student nie wyjaśnia zależności i związków między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a środowiskiem |
| 3,0 | Student wyjaśnia w nieznacznym stopniu zależności i związków między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a środowiskiem | |
| 3,5 | Student wyjaśnia podstawowe zależności i związki między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a środowiskiem | |
| 4,0 | Student wyjaśnia większość zależności i związków między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a środowiskiem | |
| 4,5 | Student wyjaśnia znaczną większość zależności i związków między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a środowiskiem | |
| 5,0 | Student wyjaśnia wszystkie zależności i związki między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a środowiskiem | |
| BL_2A_BLR-S-C9_W02 Student definiuje pojęcia związane z ekologią roślin oraz dobiera metody i narzędzia badawcze | 2,0 | Student nie definiuje pojęć związanych z ekologią roślin oraz nie jej metod badawczych |
| 3,0 | Student definiuje mało pojęć związanych z ekologią roślin oraz zna nieliczne metody badawcze | |
| 3,5 | Student definiuje podstawowe pojęcia związane z ekologią roślin oraz zna podstawowe metody badawcze | |
| 4,0 | Student definiuje większość pojęć związanych z ekologią roślin oraz zna większość metod badawczych | |
| 4,5 | Student definiuje znaczną większość pojęć związanych z ekologią roślin oraz zna znaczną większość metod badawczych | |
| 5,0 | Student definiuje wszystkie pojęcia związane z ekologią roślin oraz zna wszystkie metody badawcze | |
| BL_2A_BLR-S-C9_W03 Student identyfikuje wskaźniki roślinne w metodach fitoindyjacyjnych | 2,0 | Student nie zna metod fitoindykacyjnych |
| 3,0 | Student zna podstawowe założenia metod fitoindykacyjnych | |
| 3,5 | Student zna podstawowe założenia metod fitoindykacyjnych i potrafi je zastosować w niewielkim stopniu | |
| 4,0 | Student zna założenia metod fitoindykacyjnych i potrafi je zastosować | |
| 4,5 | Student identyfikuje większość wskaźników roślinnych | |
| 5,0 | Student sprawnie posługuje sie metodami fitoindykacyjnymi | |
| BL_2A_BLR-S-C9_W04 Charakteryzuje modyfikacje i adaptacje roślin do środowiska | 2,0 | Student nie zna modyfikacji i adaptacji roślin do różnych typów środowisk |
| 3,0 | Student zna w niewielkim stopniu zagadnienia związane z modyfikacją i adaptacją roślin do różnych typów środowisk | |
| 3,5 | Student zna w podstawowym stopniu zagadnienia związane z modyfikacją i adaptacją roślin do różnych typów środowisk | |
| 4,0 | Student zna zagadnienia związane z modyfikacją i adaptacją roślin do różnych typów środowisk | |
| 4,5 | Student zna większość modyfikacji i adaptacji roślin do różnych typów środowisk | |
| 5,0 | Student zna wszystkie modyfikacje i adaptacji roślin do różnych typów środowisk |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_2A_BLR-S-C9_U01 Analizuje związki zachodzące w przyrodzie między poszczególnymi poziomami organizacji przyrody ożywionej a przyrodą nieożywioną | 2,0 | Student nie dostrzega związków między przyrodą ożywioną a nieożywioną |
| 3,0 | Student dostrzega nieliczne związki między przyrodą ożywioną a nieożywioną | |
| 3,5 | Student analizuje parę związków między przyrodą ożywioną a nieożywioną | |
| 4,0 | Student analizuje kilka związków między przyrodą ożywioną a nieożywioną | |
| 4,5 | Student analizuje większość związków między przyrodą ożywioną a nieożywioną | |
| 5,0 | Student analizuje szczegółowo związki między przyrodą ożywioną a nieożywioną | |
| BL_2A_BLR-S-C9_U02 Posługuje się metodami fitoindyjacyjnymi w ocenie stanu środowiska | 2,0 | Student nie potrafi posługiwać się żadną z metod fitoindykacyjnych |
| 3,0 | Student potrafi w stopniu podstawowym posługiwać się jedną metodą fitoindykacyjną | |
| 3,5 | Student potrafi dobrze posługiwać się jedną metodą fitoindykacyjną | |
| 4,0 | Student potrafi posługiwać się wybranymi metodami fitoindykacyjnymi | |
| 4,5 | Student potrafi biegle posługiwać się wybranymi metodami fitoindykacyjnymi | |
| 5,0 | Student potrafi biegle posługiwać się metodami fitoindykacyjnymi | |
| BL_2A_BLR-S-C9_U03 Analizuje modyfikacje i adaptacje roślin do różnych typów środowisk | 2,0 | Student nie posiadł umiejętności dotyczącej analizy modyfikacji i adaptacji roślin do różnych typów środowisk |
| 3,0 | Student analizuje nieliczne modyfikacje i adaptacje roślin do różnych typów środowisk | |
| 3,5 | Student analizuje kilka modyfikacji i adaptacji roślin do różnych typów środowisk | |
| 4,0 | Student analizuje liczne modyfikację i adaptację roślin do różnych typów środowisk | |
| 4,5 | Student analizuje modyfikacje i adaptacje roślin do różnych typów środowisk | |
| 5,0 | Student sprawnie analizuje modyfikacje i adaptacje roślin do różnych typów środowisk | |
| BL_2A_BLR-S-C9_U04 Ocenia podstawowe czynniki wpływające na organizm, populację i zbiorowiska roślinne, a także ocenia stan i kondycję populacji roślin oraz na tej podstawie prognozuje ich losy | 2,0 | Student nie posiada umiejętności określania czynników wpływających na organizm, populację i zbiorowiska roślinne |
| 3,0 | Student posiada umiejętność określania wpływu nielicznych czynników na organizm, populację i zbiorowiska roślinne | |
| 3,5 | Student posiada umiejętność określania wpływu wybranych czynników na organizm, populację i zbiorowiska roślinne oraz ocenia stan i kondycję populacji | |
| 4,0 | Student posiada umiejętność określania wpływu licznych czynników na organizm, populację i zbiorowiska roślinne oraz ocenia stan i kondycję populacji | |
| 4,5 | Student posiada umiejętność określania wpływu czynników na organizm, populację i zbiorowiska roślinne oraz prawidłowo ocenia stan i kondycję populacji | |
| 5,0 | Student posiada umiejętność określania wpływu czynników na organizm, populację i zbiorowiska roślinne oraz prawidłowo ocenia stan i kondycję populacji i na tej podstawie prognozuje ich losy | |
| BL_2A_BLR-S-C9_U05 Ocenia zagrożenia wynikające z działalności człowieka na świat roślinny. | 2,0 | Student nie posiada umiejętności oceny zagrożeń wynikających z antropopresji na szatę roślinną |
| 3,0 | Student posiada umiejętność oceny pojedynczych zagrożeń wynikających z antropopresji na szatę roślinną | |
| 3,5 | Student posiada umiejętność oceny nielicznych zagrożeń wynikających z antropopresji na szatę roślinną | |
| 4,0 | Student posiada umiejętność oceny kilku zagrożeń wynikających z antropopresji na szatę roślinną | |
| 4,5 | Student posiada umiejętność oceny wielu zagrożeń wynikających z antropopresji na szatę roślinną | |
| 5,0 | Student posiada umiejętność sprawnej oceny zagrożeń wynikających z antropopresji na szatę roślinną |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_2A_BLR-S-C9_K01 Student wykazuje aktywną postawę do ciągłego pogłębiania wiedzy oraz szukania i wyjaśniania zależności przyczynowo-skutkowych, dostrzegania relacji między przyrodą ożywioną i nieożywioną oraz wpływem człowieka na funkcjonowanie przyrody. | 2,0 | Student nie wykazuje postawy do pogłębiania wiedzy |
| 3,0 | Student wykazuje postawę do pogłębiania wiedzy | |
| 3,5 | Student wykazuje postawę do ciągłego pogłębiania wiedzy | |
| 4,0 | Student wykazuje postawę do ciągłego pogłębiania wiedzy oraz szukania i wyjaśniania zależności przyczynowo-skutkowych zachodzących w przyrodzie | |
| 4,5 | Student wykazuje postawę do ciągłego pogłębiania wiedzy oraz szukania i wyjaśniania zależności przyczynowo-skutkowych zachodzących w przyrodzie i dostrzegania relacji między elementami biotycznymi i abiotycznymi | |
| 5,0 | Student wykazuje postawę do ciągłego pogłębiania wiedzy oraz szukania i wyjaśniania zależności przyczynowo-skutkowych zachodzących w przyrodzie i dostrzegania relacji między elementami biotycznymi i abiotycznymi oraz oceny wpływu człowieka na funkcjonowania przyrody | |
| BL_2A_BLR-S-C9_K02 Jest świadomy potrzeby odnoszenia zdobytej wiedzy w działaniach zawodowych i samorealizacji | 2,0 | Student nie odnosi zdobytej wiedzy do życia codziennego |
| 3,0 | Student odnosi w małym stoniu zdobytą wiedzę do samorealizacji | |
| 3,5 | Student odnosi w niewielkim stoniu zdobytą wiedzę do samorealizacji | |
| 4,0 | Student czasami odnosi zdobytą wiedzę do życia codziennego | |
| 4,5 | Student odnosi zdobytą wiedzę do życia codziennego | |
| 5,0 | Student zawsze odnosi zdobytą wiedzę do życia codziennego | |
| BL_2A_BLR-S-C9_K03 Jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej. | 2,0 | Student nie jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej |
| 3,0 | Student w małym stopniu jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej | |
| 3,5 | Student w niewielkim stopniu jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej | |
| 4,0 | Student przeważnie jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej | |
| 4,5 | Student jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej | |
| 5,0 | Student jest otwarty na nowe metody badań szaty roślinnej i poszukuje ich aktywnie | |
| BL_2A_BLR-S-C9_K04 Jest zdolny do pracy w grupie oraz samodzielnego planowania działań własnych i zespołowych | 2,0 | Student nie jest zdolny do pracy w grupie |
| 3,0 | Student bardzo rzadko jest zdolny do pracy w grupie | |
| 3,5 | Student rzadko jest zdolny do pracy w grupie | |
| 4,0 | Student jest zdolny do pracy w grupie | |
| 4,5 | Student dobrze pracuje w grupie | |
| 5,0 | Student dobrze pracuje w grupie i jest zdolny do samodzielnego planowania działań zespołowych i własnych | |
| BL_2A_BLR-S-C9_K05 W pracy zawodowej i życiu codziennym kieruje się etyką ekologiczną | 2,0 | Student w życiu codziennym nie kieruje się etyką ekologiczną |
| 3,0 | Student w życiu codziennym bardzo rzadko kieruje się etyką ekologiczną | |
| 3,5 | Student w życiu codziennym rzadko kieruje się etyką ekologiczną | |
| 4,0 | Student w życiu codziennym zazwyczaj kieruje się etyką ekologiczną | |
| 4,5 | Student w życiu codziennym kieruje się etyką ekologiczną | |
| 5,0 | Student w życiu codziennym chętnie kieruje się etyką ekologiczną |
Literatura podstawowa
- Falińska K., Ekologia roslin, PWN, Warszawa, 2004, 3
- Falińska K., Przewodnik do badań biologii populacji roślin, PWN, Warszawa, 2002, I
- Falińska K., Osobnik, populacja, fitocenoza, PWN, Warszawa, 1990, 1
Literatura dodatkowa
- Czarnowski M.S., Zarys ekologii roślin lądowych, PWN, Warszawa, 1989, 2
- Andrzejewski R., Falińksa K., Populacje roslin i zwierząt - ekologiczne studium porównawcze, PWN, Warszawa, 1986, 1
- Kershaw K. A., Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin, PWN, Warszawa, 1978, 1
- Begon M., Mortimer M., Ekologia populacji. Studium porównawcze zwierząt i roślin., PWRiL, Warszawa, 1989, I
- Więckowski S., Ekologia ogólna, Oficyna Wydawnicza Brandta, Warszawa, 1999, I
- Podbielkowski Z., Podbielskowska M., Przystosowanie roslin do środowiska, WSiP, Warszawa, 1992, I
- Maarel E., Vegetation Ecology, Blackwell Publ., Oxford, 2005, I
- Grime J.P., Plant stategies, vegetation processes and ecosystems propertyies., John Wiley & Sons, Chichester, 2011, II
- Faliński J.B., Przewodnik do dłuterminowych badań ekologicznych. W: J. B. Faliński (red.) Vademecum Geobotanicum 4, PWN, Warszawa, 2001, I